«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Լրագրողներ հանուն մարդու իրավունքների պաշտպանության» ՀԿ նախագահ, իրավապաշտպան Ժաննա Ալեքսանյանը:
–Տիկին Ալեքսանյան վերջին շրջանում ՀՀ զինված ուժերում սպանությունները կարծես հիմնականում դիվերսիոն գործողությունների հետևանքով են: Կխնդրեմ այս տարվա կտրվածքով անդրադառնաք բանակում առկա ներքին խնդիրներին, որոնց հետևանքով զոհվում են մեր զինվորները։ Ընդհանրապես, տարեցտարի նման դեպքերի ա՞ճ, թե՞ նվազում եք նկատում:
–Նախ ասեմ, որ ավելի շատ դիվերսիոն գործողությունների հետևանքով չեն զոհվում: Դրան զուգահեռ՝ տեղի են ունենում մահվան դեպքեր, ընդ որում՝ դիտավորյալ սպանության դեպքեր: Դրանք դեպքեր են, որ թվում էր, թե այս իրավիճակում, երբ Պաշտպանության նախարարությունը շարունակաբար ասում էր, որ իրավիճակը լարված է սահմանին, և հանրությունը լարվածության մեջ էր, կային մահվան այլ դեպքերևս, նախարարությունը պետք է որ զգոն լիներ՝ կանխելու նմանատիպ դեպքերը:Պարզվում է, որ ոչինչ չի փոխվում՝ նույնիսկ այն դեպքում, երբ սահմանին իրավիճակը լարված է, միևնույն է՝ բանակում մահվան դեպքերի դինամիկան չի նվազում:
Պետք է ընդգծեմ, որ այս տարի՝ առաջին կիսամյակում մահվան դեպքերը ավելին են, քան նախորդ տարի: Վեց ամսվա ընթացքում կար 23դեպք, որոնց ևս 2-3 դեպք է ավելացել:Մյուսը, որ կուզենայի լրացնել այս իրավիճակին, այն է, որ դիտավորյալ սպանությունների դեպքերով հարուցվել է երկու քրեական գործ, և ձերբակալվածներ չկան: Նաև այն, որ մամուլը բավականին լրջորեն հետևում էր որոշ գործերի, սակայն միևնույն է՝ փոփոխություն չեղավ: Մասնավորապես կուզենայի շեշտել Ներսես Կարապետյանի մահվան գործը, երբ նրա գլխի գագաթային մասից էր կրակոցն արձակվել, բայց ձերբակալվել են պաշտոնական դիրքը չարաշահելու համար, այսինքն՝ չի որակվել, թե ինչ հանցագործություն է: Պաշտպանության նախարարության քննչական բաժինն ասում է, որ նրանք են հասցրել, ստորացրել են զնվորին, բայց ով է սպանել ի վերջո՝ ոչինչ չկա:
Ուզում եմ շեշտել, որ բանակում պահպանվում է անպատժելիության մթնոլորտը: Չի բացահայտվում և ճշգրիտ որակում չի ստանում հանցագործությունը։ Եթե չեն բացահայտվում, նշանակում է՝ այդ մահվան դեպքերը պետք է շարունակվեն, և տարօրինակ չէ, որ դրանք ավելանում են:
– Ինչպե՞ս պետք է մամուլն ու հասարակությունն արձագանքեն այս դեպքերին: Հաճախ մեղադրանքներ են հնչեցվում, որ այդ մասին բարձրաձայնելը թշնամու ջրաղացին ջուր լցնել է:
– Մամուլը պետք է շարունակի լուսաբանել, ընդ որում՝ ավելի խորությամբ, քան լուսաբանել է մինչ այս: Մամուլը չի կարող թշնամություն անել, մամուլն օգնում է այդ նույն ղեկավարությանը, որպեսզի նրանք տեսնեն այդ բացերը և վեր հանեն դրանք, լուծեն խնդիրները: Ես թշնամի եմ համարում այն վերնախավին, որը չի կարգավորում այդ հարցերը տարիներ շարունակ: Այն պատասխանատուները, որոնք պարտավոր են հսկել ու պատասխանատվություն կրել զինվորների կյանքերի համար ու չեն անում՝ նրանք են թշնամական վերաբերմուք ցուցաբերում, դա եմ ես համարում թշնամություն: Դա նրանց համար արդարացման միջոց է, որ մեղադրեն ինչ-որ մեկին, բայց մամուլն իր աշխատանքն է կատարում:
– Դեռևս նախկին զինդատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանի օրոք քրեակատարողական հիմնարկներում նաև ցմահ ազատազրկման դատապարտված զինվորներ կան՝ բանակում տեղի ունեցած սպանությունների համար: Ի՞նչ եք կարծում՝ արժե՞ նրանց պատժաչափը վերանայել, փոփոխություն մտցնել:
– Միանշանակ՝ հաշվի առնելով, թե ինչ ապօրինություններ են թույլ տալիս մեր դատախազական համակարգը, դատական համակարգը, թե ինչպես է դատական համակարգն ուղղակի վավերացնում դատախազության մեղադրանքները: Մեծ մասի գործերին էլ տեղյակ լինելով՝ վստահ եմ, որ կան մարդիկ, որոնք նույնիսկ անմեղ են: Վերանայելու դեպքում ոչ մեկն էլ չի արժանանա ցմահ բանտարկության, երբ ցանկանում են՝ ցմահ են դատապարտում:
Շատ ցավալի է նույնիսկ Լյուքս Ստեփանյանին սպանողին 17 տարվա ազատազրկման դատապարտելը, մեղադրանքս ուղղակի հնչեցնում եմ պաշտպանության նախարարին, որ եթե նա գնացել է դեպքի վայր՝ գործի հանգամանքներին ծանոթանալու, արդյո՞ք Դավիթ Խաչատրյանն արժանի էր այդպիսի մեծ պատժաչափի: Ես, ճիշտն ասած, նրանց տանը եղել եմ, գործի մանրամասներին, ճիշտ է, ծանոթ չեմ, բայց չեմ կարծում, որ այդ տղան այդպիսի մեծ պատժաչափի պետք է արժանանար:
Իսկ որևէ հրամանատար արդյո՞ք պատժվել է, որ զինվորների կյանքեր են խլվում, նրանք վեր են օրենքից: Ինձ համար անընդունելի է, պետք է պատասխանատվություն կրեն զինվորականները, որ այդ թողտվությունը բանակում չստեղծեն, և այդ հանցագործությունները բանակում չկատարվեն:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ մեր տեսանյութում:
