«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի նախկին արտգործնախարար, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արման Մելիքյանը
-Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, որ Բրյուսելում դեկտեմբերի սկզբին նախատեսվող հանդիպումը չի կայանա, քանի որ հայկական կողմը Մակրոնի մասնակցության պայման է դրել։ Ինչու՞ է կարևոր մեզ համար Ֆրանսիայի նախագահի մասնակցությունը։ Եվ հանդիպման տապալումը ի՞նչ վտանգավոր հետևանքներ կարող է ունենալ։
-Դժվար է ասել, թե վարչապետ Փաշինյանը կոնկրետ ինչ պատճառով է այդպիսի նախապայման դրել: Միգուցե ելնում էր նրանից, որ Ալիևի հետ էներգակիրների գնման գործարքի գնացած ԵՄ-ն ներկայացնող Շարլ Միշելն անկողմակալ միջորդ չէ և նախագահ Մակրոնը կարող է հավասարակշռել իրավիճակը: Գուցե այդ մասին երկկողմ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել վերջերս տեղի ունեցած ֆրանկոֆոն պետությունների գագաթնաժողովի շրջանակներում Փաշինյան-Մակրոն հանդիպման ժամանակ:
Ուշադրություն է պետք դարձնել նաև այն հանգամանքի վրա, որ ռուսաստանցի քաղաքագետ-քարոզիչները ադրբեջանական ԶԼՄ-ներին տրվող մեկնաբանություններում հատուկ ընդգծում են Ֆրանսիայի հայամետ լինելու հանգամանքը և պնդում, որ վերջինս մեր տարածաշրջանում պատրաստվում է պատերազմ հրահրել ու զենքով և այլ միջոցներով աջակցել հայերին ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի: Ասում են, իբր, Ֆրանսիան ուզում է տիրանալ Ադրբեջանի բնական ռեսուրսներին: Այսինքն, տարբեր կողմերից տարածաշրջանում իրավիճակը թեժ պահելուն ուղղված ջանքեր են գործադրվում, իսկ սա նշանակում է, որ ուժի կիրառման գործելակերպը շարունակելու է գերակայել խաղաղության ապահովման իրավաքաղաքական միջոցների նկատմամբ: Երևանում և Արցախում պատասխանատուները պետք է լինեն շատ ուշադիր, շրջահայաց ու, միաժամանակ, արագ գործողություների դիմելու կարողունակություն դրսևորեն:
-Արդյոք բրյուսելյան ձևաչափի տապալմամբ հետաքրքրված չէր նաև Մոսկվան, ինչքանո՞վ կարող է սա հարթակի փոփոխության ու Մոսկվայի միջնորդությամբ խաղաղության պայմանագիր կնքելու համար արվել։
-Եթե նախապայման առաջադրողը Հայաստանն է ու Մոսկվայի պահանջով է Բրյուսելյան հարթակը տապալվում, ապա ստացվում է, որ Մակրոնի մասնակցության շուրջ այս ամբողջ պատմությունը Կրեմլի, պաշտոնական Երևանի ու Բաքվի ներդաշնակ համատեղ գործողությունների արդյունք է: Ստացվում է, որ ԵՄ-ն խաղից դուրս թողնելու համար ֆրանսիական գործոնն է օգտագործվում: Այդուհանդերձ, որքան հասկանում եմ, ՀՀ վարչապետի գրասենյակի կողմից հայտարարվել է, որ Փաշինյանը պատրաստ է առանց հիշյալ նախապայմանի հանդիպելու Ալիևի հետ Բրյուսելում: Այդուհանդերձ, ձևակերպումներն այնքան մշուշոտ են, որ դժվար է ասել, թե սա ինչ խաղ է: Ամեն դեպքում, այս միջոցով ապակայունացման լրացուցիչ գործոններ են ի հայտ գալիս:
-Ինչու՞ է Ադրբեջանի նախագահը հիմա «բացահայտում», որ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը քննարկել է նաև ռուս պաշտոնյաների հետ, ինչու՞ էր պետք անկեղծանալ, որ սա նաև ռուսական պլան է
-Ես կարծում եմ, որ ռուսների համար կարող է կարևոր լինել հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակման և դրանց հայաստանյան հատվածների՝ ռուսական վերահսկողության տակ պահելու հարցը: Ալիևն իր կողմից կարող էր այս գաղափարի իրագործման ադրբեջանական մասն ավելացնել՝ առաջարկելով հանել այդ հատվածները հայաստանյան ինքնիշխանության տիրույթից այն հեռանկարով, որ դրանք անցնեն ռուսական լիակատար տնօրինման տակ: Այդ դեպքում, Հայաստանից ռուսների հնարավոր հեռանալուց հետո, այդ հատվածների նկատմամբ ադրբեջանական հավակնությունների օրինականացումն ավելի դյուրին կլինի և ուժի կիրառումն էլ հարաբերականորեն արդարացված: Միջանցքային կարգավիճակի շուրջ Բաքվի մշտապես կրկնվող թեզերը կարելի է բացատրել վերջինիս կողմից դիտարկվող ռազմավարական նպատակների համատեքստում:
-Պաշտոնական Բաքուն ուզում է, որ հայ-թուրքական ու հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորումները ընթանան զուգահետ։ Արդյոք պետք է հայկական կողմը համաձայնի դրան, թե դրանք իրար հետ կապելը նոր մարտահրավերների առաջ կարող է մեզ կանգնեցնել։
-Սա բացառապես Թուրքիայի որոշելիքն է՝ կուզի հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը կփոխկապակցի Երևան-Բաքու հարաբերություններում հնարավոր առաջըթացի հետ, չի ուզի՝ Հայաստանի հետ համատեղ քաղաքական օրակարգ կմշակի ու դրանով կառաջնորդվի: Տարօրինակ և մերժելի կլինի, եթե ՀՀ իշխանությունները Թուրքիայի հետ երկկողմ հարաբերությունների ճարտարապետությունը նախագծելիս Ադրբեջանի կարծիքը առաջնային համարեն:
