Կառավարությունը երեկ, առանց լրագրողներին նախապես տեղեկացնելու, արտահերթ նիստ է արել ու ընդունել «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» և ևս մի շարք օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու օրենքների նախագծերի փաթեթը:
Թեև կառավարության լրատվության ծառայությունից մեզ պատասխանում էին, որ փաթեթը մինչև օրվա վերջ տեղադրվելու է egov.am կայքում, սակայն այդպես էլ այն չտեղադրվեց: Փաթեթը չկա նաև ԱԺ կայքում: Այնուամենայնիվ, մեր ձեռքի տակ է փաթեթի աշխատանքային տարբերակը (ոչ վերջնականը), որտեղ ներկայացված են փոփոխությունների հիմնական սկզբունքները: Դրանք են`
1. Կենսաթոշակային կուտակային համակարգ, Հայաստանում, այնուամենայնիվ գործելու է: Այսինքն` աշխատողների համար լինելու են անհատական հաշիվներ, որոնց վրա գումարներ են փոխանցվելու, և որոնք ինչ-որ ժամանակ հետո կենսաթոշակի տեսքով տրվելու են քաղաքացիներին:
2. Այս համակարգին մասնակցությունը պարտադիր է լինելու 1974թ. հետո ծնված բոլոր պետական աշխատողների համար և 1996թ. հունվարի 1-ին ծնվածների համար, ովքեր նոր են մուտք գործում աշխատաշուկա: Իսկ 1974թ. հետո ծնված մասնավոր հատվածի աշխատողների համար համակարգին միանալը, ըստ էության, պարտադիր է դառնալու 2017 թվականից: «Փաթեթը նախատեսում է 2014թ. հուլիսի 1-ից համակարգը գործարկել պետական հատվածի աշխատողների համար, իսկ մասնավոր հատվածի համար ներդնել կամավոր, երեք տարի ժամկետում՝ փուլային ճանապարհով»,- ասված է կառավարության տարածած հակիրճ հաղորդագրությունում:
Պետական ծառայողների պահով կառավարությունը փոքրիկ խորամանկություն է արել: Պարտադիր բաղադրիչի գործարկումը հուլիսի 1 տեղափոխելով` կառավարությունն այնպես է անում, որ պետական աշխատողները «մաքուր» աշխատավարձի կորուստ չունենան, քանի որ հուլիսի 1-ից նրանց աշխատավարձը բարձրանալու է: Այսինքն` 5% վճարը կպահվի բարձրացված աշխատավարձից, որի արդյունքում աշխատավարձի «մաքուր» բարձրացվող չափը ավելի քիչ կլինի:
3. 2014թ. հունվարի 1-ին ուժի մեջ մտած օրենսդրությամբ սահմանված «պարտադիր վճար» հասկացությունը փոխարինվում է «պետբյուջե կատարվող նպատակային սոցիալական վճար՝ 5 տոկոս դրույքաչափով» հասկացությամբ: Այսինքն` մասնավոր հատվածում աշխատող քաղաքացիները ոչ թե իրենց հասանելիք աշխատավարձից կկատարեն 5% վճարում, այլ այդ 5%-ը կվճարի նրանց գործատուն: Մասնավոր հատվածի այս կատեգորիայի աշխատողների տնօրինվող եկամուտը, համաձայն այս նոր փաթեթի, չպետք է նվազի: «Փաթեթը վերաբերում է կուտակային կենսաթոշակի համակարգն ուժի մեջ մտնելուց հետո տնօրինվող եկամտի նվազեցում թույլ չտալուն, այլ կերպ ասած՝ կրճատմանը»,- ասվում է կառավարության հաղորդագրությունում: Այսինքն` 5%-ի բեռը աշխատողի վրայից հանվում ու դրվում է գործատուի վրա. գործատուները առաջիկա 3 տարիներին ստիպված են լինելու տվյալ աշխատողի վրա ավելի շատ «ծախս» կատարել:
Երեք տարվա այս «կամավորության» ժամանակահատվածը սահմանելով` նման փոփոխություն անելը չափազանց խորամանկ քայլ է: Բանն այն է, որ 3 տարում մասնավոր հատվածը հիմնականում բարձրացնում է աշխատավարձերը: Այժմ գործատուին ասվում է, որ նա պարտավոր է ավելացնել աշխատողի վրա կատարվող ծախսը, մի բան, որ 3 տարի տևող ժամանակահատվածում գործատուն սովորաբար անում է: Բայց եթե նախկինում այդ բարձրացումը գնում էր աշխատողի եկամտի ավելացմանը, ապա այժմ գործատուն, ըստ էության, կարող է չբարձրացնել աշխատողի «մաքուր» աշխատավարձը` լրացուցիչ ծախս կատարելով «նպատակային սոցիալական վճարի» տեսքով (որը հետո կգնա աշխատողի անհատական հաշվին): Սա մի տարբերակ է, որը գործատուի համար մեծ ծանրաբեռնվածություն չի առաջացնում, քանի որ ծախսերի տեսակետից նրա համար միևնույն է` առաջիկա 3 տարում կավելացնի «մաքուր» աշխատավա՞րձը, թե՞ այդ գումարը կտա պետական բյուջեին: Իսկ աշխատողն էլ այս պահին իր տնօրինվող եկամտի կորուստ չի ունենա, թեև առաջիկա 3 տարում կա՛մ նրա աշխատավարձը չի բարձրանա, կա՛մ էլ ավելի քիչ կբարձրանա (համեմատ այն բարձրացման, որ կլիներ, եթե չգործարկվեր այս համակարգը): Բոլոր դեպքերում հոգեբանական այս խորամանկությամբ կառավարությունը հույս ունի մեղմել համակարգի նկատմամբ դժգոհությունը:
4. Առաջարկվում է սահմանել 500 հազար դրամ աշխատավարձի շեմ, որից ավելիի դեպքում սոցվճար չի կատարվելու, այսինքն՝ առավելագույն սոցվճարը բոլորի համար լինելու է 25 հազար դրամ՝ կախված աշխատավարձի չափից:
Սրանք էին այն հիմնական սկզբունքները, որոնց հիման վրա փորձ է արվելու գործարկել կենսաթոշակային կուտակային համակարգը: Դրանք, ըստ էության, հոգեբանական բնույթի, իսկ ֆինանսական տեսակետից` կոսմետիկ նշանակության փոփոխություններ են: Հոգեբանական բնույթի փոփոխություններով կառավարությունը հույս ունի նվազեցնել հանրության դժգոհությունը (ասելով` ձեր եկամուտը չի նվազի): Իսկ ֆինանսական բնույթի կոսմետիկ փոփոխությունները աննշան չափով կնվազեցնեն դեպի կուտակային համակարգ ուղղվող գումարների այն ծավալը, որ նախատեսվում էր այս տարվա հունվարի 1-ից:
