Հունիսի 1-2-ին Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանն աշխատանքային այցով լինելու է Ֆրանսիայում ու Բելգիայում, որտեղ կհանդիպի նախ Ֆրանսիայի քաղաքական ղեկավարության հետ՝ այդ երկրի նախագահ Էմանուել Մակրոնի գլխավորությամբ, հետո՝ Եվրոպայի խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելի: Տևական ընդմիջումից հետո սա Հայաստանի ղեկավարի առաջին այցն է Եվրամիություն: Այդ մեծ դադարը պայմանավորված էր զգալիորեն օբյեկտիվ հանգամանքներով՝ կորոնավարակ, հետո պատերազմ, հետո էլ հետպատերազմյան բարդ ամիսներ, միաժամանակ սակայն նկատելի էր նաև, որ եվրոպական քաղաքական ուղղությունը հայաստանյան քաղաքական շրջանակում նահանջել է զգալիորեն: Արդյո՞ք Նիկոլ Փաշինյանի այցը դրա վերականգնման նշան է, թե՞ ունի առավելապես ընթացիկ քաղաքական բնույթ, կապված թե հայ-ադրբեջանական սահմանում առկա իրավիճակի և ռեգիոնալ նոր իրողությունների հետագա զարգացման սցենարների, թե Հայաստանում նախընտրական իրողությունների հետ:
Բոլոր դեպքերում, Փաշինյանի այցը թերևս միարժեք ողջունելի է, հատկապես հաշվի առնելով այն առաջարկները, որ արել է Ֆրանսիան թե արցախյան հարցի առնչությամբ ընդհանրապես, թե հայ-ադրբեջանական սահմանային իրադրության: Ինչպես հայտնի է, Փարիզը խոսում է Արցախի կարգավիճակի, Թուրքիայի դերի, տարածքների դեօկուպացիայի մասին, իսկ հայ-ադրբեջանական սահմանային իրադրության առումով առաջարկում է հարցը քննարկել ՄԱԿ ԱԽ-ում և պատրաստ է մանդատ ստանալու դեպքում Հայաստանին հատկացնել անգամ ռազմական օգնություն: Այդ օրակարգերը սակայն էապես հակոտնյա են Հայաստանի «ռազմավարական դաշնակից» Ռուսաստանի առնվազն բարձրաձայնած նպատակներին և Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ գործակցությանն ու պայմանավորվածություններին, որ հաստատվել են պատերազմով և դրա հետևանքով: Նշանակո՞ւմ է դա, որ Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատարի Ֆրանսիա այցը ստանում է Ռուսաստանի դիրքորոշումների պարագայում քաղաքական այլընտրանքի ուղղությամբ գործուն քայլի իմաստ: Այլ կերպ ասած՝ Նիկոլ Փաշինյանը գնում է Ֆրանսիա, որովհետև այս օրերի ընթացքում դարձավ ակնառու, որ հայ-ադրբեջանական սահմանային իրադրությունը Մոսկվան ոչ միայն չի կարողանում կամ չի ուզում լուծել, այլ ըստ էության կամա, թե ակամա ավելի շատ ծառայեցնում է Հայաստանի ներքին կյանքում գործող իշխանության դիրքերը հարվածի տակ դնելուն:
Նիկոլ Փաշինյանը Փարիզում ու Բրյուսելում կփորձի վերականգնել դիրքերը, կամ առնվազն կասեցնել դրանց հասցվող հարվածները: Մյուս կողմից սակայն, արդյո՞ք դրանք չեն ուժգնանա, եթե Ֆրանսիա ու Բելգիա այցերը իրապես դիտարկվում են Ռուսաստանի դիրքորոշումներին հակառակ քաղաքական տրամաբանության մեջ: Թե՞ այդուհանդերձ ամեն ինչ այդքան միարժեք և պարզ չէ, ու Ֆրանսիայի գործոնը կարևոր է նաև Ռուսաստանի համար՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում դիրքերը ամրացնելու համար: Համենայնդեպս անկասկած է, որ Հայաստանի համար Փաշինյանի այցը կանխատեսելի և կայուն շահեկանություն կարող է ունենալ այդ տրամաբանության, այլ ոչ թե Ռուսաստանի դիրքավորմանը հակընդդեմ բնույթի պայմաններում, անկախ որևէ մեկի անձնական պատկերացումից կամ ցանկությունից: Խնդիրը իրական քաղաքականության դաշտում է և այստեղ Հայաստանի համար առանցքայինն անշուշտ ռեգիոնալ իրավիճակի առավելագույն կայունացման հասնելն է ու այդ գործում Ֆրանսիայի հնարավորությունն ու պատրաստակամությունն օգտագործելը, սակայն՝ մի կողմից իհարկե Ռուսաստանի խնամակալության խիստ վտանգավոր ռեժիմը թոթափելու համար, մյուս կողմից՝ առանց Ռուսաստանին սադրելու: Խոշոր հաշվով, Երևանի համար առնվազն սկզբի տեսանկյունից թերևս պետք է դիտարկելի լինի ռեգիոնալ ռուս-թուրքական խաղը ֆրանս-ռուսականով փոխելու նպատակը:
