Այն, որ Փարիզի ահաբեկչությունները գերարագացնելու էին միջազգային քաղաքական գործընթացները, աշխարհաքաղաքական զարգացումները և բերելու էին նոր իրողությունների՝ միանգամայն սպասելի էր, բայց որ Փարիզին կարող էր հաջորդել թուրքական օդուժի հարվածը Ռուսաստանի ռազմաօդային ուժերի Սու-24 օդանավին, դա թերևս վեր էր սպասելիքներից: Իսկ նոյեմբերի 24-ին տեղի է ունեցել հենց այդպիսի բան, և ինչ է սա նշանակում:
Մի կողմից ռազմա-քաղաքական անվտանգության անվիճելի գերակա բևեռ հանդիսացող ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունը հարված է հասցնում մյուս կողմից ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ միջուկային տերության ռազմական օդանավին: Իրադարձությունների տաք արձագանքն իսկ վկայում է, որ այս միջադեպը կունենա աշխարհաքաղաքական լուրջ հետևանքներ: Թե հատկապես ում համար՝ դժվար է ասել: Համենայնդեպս, հնարավոր են իրադարձությունների զարգացման բազում տարբերակներ:
Սակայն մի բան ակնհայտ է, որ գրեթե բոլոր տարբերակների պարագայում Հայաստանը հայտնվում է մուրճի և սալի արանքում, քանի որ հենց Հայաստանն է Ռուսաստանի ու Թուրքիայի հատման կետը: Եվ եթե Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև տեղի է ունենում քաղաքական և, Աստված մի արասցե, ռազմական էսկալացիա, ապա Հայաստանն, ըստ էության, ռազմական գործողությունների պոլիգոնի, այսպես ասած, առաջնային «թեկնածուն» է: Ըստ այդմ՝ առաջին հերթին պետք է հուսալ, որ էսկալացիան չի հասնի այնպիսի աստիճանի, որը իրականություն կդարձնի այդ սպառնալիքները: Սակայն որ դրանք առնվազն առայժմ ավելին են, քան լոկ տեսական վտանգը, ակնհայտ է:
Ստեղծված իրավիճակի շուրջ դիտարկումները կարող են, իհարկե, շատ լինել, առավել ևս անցնող օրվա ընթացքում հնչել են բազմաթիվ մոտեցումներ, գնահատականներ: Այստեղ, սակայն, Հայաստանի համար կարևոր մի հանգամանք կա, որը ըստ էության դուրս մնաց առաջին արձագանքների ուշադրությունից:
Խոսքը դեկտեմբերի սկզբին սպասվող Սարգսյան-Ալիև հանդիպման մասին է, որ պետք է տեղի ունենա Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերով, և որի առանցքային նպատակ էր դիտվում հրադադարի պահպանման գործում որոշակի հաջողությունների արձանագրումը: Դեռևս հստակ չէր, թե հատկապես ինչ ժամանակացույցով և որտեղ կարող է լինել Սարգսյան-Ալիև հանդիպումը, սակայն այն սպասվում էր դեկտեմբերի սկզբին: Բայց թուրք-ռուսական միջադեպը իր նշանակությամբ անկասկած ի զորու է էական վերանայումների բերել տարածաշրջանային մի շարք իրողությունների պարագայում և այդ համատեքստում իր ազդեցությունը թողնել նաև ղարաբաղյան գործընթացի վրա: Եվ այդ պայմաններում, իհարկե, ներկայումս հարցերի շարքում է այն, թե ռուս-թուրքական միջադեպը ի՞նչ ազդեցություն կունենա Սարգսյան-Ալիև սպասվող հանդիպման վրա: Կխանգարի՞ այդ հանդիպմանը, կազդի՞ դրա բովանդակության վրա:
Ակնհայտ է, որ տեղի ունեցածը խթանելու է քաղաքական որոշակի հարաբերությունների պարզաբանումներ տարբեր ձևաչափերով, և անխուսափելի է, որ այստեղ չշոշափվի ղարաբաղյան հիմնահարցը՝ դրա տարածաշրջանային լայն կարևորությամբ հանդերձ: Եվ այս տեսանկյունից, իհարկե, չի բացառվում նույնիսկ, որ միջադեպում ներգրավված կողմերի համար ղարաբաղյան խնդիրը ծառայի անգամ որպես «ուշադրություն շեղելու» միջոց, երբ օդանավի հետ կապված միջադեպում լինեն, այսպես ասած, ոչ նպաստավոր հանգամանքներ:
Այսպես, թե այնպես, ակնհայտ է, որ թուրք-սիրիական սահմանին տեղի ունեցած ռուս-թուրքական միջադեպը մեծ հավանականությամբ կարող է ունենալ հայ-ադրբեջանական արձագանքներ, և սա նշանակում է, որ Հայաստանն ու Արցախն այս առումով չափազանց ուշադիր և աչալուրջ պետք է լինեն՝ աչք անգամ չթարթելով Ալիևի գործողություններից:
