«100 տարի առաջ ապրիլին Օսմանյան կայսրությունն իր էթնիկ հայ համայնքի արտաքսման ու ոչնչացման դաժան արշավ սկսեց»,- Կոլումբիայի Միջազգային և հասարակական գործերի դպրոցի (SIPA) կայքի իր հոդվածում գրում է «Քարնեգի» հիմնադրամի վերլուծաբան Թոմաս դե Վաալը՝ նշելով, որ Օսմանյան Թուրքիան հայկական համայնքին մեղադրում էր Ռուսաստանին աջակցելու մեջ, որն Առաջին համաշխարհային պատերազմում իր թշնամին էր: Ավելի քան 1 մլն հայ զոհվեց:
Հոդվածագիրը հարցադրում է անում, թե ԱՄՆ-ը ողբերգության զոհերի ոգեկոչման ժամանակ կկիրառի՞ Ցեղասպանություն բառը, թե ականջալուր կլինի դաշնակցի նախազգուշացումներին: Թուրքիան սպառնում է հետ կանչել իր դեսպանին, նույնիսկ մերժել ԱՄՆ-ի հասանելիությունն իր ռազմաբազաներին, եթե այդ բառը կիրառվի:
Առաջին դեպքում կիրականացվի 1 մլն ամերիկահայ համայնքի և շատ պատմաբանների ցանկությունները, ովքեր կարծում են, որ Վաշինգտոնը բարոյական հրամայական ունի այդ տերմինը կիրառելու: Երկրորդ տարբերակը կբավարարի ռազմավարներին և պաշտոնյաներին, ովքեր պնդում են, թե պատմությունը բարդ է, և խորհուրդ են տալիս չբարկացնել Թուրքիային:
Ոչ մի այլ պատմական հարց նման տառապանքների պատճառ չի դարձել Վաշինգտոնում՝ նշում է փորձագետը:
Հոդվածագիրը նշում է, որ նախորդների նման՝ Օբաման էլ իր նախընտրական արշավի ժամանակ ամերիկահայ ընտրողներին խոստացավ կիրառել Ցեղասպանություն բառը, սակայն ընտրվելուց հետո խափանեց խոստումը: 2010 թվականին իր ուղերձում նա իր նախորդներից հեռուն գնաց և բացահայտ ակնարկեց, որ մտքում ունի G տառով սկսվող բառը, երբ հայտարարեց. «Իմ տեսլականն այդ պատմության վերաբերյալ չի փոխվել»: Նա մոտեցավ գծին, սակայն չհատեց այն:
ԱՄՆ-ը դարձել է պնդումների ու մերժումների գլխավոր թատերաբեմ՝ գրում է Թոմաս դե Վաալը:
Հայկական սփյուռքը կարծում է, որ բառը կատարյալ է՝ նկարագրելու այն, ինչ տեղի է ունեցել իրենց նախնիների հետ: Հայեցակարգն օգնել է ակտիվացնելու նոր քաղաքական շարժում:
Շատ ամերիկացիների համար այժմ «Հայոց ցեղասպանություն» բառը հիշեցնում է ոչ թե մարդկային սոսկալի տառապանքների պատմություն, այլ լոբբինգի և կոնգրեսական սակարկումների զայրացնող պատմություն:
Թուրքական հասարակությունը սկսել է վերանայել իր անցյալի մութ էջերը: Թուրք հասարակության շարքում աճող անկեղծությունը թույլ է տվել իսլամականացված հայերի ժառանգներին դուրս գալ ստվերից: Մի քանի հայկական եկեղեցիներ և դպրոցներ են վերաբացվել: Թուրք պատմաբանները սկսել են գրել Օսմանյան ուշ շրջանի մասին՝ առանց հաշվեհարդարի վախի:
Թոմաս դե Վաալը մեջբերում է Հրանտ Դինքին. «Խնդիրը, որին Թուրքիան բախվում է այսօր, ոչ ժխտումն է, ոչ էլ հասկանալու կարողությունը: Ըմբռնման գործընթացի համար Թուրքիան պատմության այլընտրանքային ուսումնասիրման լուրջ կարիք ունի, իսկ դրա համար՝ ժողովրդավարական մթնոլորտի»: Նա իր առաքելությունը տեսնում էր հայերին հասկանալու հարցում թուրքերին օգնելու մեջ:
Հոդվածագիրը եզրափակելով հրապարակումը՝ նշում է, որ հայերը պետք է վերջնականապես հուղարկավորեն իրենց նախնիներին և սոսկալի ճակատագրի ճանաչում ստանան Թուրքիայից:
