Հայկական ռազմական պարերը հարյուրավոր տարիների պատմություն ունեն: Դրանք ստեղծվել են դեռևս բնապաշտական դարաշրջանում` ազգի ձևավորմանը զուգահեռ:
Պարը համախմբում էր ժողովրդին և այն սյուներից էր, որի շուրջ կազմավորվեց ազգային ինքնագիտակցությունը:
«Ռազմական պարերը բարձրացրել են զինվորների ճարպկությունը, ֆիզիկական պատրաստականությունը, կային պարեր, որոնց միջոցով նաև սովորեցրել են զենքից օգտվելու վարպետություն: Բայց նախ և առաջ ռազմական պարերը, իհարկե, բարձրացրել են բանակի մարտունակ ոգին, դրանք պարել են մարտերից առաջ»,- մեզ հետ զրույցում պատմեց «Կարին» պարային համույթի գեղարվեստական ղեկավար Գագիկ Գինոսյանը:
Հնում կային նաև պարեր, որոնք պարում էին պատերազմից հետո. դրանք թատերական ներկայացումների պես պատկերում էին ռազմի ընթացքը կամ որոշ դրվագներ:
Այժմ էլ ռազմական պարեր կազմում են ազգային պարարվեստի կարևորագույն ու սիրված բաղադրիչները` դրանց շարքում են յարխուշտան, քերծին, շարանքը, ռոստամ բազին և այլն:
«Ռոստամ բազի թարգմանաբար նշանակում է քաջերի խաղ, յարխուշտա բառը կազմված է ընկեր և նիզակ արմատներից, դե իսկ շարանք բառը առաջացել է հայերեն շարք բառից»,- պարզաբանում է Գագիկ Գինոսյանը:
Ընդհանրապես հայկական պարերը հիմնականում շարային են: Մի շարքով պարվող պարերը խորհրդանշում են բանակը, իսկ երկու դեմ առ դեմ շարքերից կազմված պարերը` երկու հակառակորդ բանակներ:
Իմանալով` ռազմական պարերն ինչպիսի ազդեցություն ունեն բանակի ոգին բարձրացնեու և մեծ քաջություն հաղորդելու համար` Գագիկ Գինսյան վերջերս դիմել է պաշտպանության նախարարին` զորամասերում ռազմական պարեր դասավանդելու առաջարկով:
Նախարարը դրական է արձագանքել: Շուտով ռազմական պարեր կդասավանդվեն Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտում: Հետագայում այս պրակտիկան կկիրառվի նաև զորամասերում:
Մեր զրույցը Գ.Գինոսյանը ավարտեց Կոմիտասի խոսքով. «Այն, ինչ հնարավոր չէ սովորեցնել 4-5 դասի միջոցով, հնարավոր է անել մեկ պարով»: