Ընդդիմության մարտի 17-ի հանրահավաքից հետո, երբ Հայ ազգային կոնգրեսը հանրահավաքի մասնակիցների հետ համատեղ երթով շարժվեց դեպի Ազատության հրապարակ ու ոստիկանության հետ բանակցությունից հետո մուտք գործեց այնտեղ` երեք տարվա ընդմիջումից հետո, իշխանական քարոզչության միջոցներով սկսեց շրջանառվել որպես իշխանության հանդուրժողության և լայնախոհության վկայություն:
Այդ մասին սկսեցին խոսել հեռուստաընկերությունների մեկնաբանները, իշխանական պատգամավորները, իշխանության ապոլոգետիկայով զբաղված փորձագետները: Այդ մոտեցումը լայնորեն սկսեց տարածվել: Իրականում, սակայն, այստեղ ամեն ինչ չէ, որ այդպես միարժեք է:
Երբ խնդիրը դիտարկում ենք ներհայաստանյան առկա իրողությունների համատեքստում, ապա բնական է, որ քաղաքացիների շահին ընդառաջ ամեն մի քայլ, որ անում է իշխանությունը, դիտվում է իբրև հանդուրժողության և լայնախոհության դրսևորում: Եթե իշխանությունը, ի հեճուկս քաղաքացիների քվեի ու կամարտահայտման, կեղծում է ընտրությունն ու մենաշնորհում պետական կառավարման և տնտեսվարման լծակները, ապա դրանից հետո քաղաքացիներին և ընդդիմադիր ուժերին արված ամեն մի ժեստ կարելի է ընկալել որպես հանդուրժողություն և լայնախոհություն:
Բայց, եթե մի քիչ էլ լայնախոհությամբ նայենք այդ իրավիճակին, մի քիչ լայն հայացք նետենք դրան, ապա իրականում հանդուրժողություն և լայնախոհություն ասվածը համանման դեպքերում ընդամենը քարոզչական խայծ է, որ նետվում է գուցե հասարակությանը և միջազգային հանրությանը:
Վերջիվերջո, ի՞նչ հանդուրժողության և լայնախոհության մասին է խոսքը, եթե ասենք նույն Ազատության հրապարակում հանրահավաք անցկացնելը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու սահմանադրական իրավունքն է: Հետևաբար, արգելելով հրապարակում հանրահավաք անցկացնելը կամ որևէ այլ քաղաքական ակցիա անելը` իշխանությունը խախտում է քաղաքացու սահմանադրական իրավունքը: Դա էլ նշանակում է, որ թույլատրելով հանրահավաքները և ակցիաները Ազատության հրապարակում` իշխանությունն ընդամենը անում է այն, ինչ պարտավոր է անել` ապահովել քաղաքացու համար Սահմանադրությամբ և օրենքներով ամրագրված հիմնական ազատությունների և իրավունքների իրացումը:
Այսինքն` իշխանությունն իրականում իր գործն է անում, անում է այն, ինչ պարտավոր է անել, ինչը չանելու համար նույնիսկ պարտավոր է պատասխանատվության ենթարկվել, եթե երկրում լինի ազատ և անկախ դատական համակարգ: Ուրեմն, խոսք կարող է լինել ոչ թե իշխանության հանդուրժողության և լայնախոհության, այլ Հայաստանի քաղաքացու սահմանադրական իրավունքի իրացման պարզ իրողության մասին: Իսկ դրանից բացի, հենց այդ հանդուրժողության և լայնախոհության «լույսի» ներքո պետք է խոսք գնա, թե ինչո՞ւ է իշխանությունը մնացյալ դեպքերում խոչընդոտում հասարակության սահմանադրական իրավունքի իրականացումը:
Իշխող համակարգի հանդուրժողությունն ու լայնախոհությունը լայնորեն գովազդող իշխանական հեռուստաընկերություններն ու մամուլը թերևս ճիշտ, և հասարակական ու պետական շահի տեսանկյունից արդյունավետ գործ կանեն, եթե հենց այդ հարցը, այսինքն` քաղաքացու իրավունքների և ազատությունների սահմանադրական նորմերը ոտնահարելու խնդիրը արծարծեն իրենց եթերներում և էջերում: Ընդհանրապես, Հայաստանում առկա է պատկերացումների ճգնաժամ, որը մեր ճգնաժամային ժամանակաշրջանում կարելի է համարել նույնիսկ ելակետային:
Բանն այն է, որ մեր շատ խնդիրներ գալիս են հենց պատկերացումների ճգնաժամից, երբ տեղի է ունենում ինչ-ինչ հասկացությունների շահարկում, քանի որ հստակ չեն այդ հասկացությունների վերաբերյալ հանրային պատկերացումները: Օրինակը հենց այդ է, երբ քաղաքացու սահմանադրական իրավունքը իրացնելը երաշխավորելու իշխանական պարտավորությունը ներկայացվում է իբրև լայնախոհություն ու հանդուրժողություն` հույսը դնելով հենց պատկերացումների աղավաղվածության վրա, դրանով քարոզչական դիվիդենտներ ակնկալելով: Պատկերացումների հարցում առկա այդ խառնաշփոթն իրականում լուրջ խնդիր է Հայաստանում քաղաքացիական հասարակության կայացման և զարգացման կարևոր գործի համար:
Երբ չկա սեփական իրավունքների հստակ գիտակցում, այսինքն` երբ մարդիկ իշխանության գործողությունները դիտարկում են բարի և չարի պրիզմայով, մեղմի և կոշտի պրիզմայով, երբ փորձում են, օրինակ, համեմատել, թե Ռոբերտ Քոչարյանը սա արեց, իսկ ասենք` Սերժ Սարգսյանն այդպիսի բան չի անի, կամ այդօրինակ այլ դիտարկումներ, հասարակությունը միշտ էլ դառնում է իշխանական քարոզչական մանիպուլյացիաների զոհ:
Իրականում, մեծ հաշվով, երկրի զարգացման հեռանկարի և երկրում ժողովրդի իշխանության հաստատման տեսանկյունից էական չէ, որ այս մի իշխանավորը բռնի ուժով է զսպում քաղաքացու սահմանադրական իրավունքի իրացումը, իսկ մյուսը դա անում է քարոզչական մանիպուլյացիաների միջոցով: Հասարակությունը պետք է սովորի հասարակական-քաղաքական կյանքի իրադարձություններն անցկացնել բացառապես Սահմանադրության և օրենքների պրիզմայով, ու այդժամ արդեն իշխանության քարոզչական մանևրների հնարավորությունն էապես կնվազի և չար ու բարի թագավոր խաղալու և իր քայլերը հասարակությանն ու ընդդիմությանն արված լավություն ներկայացնելու փոխարեն, ստիպված կլինի խոստովանել, որ իր կատարածն ընդամենը Սահմանադրության և օրենքի պարզ պահանջ է:
Այստեղ, իհարկե, հարկ է ճշտել կամ հստակեցնել, որ խոսքը հասարակության այն հատվածի մասին է, որը իրադարձություններին հետևում է կողքից, այսինքն` տանը, հեռուստացույցով կամ իշխանական մամուլի էջերից: Ակտիվ հասարակությունը Հայաստանում վաղուց է հասարակական-քաղաքական զարգացումները հենց այդ` Սահմանադրության ու իրավունքի պրիզմայով նայում: Բայց բանն այն է, որ քիչ թիվ չի կազմում հանրության այն մասը, որ իրադարձությունների ակտիվ մասնակից չէ և հետևում է կողքից: Եվ եթե այդ հանրությունը ենթարկվի քարոզչական մանիպուլյացիաների, ապա կարող է ծանրակշիռ գործիք դառնալ իշխանության ձեռքին:
Ահա այդ իսկ պատճառով շատ կարևոր է, որ հասարակության այդ մասի գիտակցությանը հասցվի, որ այն, ինչ այսօր ներկայացվում է որպես իշխանության հանդուրժողություն և լայնախոհություն, ընդամենը օրենքի պահանջ է, որի կատարումը առանձնակի խրախուսանք չի պահանջում, իսկ ահա չկատարումը պահանջում է պատասխանատվություն նույն օրենքի առաջ:
