«Առաջին լրատվական»-ի Realpolitik հաղորդաշարի հյուրն է «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության վարչության փոխնախագահ, քաղաքագետ Անուշ Սեդրակյանը:
– Սոչիից հետո իրավիճակը հանրագումարի բերելու, ամփոփելու անհրաժեշտություն կա: Ի՞նչ ունեցանք Սոչիում, կա՞ր արդյոք վտանգ Մինսկի խմբի գործընթացի համար:
– Նախ` պետք է հասկանանք, որ Սոչիի հանդիպումը և բոլոր խժդժությունները հանդիպումից առաջ հրահրված էին ոչ պատահական, կոչված էին մի բանի, որ Պուտինը հանդես գար իբրև խաղաղարար, որովհետև նա բազմիցս հանդես է եկել որպես կոնֆլիկտ հրահրող` և՛ Ուկրաինայում, և՛ Մերձդնեստրում, և՛ Վրաստանում, և ահա նա ուզում էր գոնե Հարավային Կովկասում հանդես գալ իբրև ապակոնֆլիկտային, բայց այստեղ մի քանի խաղաքարտեր խառնվեցին: Նախ` հանդիպումից առաջ Լևոն Հայրապետյանի ձերբակալումը, որը բնավ թույլ չտվեց Պուտինին հանդես գալ այդպիսի պոզիտիվ մակարդակով, և կոնկրետ Հայաստանում նրա իմիջը իջավ: Կա նաև երկրորդ կետ, որն ուրախությամբ ուզում եմ նշել` դա մեր հայկական բանակն է, որը համաձայն ռուսական պլանների պետք է ընկրկեր, պետք է օգնություն հայցեր՝ թույլ տալով, որ Պուտինը հանդես գա իբրև հայկական կողմի խաղաղության աղավնի: Տեսանք, որ եղավ ճիշտ հակառակը: Հայկական բանակը բացարձակ այլ դիրքորոշում բռնեց: Իսկապես մենք այնքան տեղերում ենք զիջել մեր պետականությունը, բայց ահա հենց այս պարագայում ունեցանք պետականության զարթոնք, այդ նույնը եղավ և բանակի շարքերում, և հասարակության շարքերում: Ես հաշվի չեմ առնում այն պարարտ երիտասարդներին, որոնք նստած են համակարգչի առաջ և գրում են` բոլորս դեպի ռազմաճակատ, բայց իրենք անհույս մնում են համակարգչի մոտ: Մենք ապացուցեցինք, որ պետականության ռեսուրս ունենք:
Ի՞նչ է կատարվում Ռուսաստանում: Ռուսաստանը ներկա պահին ձախողել է իր պետություն ունենալու բոլոր պրոյեկտները: Նա չկարողացավ կայացնել խաղաղ դեմոկրատական պետություն, ուղղակի ռեսուրս չուներ: Նա չկարողացավ կայացնել հզոր տեխնոլոգիական երկիր, որովհետև, գիտենք, բոլորը գողանում են, և հսկայական ռեսուրսների վրա նստած այդ երկիրը չկարողացավ այդ պրոյեկտը իրականացնել: Նա չկարողացավ իրականացնել քրիստոնեական երկիր, որը վերջին ճիգն էր քրիստոնեական հանրություն ստեղծելու, որովհետև Ռուսաստանում քրիստոնեական մասը քրիստոնյա չէ, իսկ փաստական բնակչությունը մուսուլմաններ են, և հիմա Ռուսաստանն անցել է իր միակ հնարավոր պրոյեկտին: Նա որոշել է լինել վտանգավոր պետություն: Ես հասկանում եմ Պուտինին, որ ուրիշ ճար չունի, բայց չեմ հասկանում մեր իշխանություններին, որոնք ճար ունեն, որոնք ունեն այսպիսի պետական, կռվող, պայքարող սքանչելի հասարակություն: Այսինքն` սա ուղղակի ոսկե շանս է վերջապես թոթափելու հին սխեմաները, որի տակ մենք ապրում ենք: Մենք պետք է դադարեցնենք մեր պրոպագանդայի միտումնավոր խեղճությունը, որ իբր թե փորձում է կատարել աշխարհաքաղաքական գլոբալ ինտեգրացիայի փորձ: Այդ ձևով մեր գիտակցությունը շեղելով, մեզ տանջելով մեզ տեղափոխելով դեպի վտանգավոր պրոյեկտ:
– Ի վերջո, Հայաստանը փրկե՞ց Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ:
– Ռուսաստանի համար դա ամենաձեռնտու տարբերակն է` ապամիջազգայնացնել: Պուտինը հայտարարեց, որ մեզ համարում ենք իրավասու միակողմանի խզել բոլոր միջազգային պայմանագրերը: Նա պրոյեկտ է իրականացնում՝ վտանգավոր պետություն դառնալու պրոյեկտ, բայց Հայաստանը վտանգավոր պետություն դառնալու ոչ ռեսուրս ունի, ոչ էլ ռացիոնալ նպատակահարմարություն, դրա համար Հայաստանին առավելագույնս ձեռնտու է բոլոր ճիգերով կառչել բոլոր միջազգային պայմանավորվածություններից, փաստաթղթերից: Մինսկի խումբը նույնպես տեղավորվում է այդ ֆորմատի մեջ:
– Ձեր բնորոշմամբ՝ այդ վտանգավոր պետությունը ուղղակի կամ անուղղակի նաև երաշխավորում է Հայաստանի անվտանգությունը: Հուլիսի 25-ից ի վեր, մենք ունեցանք աննախադեպ հարձակում Հայաստանի սահմանների վրա, բայց այդպես էլ ոչ մի արձագանք ու անհանգստություն չստացանք ՀԱՊԿ-ի կողմից, մինչդեռ այդպիսի անհանգստություն եղավ ՆԱՏՕ-ի կողմից, Մեծ Բրիտանիայի կողմից, շատ որոշակի նաև ԱՄՆ կողմից: Այս ամենից հետո օրակարգային է դառնում Հայաստանի անվտանգության դիվերսիֆիկացիայի խնդիրը՝ Հայաստանը չի կարող մնալ անվտանգություն երաշխավորող կազմակերպության հույսին, որի բոլոր անդամները, բացի թերևս Ռուսաստանից, Հայաստանի համար ոչ բարեկամ երկրներ են:
– Բնականաբար, այստեղ երեք կետ կա: Առաջին հերթին, երբ որ Ռուսաստանն ասում է, որ ինքը գարանտ է ինչ-որ մի երկրի անվտանգության, ապա նա երբեք դա ուղիղ տեքստով չի ասում: Կա մեկ ուրիշ գաղափարական բան, երբ որ Ռուսաստանն ասում է, որ ինչ-որ մեկին պաշտպանելու է, ենթադրվում է, որ նա պաշտպանելու է այդ երկիրը Ռուսաստանից: Այսինքն` մենք հիմա առայժմ պաշտպանված ենք Ռուսաստանի հնարավոր ագրեսիայից, բայց դա էլ դեռ խիստ կասկածելի է: Ինչ պետք է մենք այս պարագայում անենք և ինչու են ՀԱՊԿ-ի անդամ բոլոր երկրները մեզ թշնամի: Իրենք մեզ թշնամի չեն, ուղղակի նրանք պետական մտածողություն ունեցող միավորումներ են, և Հայաստանի հարևանությունը, ԵվրԱզԷՍ մտնելը, կոնֆլիկտները այդ երկրներին ձեռնտու չեն, բայց նաև ձեռնտու չէ Հայաստանին:
Մենք ձեռնտու ենք այլ երկրներին, որոնցից կտրված ենք Ռուսաստանի քաղաքականության պատճառով: Մենք ձեռնտու ենք Իրանին, Վրաստանին: Մենք ձեռնտու ենք մեր անմիջական հարևաններին և զարմանալիորեն ձեռնտու ենք նաև Թուրքիային, մանավանդ` Ցեղասպանության 100-ամյակի շրջանակներում, ձեռնտու ենք նաև արևմտյան ներկայությանը, որովհետև այդ ձևով արևմտյան ալյանսը կարողանում է բավականաչափ ստաբիլ քրիստոնյա երկրում ունենալ ներկայություն: Մենք թերագնահատում ենք մեր երկիրը, բայց ահագին չափանիշներ կան, որ համապատասխանում են, և չենք օգտագործում:
– 5-րդ էշելոնի մասին ի՞նչ կարծիքի եք: Վայ հայրենասերները ուկրաինական դեպքերի ամբողջ ընթացքում փորձում էին քարոզել, որ այ կտեսնեք` ինչ կլինի: Ի՞նչ ունենք իրականում:
– Որ Հայաստանին վտանգներ սպառնում են` դա ակնհայտ է, որովհետև մենք տեսանք, թե ինչ եղավ Ուկրաինայում: Դա խայտառակ բան էր, բայց ասեմ, որ մեզ էլ ստիպեցին ԵվրԱզԷՍ մտնել` որպես Ուկրաինային համոզելու միջոց: Երբ մենք հայտարարեցինք, որ մտնում ենք, իսկ Ուկրաինան հայտարարեց, որ չի մտնում, մենք դարձանք անկարևոր և ԵվրԱզԷՍ-ի ժողովուրդը չգիտի` մեզնից ինչպես ազատվել:
– Ի՞նչ ենք անում Մինսկի խմբի և Ղարաբաղի հետ:
– Մինսկի խումբը կմնա, որովհետև Մինսկի խումբը այն խումբն է, որտեղ Ռուսաստանն ու Ամերիկան, բարեբախտաբար, համաձայնվել են և պայմանավորվել են, որ ֆորմատը պետք է պահպանվի, որպեսզի տարածաշրջանում խաղաղություն լինի:
– Ի՞նչ ենք անում Հայաստանի ներսում:
– Վերջապես լինում ենք խորամանկ և փորձում ենք առավելագույնս նորոգել բոլոր միջազգային պայմանագրերը: Փորձում ենք վերջապես գոնե հարաբերական ժողովրդավարություն և տնտեսական ազատություն տալ այն ժողովրդին, որը 100 անգամ ապացուցեց, որ դրան արժանի է:
– Իսկ քաղաքական դաշտի անելիքները որո՞նք են: Այն, ինչ Դուք ներկայացնում եք, հասարակական-քաղաքական ներկապնակը պատրաստ չէ այդպիսի հերոսական ժողովրդին առաջնորդել ազգային պետություն կառուցելու:
– Վերջին դեպքերից հետո մի բան ակնհայտ հասկացա, որ մարդիկ հասկացել են իրենց ուժը, իրենց ռեսուրսը, իրենց պոտենցիալը, իսկ այդ ժողովուրդը իսկապես ինքը կտա սխեման: Քաղաքական ուժերը մի առաքելություն ունեն` օրակարգ առաջարկել ժողովրդին:
– Իսկ 12 կետե՞րը:
– 12 կետերը դա ժողովրդի ավելի ճոխ ներկայացված դժգոհություններն են: Դա քաղաքական օրակարգ չէ: Ժողովուրդը ավելի իմաստուն է դժգոհում, քան այդ 12 կետերը: Բանակի կայացած ստրուկտուրան մեզ ապացուցում է մի բան` մենք ի զորու ենք կենսունակ, աշխատող կառույցներ ստեղծելու, խնդիրն այն է, որ ժամանակ չունենք:
