«Տեսնելով Թուրքիայի շարունակական ուրացումը, որը Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի նախօրեին դարձավ պարզապես արհամարհանք ժամանակակից քաղաքակրթության արժեքների նկատմամբ, կարծում եմ՝ միջազգային հանրությունը և հայկական Սփյուռքը այլևս պետք է հետամուտ լինեն նոր ռազմավարության: Աշխարհի շատ առաջատար երկրներ արդեն իսկ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Այս երկրներում ապրող մեր հայրենակիցները կարող են հպարտությամբ հռչակել իրենց հաղթանակը, և այդ հպարտությամբ կարող ենք աշխատել այդ երկրների հետ նոր օրակարգի ձևավորման ուղղությամբ»,- Հայաստան-Սփյուռք վեցերորդ համաժողովի իր ելույթում հայտարարել է Սերժ Սարգսյանը:
Այդ հայտարարությունը բավական կարևոր է, քանի որ գործնականում շոշափում է ոչ թե զուտ համահայկական, այլ համաշխարհային քաղաքականությանն առնչվող կարևոր ասպեկտ: Սերժ Սարգսյանի այդ հայտարարությունը նման է գրոհի ազդանշանի: Սարգսյանն արձանագրում է, որ շատ երկրներ ճանաչել են Հայոց ցեղասպանությունը, և պետք է արձանագրել այն և անցնել նոր ռազմավարության: Եվ քանի որ Սարգսյանն այդ մասին խոսում է Թուրքիայի ուրացման քաղաքականության կոշտացման համատեքստում, թերևս պետք է արձանագրել, որ նրա խոսքը ակնարկ-կոչ է պահանջատիրությանն անցնելու կապակցությամբ:
Եթե որևէ երկիր ճանաչել է Ցեղասպանությունը, ապա այդ երկրի հայազգի քաղաքացիները՝ սերելով Օսմանյան Թուրքիայից, կարող են Ցեղասպանության ճանաչման հիմքով հանդես գալ հատուցման հայցով, տվյալ երկրի դատարանում: Իհարկե, Թուրքիայի համար դա չունի ուղիղ իրավական նշանակություն, այսինքն՝ դա չունի միջազգային դատարանի էֆեկտ, սակայն տվյալ երկրում թուրքական ակտիվները կարող են դառնալ հատուցման պահանջին ենթակա, եթե այդ պահանջը բավարարվի:
Ըստ այդմ, կարելի է պատկերացնել, որ հայությունը կարող է հանդես գալ հազարավոր հայցերով՝ Ցեղասպանության պատճառած վնասների հատուցման վերաբերյալ: Դրանք կարող են Թուրքիային դնել միլիոնավոր, տասնյակ, իսկ գուցե հարյուրավոր միլիոն դոլարների պատասխանատվության տակ: Ու թեև Անկարայի համար, ասենք, Ֆրանսիայի կամ Գերմանիայի դատարանի վճիռները ենթակա չեն կատարման, այդուհանդերձ՝ ամենևին բացառելի չէ այն, որ այդ երկրներում դատարանները որոշեն կալանք դնել թուրքական ակտիվների վրա: Անկասկած է, որ առնվազն քաղաքական առումով դա կլինի լուրջ խնդիր Անկարայի համար: Համենայնդեպս, դժվար է պատկերացնել, թե թուրքական ուրացման քաղաքականությունը սաստկացնելու դեպքում ռազմավարության էլ ինչ փոփոխություն կարող է նկատի ունենալ Սերժ Սարգսյանը:
Տրամաբանությունը պարզորոշ հուշում է, որ եթե Անկարան սաստկացնում է ուրացումը, ու Երևանն արձանագրում է դա, ապա պատասխանի դեպքում Երևանն էլ պետք է ուժգնացնի, այսպես ասած, իր պահանջները ճանաչման հարցում: Իսկ մեխանիզմը Սերժ Սարգսյանն ակնարկում է պարզորոշ կերպով:
Մնում է հասկանալ, որ Երևանը գնում է, այսպես ասած, քաղաքական մանևրի և իրականում Անկարային փորձում է այդ միջոցով բերել ավելի կառուցողական դա՞շտ, թե՞ կայացված որոշումը քաղաքական է, պարունակում է խորքային ռազմավարական հեռանկար և համաձայնեցված է այն արևմտյան երկրների հետ, որտեղ ճանաչվել է հայերի Ցեղասպանությունը:
Դժվար է պատկերացնել, որ, օրինակ, ռուսական դատարանում հնարավոր է որևէ պահանջ ներկայացնել Թուրքիայի դեմ, եթե Մոսկվայում հայերին նույնիսկ թույլ չեն տալիս ապրիլի 24-ին որևէ բողոքի ցույց անել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց: Թե՞ Սերժ Սարգսյանի քայլը «համաձայնեցված» է Ռուսաստանի հետ, որն այդպիսով փորձում է Անկարային շանտաժել, քանի որ ակնհայտ է, որ Թուրքիան հայկական հարցում Մոսկվան դիտարկում է Հայաստանի վրա ազդեցության հզոր գործիք, ըստ այդմ՝ նաև հայկական Սփյուռքի վրա ազդեցության:
Բոլոր դեպքերում Սերժ Սարգսյանը հրապարակ է բերում բավականին ուշագրավ օրակարգային հարց և տալիս գրոհի ազդանշան: Բաց է, սակայն, հարցը, թե ո՞վ է շահելու գրոհից, իրավիճակայի՞ն է այն, թե՞ ռազմավարական, և ամենակարևորը՝ դա Հայաստանի ինքնիշխա՞ն հաշվարկն է, յուրօրինակ պատասխան, ասենք, Թուրքիային C 400 վաճառելու Ռուսաստանի քայլի՞ն, թե՞ հակառակը:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
