Ամերիկյան հեղինակավոր The New York Times պարբերականը վերջին համարում «Հայաստան. Անտիկ ազգ, ժամանակակից հանրապետություն» (Armenia: An ancient nation; a modern republic) խորագրի ներքո չորս էջանոց հավելվածով անդրադարձել է Հայաստանին:
Պարբերականի անդրադարձում տեղ են գտել հարցազրույցներ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի, արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանի, էկոնոմիկայի նախարար Կարեն Ճշմարիտյանի, Կենտրոնական բանկի նախագահ Արթուր Ջավադյանի, Հայաստանի զարգացման գործակալության գործադիր տնօրեն Ռոբերտ Հարությունյանի, ինչպես նաև արգենտինահայ գործարար Էդուարդո Էռնեկյանի և «Կոնվերս բանկի» տնօրեն Տիգրան Դավթյանի հետ: Բացի այդ անդրադարձ է կատարվել երկրին, հայ-ամերիկյան հարաբերություններին ու տնտեսական զարգացման հեռանկարներին: Ստորև ներկայացնում ենք «Նյու Յորք թայմզի» անդրադարձը՝ որոշ կրճատումներով:
«Երկար անցյալ, լուսավոր ապագա» վերնագրի ներքո թերթն անդրադարձել է Հայաստանին ու հայ ժողովրդի պատմությանը: Նշելով, որ չնայած հայերն իրենց «երկար, ողբերգական պատմության ընթացքում խտրական վերաբերմունքի են արժանացել», այսօր երկիրը զարգանում է որպես ժամանակակից ժողովրդավարական պետություն: Թվարկելով օտարների գերիշխանության բազմաթիվ դեպքերը՝ թերթը կանգ է առնում Մեծ եղեռնի վրա. «Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին երկիրը սարսափելի ողբերգություն ապրեց: Օսմանյան թուրքերը 1.5 մլն հայի դաժանաբար սպանեցին Միջագետքի անապատներում, շատերը հարձակումների պատճառով ցրվեցին աշխարհով մեկ: Գիտնականների և շատ երկրների կողմից որպես պետության կողմից հովանավորված Ցեղասպանություն ճանաչված 1915 թվականի դեպքերը մշտապես դրոշմվել են աշխարհով մեկ սփռված հայերի գիտակցության մեջ, և ամեն տարվա ապրլի 24-ին նրանք հարգում են զոհերի հիշատակը»:
Անդրադառնալով Հայաստանի անկախացման փաստին՝ թերթը գրում է. «Դրանից հետո այս երիտասարդ ազգին, չնայած խոչընդոտներին, սպասվում էր կայուն ճանապարհ: Նրա տնտեսական և մշակութային կենտրոնում` մայրաքաղաք Երևանում, եռուզեռ է տիրում: Թատրոններ, սրճարաններ, թանգարաններ և համերգասրահներ. հնագույն քաղաքում այցելուներին սպասվում է ջերմ ընդունելություն և հայկական հրաշալի հյուրասիրություն»:
Երկրի արտաքին կապերի վերաբերյալ թերթը նշել է. «Ի ցույց դնելով դիվանագիտական հասունություն` Հայաստանն ամուր համագործակցություն է սկսել աշխարհի տարբեր երկրների հետ` հատկապես ԱՄՆ-ի, որը հայրենիք է մեծ, հայրենասեր հայ համայնքի համար: Հայաստանը առողջ և շարունակական հարաբերություն է հաստատել ԵՄ-ի հետ, որն ընդգրկուն համագործակցություն է առաջարկում քաղաքական երկխոսության, առևտրի, ներդրումների, տնտեսության, օրենսդրական և մշակութային բնագավառներում: Շարունակում են զարգանալ նաև ժողովրդավարական ավանդույթները: Կանայք բարձր դիրքեր են զբաղեցնում իշխանական համակարգում և համեմատած հետխորհրդային շատ հանրապետությունների հետ` մարդու իրավունքների ոլորտն ուժեղ է»:
Տնտեսությանը վերաբերող անդրադարձում թերթը նշում է, որ ավանդաբար գյուղատնտեսության և արդյունաբերության վրա հիմնված տնտեսությունը կախված է Սփյուռքի դրամական փոխանցումներից, ինչն ըստ թերթի, դյուրացնում է միջազգային առևտուրն ու կապիտալի հոսքը, սակայն երկիրը ձգտում է դիվերսիֆիկացվել և մեծացնել մարդկային կապիտալը:
Ոլորտներից թերթն անդրադարձել է թանկարժեք քարերի մշակմանը, տեղեկատվական և հաղորդակցման տեխնոլոգիաներին, որոնք դիտվում են Հայաստանի տնտեսության ապագայի հիմք:
«Արտաքին առևտրի և ներդրումների խոչընդոտները նվազագույնն են, և երկրում բարձր մակարդակի տնտեսական ազատություն է տիրում»,- գրել է թերթն ու անդրադարձել բանկային և զբոսաշրջության ոլորտում Հայաստանի ձեռքբերումներին. «Ուրիշ էլ ո՞ր երկիրը կարող է պարծենալ ամենահին կաշվե կոշիկը հայտնաբերերով, որն անթերի պահպանվել էր ստեղծումից 5500 տարի անց»:
Ամփոփելով՝ թերթը նշել է. «Հայաստանի երթը դեպի բարգավաճում, կարծես, անանվիճելի է, մինչդեռ իր ժողովուրդը, որ համառ է, հպարտ իր երկրով, պատմությամբ և մշակույթով, անկասելիորեն քայլում է դեպի ապագա»:
«ԱՄՆ-Հայաստան հարաբերությունները շարունակում են ծաղկել» վերնագրի ներքո The New York Times-ն երկկողմ հարաբերությունները բնորոշել է որպես «երկու հպարտ երկրների հարաբերություններ, որոնցից մեկը գերտերություն է, իսկ մյուսը երիտասարդ պետություն՝ բարենպաստ բիզնես միջավայրով»:
«ԱՄՆ-ն և Հայաստանը երկու բնական դաշնակիցներ են, որոնց հարաբերությունները վերելք է ապրում և միմյանց աջակցում են ամենատարբեր հարթակներում», – նշել է պարբերականը՝ հավելելով, որ սերտ համգործակցության հարցում կարևոր է նաև հայկական սփյուռքի առկայությունը ԱՄՆ-ում:
Ըստ թերթի՝ ԱՄՆ-ն գործում է որպես հենարան Հայաստանում ժողովրդավարական, տնտեսական և սոցիալական բարեփոխումների իրականացման համար, և ակտիվորեն նպաստում տարածաշրջանային խաղաղության պահպանման գործընթացներին:
«Իսկ Հայաստանը շարունակում է աջակցություն ցուցաբերել ԱՄՆ-ի գլոբալ շահերին, մասնավորապես միջազգային անվտանգության պահպանության և ահաբեկչության դեմ պայքարում»,- ընդգծել է թերթը:
Անդրադարձ է կատարվել նաև Հայաստանում ամերիկյան ներդրումներին և նշվել, որ այդպիսիք առկա են մասնավորապես տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, հյուրանոցային բիզնեսի, կահույքի արտադրության, հանքարդյունաբերության և այլ ոլորտներում:
«Հայաստանն առաջնային է համարում զարգացումը և բարեփոխումները» վերնագրի ներքո թերթն անդրադարձել է տնտեսական վիճակին ու գործարար միջավայրին:
«Քաղաքական գործիչներն ամեն բան անում են, որպեսզի նվազեցնեն բյուրոկրատական քաշքշուկները՝ ապահովելով պարզ գործարար միջավայր և միաժամանակ ստեղծելով գրավիչ ներդրումային միջավայր», – գրել է թերթն ու մեջբերել էկոնոմիկայի նախարար Կարեն Ճշմարիտյանին, ով տեղեկացրել է, որ Հայաստանն ԱՊՀ երկրների մեջ ամենաբաց ներդրումային միջավայր ունեցող երկրներից մեկն է և հայտարարել է «բաց դռների» քաղաքականություն. «Դա նշանակում է ներդրումների աշխարհագրական սահմանափակումների բացակայություն, ակտիվների ու շահույթի ազատ և անարգել հայրենադարձելիություն և առանց սահմանափակումների անձնակազմի հավաքագրում»:
Իր հերթին Զարգացման Հայկական Գործակալության գլխավոր տնօրեն Ռոբերտ Հարությունյանը նշել է, որ կառավարությունը խրախուսում է ներդրողներին. «Հայաստանի օրենսդրությունը տրամադրում է անվտանգ միջավայր օտարերկրյա նեդրողների համար: Այս մասին ասվում է ՀՀ Սահմանադրության մեջ, ինչը նշանակում է, որ ներդրումների պաշտպանվածությունը չի կարող փոփոխվել խորհրդարանի կողմից»:
Ըստ թերթի՝ երկրում անհամար հնարավորություններ են տրամադրվում, սակայն սկզբնական նպատակն է աջակցել Հայաստանին` պահպանելու իր ամենամեծ ակտիվը՝ լավագույն և ամենավառ միտքը:
Այս կապակցությամբ «Կորպորասիոն Ամերիկա» հոլդինգի հայաստանյան գործողությունների ղեկավար Ջորջ դել Ագուիլան թերթին հայտնել է. «Մեր և մեր երկրի ամենամեծ մարտահրավերը երիտասարդ պրոֆեսիոնալներին երկրում պահելն է: Նրանք բերում են իրենց հետ նոր գաղափարներ և էլ ավելի են արժևորում իրենց սեփական երկիրը»:
Թերթն այս մոտեցմամբ է պայմանավորել տեխնոլոգիական և հետազոտական ոլորտների զարգացումը, ինչի արդյունք է երկրում այնպիսի բարձրակարգ ընկերությունների ներգրավումը, ինչպիսիք են Synopsys-ը, Microsoft-ը, National Instruments-ը և Oracle-ը:
Բանկային ոլորտի վերաբերյալ անդրադարձում թերթը նշել է. «Հայաստանը իր փոքր, սակայն լավ կառավարվող ֆինանսական հատվածով և կենսունակ, բարձր մրցակցային բանկային միջավայրով եզակի հնարավորություններ է տալիս ներդրողներին: Կենտրոնական բանկը ուշադիր հետևում է ողջ ֆինանսական ոլորտին` բանկային ապահովագրությունից մինչև թոշակներ»:
Այնուհետև թերթն անդրադարձել է ավիափոխադրումների ոլորտում իրականացվող «բաց երկնքի» քաղաքականությանը, որի միջոցով ոլորտը «կլինի ազատականացված, կավելանա զբոսաշրջիկների թիվը և Հայաստանը կդառնա տարածաշրջանային ավիացիոն հանգույց»:
«Այս քաղաքականությունը կնպաստի Հայաստանում նոր ավիափոխադրողների հիմնավորմանը և հնարավորություն կտա նրանց մրցակցելու միմյանց հետ՝ ապահովելով ուղևորների համար լավագույն ծառայությունները: Այսօր մենք արդեն ունենք իրական արդյունքներ», – այս կապակցությամբ թերթին հայտնել է Հայաստանի քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեի տնօրեն Արտյոմ Մովսեսյանը:
«Բացելով Հայաստանի երկինքը» վերնագրով նյութում թերթը տեղեկացրել է, որ ազատականացման որոշումից հետո բազմաթիվ ավիափոխադրողներ արդեն իսկ մուտք են գործել հայկական շուկա: «Իսպանական Vueling Airlines, ԱՄԷ – ի Etihad Airways և Ռուսաստանի AK Bars Aero-ն, արդեն օգտվել են այս նախաձեռնությունից: Կառավարությունն ասում է, որ ակնկալում է այս «բաց երկնքի» քաղաքականության միջոցով ավելացնել տնտեսական աճը 1-2 տոկոսով, իսկ արդյունքներն առայժմ խոստումնալից են: Մեկ տարում, ինչ այս քաղաքականությունը ներդրվել է, ուղևորների թիվը ավելացել է ավելի քան 25 տոկոսով»,- գրել է թերթը:
«Հայաստան. ներդրումներ գյուղատնտեսությունում» վերնագրով պարբերականն անդրադարձ է կատարել գյուղատնտեսությանը, երկրի արտահանման մեջ գյուղատնտեսական մթերքների մեծ ու ներկայումս ընդլայնվող կշռին, դրա խնդիրներին և զարգացման պոտենցիալին: Ըստ էկոնոմիկայի նախարար Կարեն Ճշմարիտյանի` գյուղատնտեսությունը Հայաստանի համար միայն տնտեսության ճյուղ չէ, այն նաև դիտարկվում է որպես գյուղական բնակավայրերի զարգացման գրավական` գյուղատնտեսության արտադրողականության և քաղաքացիների բարեկեցության բարձրացմանը զուգահեռ: Պարբերականը ներկայացրել է Հայաստանում արտադրվող հիմնական գյուղմթերքները` ծիրան, նուռ, դեղձ, հունական ընկույզ, մսամթերք, պանիր, ինչպես նաև աշխարհահռչակ հայկական կոնյակը:
«Հայաստանի գինեգործներն օգտվում են երկրի 6200-ամյա գինեգործության ավանդույթներից: 15 խոշոր վերամշակող գործարաններով և ընդհանուր առմամբ 40 գործարաններով այս գրավիչ ճյուղը խոշոր ներդրումներ է ներգրավում. Tierras de Armenia-ն Հայաստանի գինեգործության մեջ ներդրել է ավելի քան 40 մլն ԱՄՆ դոլար:
Քաղաքական գործիչները շարունակում են գյուղատնտեսության զարգացման համար հուսալի հարթակներ ձևավորել` այդ ոլորտում առաջադրելով թե նոր նպատակներ և թե ընձեռելով նոր հնարավորություններ», – գրել է պարբերականը:
Այս կապակցությամբ Էդուարդո Էռնեկյանը՝ «Կորպորասիոն Ամերիկա» հոլդինգի ղեկավարը, թերթին վստահեցրել է. «Ես վստահ եմ Հայաստանում մեր արտադրած գինիների որակի վրա: Մենք հետագայում ևս կներգրավենք ներդրումներ այս ոլորտում»:
«Հայկական Կոնյակ» վերնագրով առանձին նյութում պարբերականը կանգ է առել երկրի բրենդը դարձած ապրանքատեսակի վրա. «Երևանի կոնյակի գործարանը (ԵԿԳ) արտադրում է 4,5 մլն լիտր կոնյակ՝ Հայաստանի ամենահայտնի ըմպելիքը:
Ամեն տարի աշխարհի 30 երկրներ է արտահանվում այս աշխարհահռչակ ապրանքը, որը հայտնի է ArArAt անվամբ:
Ընկերությունը համագործակցում է հազարավոր խաղողագործների հետ, տրամադրելով պարարտանյութեր և նոու–հաուներ՝ ապահովելով խաղողի որակը:
Այս կոնյակը խորհրդանշական է, 6-20 տարի հնեցման և իր համային հատկանիշներով պարտական է Արարատյան դաշտավայրի յուրահատուկ միկրոկլիմային, խաղողի էնդեմիկ սորտերին և Հայաստանի մեղմ արևին:
Այսօր ընկերությունն իր էական ազդեցությունն ունի Հայաստանի տնտեսության վրա, քանի որ հանդիսանում է խոշորագույն հարկատուներից մեկը և խաղողի ամենախոշոր գնորդը, իսկ միջազգային ասպարեզում 1999 թվականին ԵԿԳ-ն միացել է Pernod Ricard խմբին, որն արտադրում է Chivas, Absolut, Martell ըմպելիքները»:
Շարունակելով գյուղատնետսության թեման՝ թերթը չի շրջանցել նաև հայկական ծիրանը:
«Առասպելական միրգ» վերնագրի ներքո The New York Times-ը գրել է. «Ծիրանը կամ Prunus armeniaca-ն հայկական սալոր է, որը հանդիսանում է ազգային խորհրդանիշ, քանի որ միջնադարում, երբ զինվորներ և թագավորները պիտի գնային ճակատամարտ, կրում էին ծիրանագույն զարդարանքներ: Այն հանդիսանում է նաև հայկական դրոշի երեք գույներից մեկը: Ծիրանը օգտագործվում է նաև Հայկական խոհանոցում: Դրանից պատրաստում են ջեմեր և կոմպոտներ, ինչպես նաև տարատեսակ կերակրատեսակներ:
Պտուղը նաև իր անունն է տվել ամենամյա «Ոսկե ծիրան» երևանյան միջազգային կինոփառատոնին, որը մեկնարկել է 2004թ.-ին և իր ավանդն է ունեցել հայկական կինոմատոգրաֆիայում:
Ամեն տարի երկրի մրգերի և բանջարեղենների ավելի քան կեսը արտահանվում է: 2013-ին Հայաստանի ծիրանի արտահանումը ռեկորդային է եղել: Արտահանվել է 23.240 տոննա պտուղ, որը 84 տոկոսով գերազանցել է 2012 թ.-ի ցուցանիշը»:
Անդրադարձը թերթը եզրափակել է «Հաջորդ մեծ բանը՝ զբոսաշրջություն» վերնագրով նյութով:
«Իր լեռնաշղթաներով և տեսարժան վայրերով Հայաստանը հաստատում է իրեն որպես տուրիստական վայր: Կառավարությունը ձգտում է զարգացնել այս ոլորտը և այդ իսկ պաճառով ներդրումային հնարավորությունները շատ են ու բազմազան՝ սկսած հյուրանոցներից և վերականգնման նախագծերից` մինչև գինեգործական խանութներ»,- նշել է թերթն ու մեջբերել Կարեն Ճշմարիտյանին. «Զբոսաշրջության ոլորտն ունի լուրջ ներուժ Հայաստանում: Այն հիմնված է երկրի հարուստ մշակութային ժառանգության, եզակի և բազմազան բնության, անկրկնելի սովորույթների ու ավանդույթների վրա: Զբոսաշրջության աջակցության մեր նպատակային քաղաքականության միջոցով ակնկալում ենք ապահովել զբոսաշրջային այցելությունների 5-10 տոկոս տարեկան աճ»:
