«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Վրաստանի «Ալիք մեդիա» հայալեզու հարթակի գլխավոր խմբագիր Արսեն Խառատյանը:
– Նախընտրական քարոզարշավն արդեն մեկնարկել է: Ինչպե՞ս եք գնահատում ընտրական ողջ պրոցեսը, մանավանդ, եթե չեմ սխալվում, Դուք «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության անդամ եք, որը «Ելք» դաշինքով մասնակցում է ընտրություններին:
– Ես որևէ կուսակցության անդամ չեմ: Քանի դեռ «Քաղաքացիական պայմանագիրը» քաղաքացիական պրոցես էր, ես այնտեղ էի: Ինչ վերաբերում է Հայաստանում տեղի ունեցող գործընթացներին, կարծում եմ՝ ամենակարևորն այն է, որ կեղծված սահմանադրական հանրաքվեից հետո հիմա պետք է հասկանալի դառնա, որ սրանք Հայաստանում անկյունաքարային ընտրություններն են: Շատ է ասվել այն մասին, որ մեր երկրում առավելապես ակտիվ պրոցեսներ սկսվում էին նախագահական ընտրությունների ժամանակ, որովհետև նախագահի ինստիտուտը շատ ավելի էր կարևորվում հարցեր լուծելու կամ փոփոխությունների հասնելու տեսանկյունից, հիմա պետք է գիտակցել, որ այդ փոփոխությունը փաստացի խորհրդարանական ընտրությունները դարձրել է հենց այդ ամենակարևոր ընտրությունը: Եվ ցավոք, վստահ չեմ, որ մեր հանրությունն այսօր ամբողջ խորությամբ դա գիտակցում է: Կարծում եմ, որ հատկապես ընդդիմադիր ուժերի կողմից տարվող քարոզարշավի հիմնական մեխը պետք է սա լինի՝ հնարավորինս հասանելի դարձնել հանրությանը, որ եթե փոփոխություն պետք է լինի Հայաստանում, ապա դա հիմա` այս ընտրությունների միջոցով պետք է լինի:
– Արդյո՞ք այս օրերին ընթացող քարոզարշավը տարվում է այդ ուղղությամբ, թե՞ մենք դարձյալ տեսնում ենք խոստումներ ընտրողներին: Արդյո՞ք նման խնդիրներ դրվում են ընդդիմադիր ուժերի և դաշինքների կողմից:
– Դեռևս չեմ տեսնում, բայց դեռ վաղ է ասել, քանի որ այսօր պաշտոնական քարոզարշավի ընդամենը հինգերորդ օրն է: Ցավոք, այս ընտրությունները, ինչպես նախորդները, ոչ թե կուսակցությունների ծրագրերի և անելիքների, բովանդակային քննարկումների շուրջ են, այլ անձերի, թե ում միջոցով ժողովուրդը փոփոխություն տեսնելու հնարավորություն կունենա: Համոզված եմ, որ մեր ընտրողների մեծ մասը, ցավոք, իր առջև խնդիր չի դրել հասկանալու, թե քաղաքական ուժերը ինչ ծրագրով են պատրաստվում Հայաստանը փոխել կամ ավելի լավը դարձնել:
– Այսինքն՝ մենք գործ ունենք ապաքաղաքական, ապագաղափարական ընտրապայքարի հե՞տ:
– Համաձայն եմ այն իմաստով, որ փաստացի ֆունդամենտալ, ծրագրային և էական տարբերություններ չեն առաջարկվում, բացառությամբ կոմունիստների, որոնք ասում են՝ սովետական սոցիալիստական տրամաբանությամբ ենք Հայաստանը տեսնում: Քաղաքական ուժեր կան, որ փորձել են հնարավորինս տարբերվող հարթակ կամ պլատֆորմ առաջարկել: Այսպես օրինակ՝ ՀԱԿ-ՀԺԿ դաշինքի Խաղաղությունը մի կողմից, մյուս կողմից երկու ուժ կա՝ «Ազատ դեմոկրատներ» և «Ելք» դաշինքը, որ ըստ էության ուղիղ են խոսում այն մասին, որ Հայաստանի Եվրասիական ինտեգրացիան սխալ քաղաքական մոտեցում էր և պետք է ԵՄ-ի հետ սկսել բանակցություններ Խորը և համապարփակ առևտրի և ասոցացման համաձայնագրի շուրջ:
– ՀՀԿ-ն վստահ է, որ ինքն է հաղթելու ընտրություններին: Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս տարիների ընթացքում այդպես էլ չձևավորվեց այն ուժը, որը կարող էր մասնակցություն ունենալ ընտրություններին և հաղթել:
– Եթե հիշում եք, իշխանությունը վստահ է եղել մեր բոլոր ընտրություններին, որ ինքը հաղթելու է: Եվ հիմա հենց այս նոր ընտրակարգով, գուցե հենց ընտրակարգն ինքնին նաև որոշակի խոչընդոտներ պետք է հարուցի այն առումով, որ մեր ընտրողները դեռևս սովոր չեն նման ընտրությունների մասնակցելու, բացի այն, որ տեխնիկական խնդիրները կարող են որոշ առումով խնդրահարույց լինել, իշխանությունը վստահաբար պետք է կիրառի իր ունեցած ադմինիստրատիվ ռեսուրսները: Զուգահեռաբար, եթե մյուս մասնակից ուժերը չկարողանան լավ վերահսկողություն սահմանել շրջաններում և գյուղերում, նախկինի նման այնտեղ հարյուր տոկոս մասնակցություն ցույց տալու ու կրկնաքվեարկությունների պակաս չենք ունենալու: Միաժամանակ, երբ օրինակ՝ Սերժ Սարգսյանը գնում էր ՊՆ և հայտարարում, թե բանակը պետք է չխառնվի քաղաքականությանը, իսկ մենք նախկին փորձից գիտենք, որ բանակը 90 տոկոսով իշխանությանը ձայն տվող կառույց է եղել, նա նկատի ուներ այն, որ Սեյրան Օհանյանին սիրողները որևէ կերպ չպետք է «խառնվեն», որ բանակը պետք է խառնվի բացառապես իր կուսակցության հետ կապված քաղաքականությանը: Անխոս նաև առկա է Կարեն Կարապետյանի գործոնը և այն հնարավոր չէ հաշվի չառնել: Այնպես ինչպես 98-ին մեր երիտասարդ կանայք ասում էին՝ Ռոբերտը նման է Դե Նիրոյին, դրա համար իրեն եմ ընտրելու, այժմ Կարեն Կարապետյանին «սիմպատիչնի» համարող ընտրողների մի խումբ գուցեև կարող է ձայներ տալ ՀՀԿ-ին:
– Բանակի հետ կապված 2008-ին մենք տեսել ենք ինչպես է բանակը ներգրավել նաև հետընտրական զարգացումներին:
– Այո, մինչև արտակարգ դրություն հայտարարելը բանակի առկայությունը Երևանի փողոցներում:
– Ի՞նչ տեսակ խորհրդարան է մշուշվում այսօր: Արդյո՞ք ձևավորվելիք խորհրդարանը կկարողանա Հայաստանի առջև ծառացած մարտահրավերներին լուծումներ տալ, ի վիճակի կլինի՞:
– Իմ խորին համոզմամբ՝ Սերժ Սարգսյանի նպատակը հնարավորինս կառավարելի վիճակ ունենալն է: Այս տեսանկյունից ինքն իր դիրքերից բաշխել է եղած ուժային կենտրոնները առանձին ուղղությունների վրա: Մի կողմից՝ Վերածնված ՕԵԿ-ին է տվել իր սատելիտ կրիմինալ ուժերին, ինչպես տեսանք Վանաձորում և Գյումրիում, մյուս կողմից ԲՀԿ-ին օգտագործելու է, որպեսզի այդ ուժի հետ ըստ իս թյուր հույսեր կապող ժողովրդին, ընդդիմադիր տրամադրվածների ձայները տանի: Նման կառավարելի ուժերից է նաև Դաշնակցությունը, որն այժմ էլ կոալիցիայում է՝ ՀՀԿ-ի հետ է կազմել: Սատելիտ ուժերից զատ՝ մյուս քաղաքական խմբերը, ըստ էության, ընդդիմադիր տրամադրություններ ունեցող հատվածի հետ պետք է աշխատեն և հնարավորինս շատ ձայներ շահեն այդ հատվածից: Ամեն դեպքում ընտրարշավը դեռ նախնական փուլում է, գուցե դժվար է դեռևս վերջնական դատողություններ անել, բայց որ նրա հիմնական նպատակը կառավարելի խորհրդարան ունենալն է՝ միանշանակ է:
– Արդյո՞ք ֆորս մաժորային իրավիճակ հնարավոր է, թե՞ դա բացառում եք:
– Ամեն ինչ կախված է ընտրարշավի արդյունավետությունից և հանրային կոնսոլիդացիայի մակարդակից, բուն ընտրությունների օրը դրան նախորդած և հաջորդած տրամադրություններից: Այս պահին հավանական չեմ համարում հետմարտիմեկյան իրավիճակ, դե բայց ինչպես ասում են` ոչինչ անհնար չէ քաղաքականությունում:
