«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Հայաստանում Ուկրաինայի նախկին դեսպան Ալեքսանդր Բոժկոն
–Պարոն Բոժկո, ՆԱՏՕ–ն կոչ է անում Ռուսաստանին՝ սուրբծննդյան տոներին ընդառաջ հետ քաշել զորքը Ուկրաինայի սահմաններից։ Ավելի վաղ, ԱՄՆ նախագահ Բայդենը իր վարչակազմին 4 շաբաթ է տվել Ռուսաստանի հնարավոր ներխուժումն Ուկրաինա կանխելու համար։Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձությունները ինչպիսի՞ անդրադարձ կարող են ունենալ նախկին խորհրդային երկրների վրա։
Ուկրաինայի դեմ ագրեսիան չի սկսվել այսօր, այն սկսվել է ութ տարի առաջ՝ 2014 թվականին, և հիմա մենք տեսնում ենք դրա շարունակությունը։ Սա կարող ենք դիտարկել որպես հաջորդ սրացում Ռուսաստանի կողմից, որն ուզում է ճնշում գործադրել Ուկրաինայի վրա։ Եվ այս սրացումները Ռուսաստանի կողմից աշխարհաքաղաքական իրավիճակով են թելադրված։
Ամենակարևորն այն է, որ Ուկրաինան Ռուսաստանի դեմ միայնակ չկանգնի, քանի որ Ռուսաստանը հզոր, էքսպանսիվ, ռևանշիստական երկիր է, որը ցանկանում է Խորհրդային Միության կամ նրա նման մի կազմավորման վերադարձը։ Դրա համար կարևոր է, որ մեր արևմտյան դաշնակիցները հնարավորություն ունենա ազդելու Ռուսաստանի վրա։ Ես կարծում եմ, որ միայն այս ճանապարհով մենք կարող ենք պաշտպանել մեր երկիրը։
Նորից կրկնեմ, որ ութերորդ տարին է՝ ընթանում է այս պատերազմը։ Եվ, լավ հասկանալով Ռուսաստանի նպատակները, հիմա հարկավոր է ընդդիմանալ, չհանձնվել Ռուսաստանին։ Մի անգամ չէ, որ Ուկրաինան հայտարարել է թե պատրաստ է բանակցությունների ընթացքում քննարկել բոլոր վիճելի հարցերը։ Հույս ունեմ, որ կստանանք համապատասխան աջակցություն աշխարհի այն երկիրներից, որոնք չեն ընդունում Ռուսաստանի ագրեսիվ քայլերը, որն ուզում է վերանայել աշխարհի ներկայիս համակարգը:
Արևմուտք–ՌԴ առճակատումը միշտ չափազանց ծանր հետևանքներ է ունեցել։ Սրանից միշտ օգտվել է Թուրքիան։ Ի՞նչ կլինի այս անգամ։
Թուրքիան չի բավարարվում ռեգիոնալ լիդերի իր կարգավիճակով և ձգտում է ավելի հզորանալ, որպեսզի դառնա առաջնային երկիր թուրքական եւ մուսուլմանական աշխարհում։ Եվ, ինչպես տեսնում ենք, վերջին տարիների ընթացքում իրոք շատ է ուժեղացել։ Հիմա Թուրքիան ուզում է ինքնուրույն քայլեր իրականացնել և որպես ՆԱՏՕ ի անդամ ձգտում է անկախ լինել Արևմուտքից։ Իհարկե, դա բավականին տագնապալի միտում է, քանի որ սա նշանակում է, որ աշխարհը կարող է կանգնել նոր մարտահրավերների առջև, որտեղ պատերազմներն ու բախումները երկրների միջև կլինեն անխուսափելի։ Դրա մասին մեզ հիշեցնում է 2020 թվականի ղարաբաղյան 44-օրյա պատերազմը։ Տեսնում ենք, որ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ձգտումներն ինչպիսի հետևանքներ են առաջացրել, նրանք հիմա էլ ձգտում են իրենց շահերն անցկացնել հատկապես Զանգեզուրի միջանցքի հետ կապված: Դա այդ խաղերի միայն երևացող կողմն է, որովհետև մենք չգիտենք իրենց ծրագրերի բոլոր հանգամանքները: Օրինակ, մենք նույնիսկ մինչև հիմա չգիտենք նոյեմբերի 9-ի,այսպես ասած, պայմանագրի հետ կապված հանգամանքները, չգիտենք՝ ինչ պայմաններում է Փաշինյանը ստիպված եղել դա ստորագրել։ Մենք այս բոլոր հանգամանքներին չենք տիրապետում, դրա համար դժվար է ենթադրություններ անելը։ Մի բան հստակ գիտեմ, որ սա ռուս-թուրքական խաղ է Հայաստանի շուրջ, որին ականատես ենք լինում մենք։
–Ի դեպ, Հայաստան–Թուրքիա երկխոսության գործընթացում Հայաստանն ու Թուրքիան հատուկ ներկայացուցիչներ են նշանակել։ Գիտեք, որ Հայաստանը Ռուսաստանին միջնորդ կարգեց Հայաստան–Թուրքիա հարաբերությունների վերականգնման համար։ Ինչպե՞ս եք սա գնահատում։
Հայաստանը հիմա հայտնվել է շատ ծանր վիճակում, դրա համար բոլոր ոչ ճիշտ հաշվարկված քայլերը փոխանակ թուլացնեն դժվարությունները, ավելի են բարդացնում։ Կարելի է միայն ցավակցել Հայաստանի ղեկավարությանը, բայց իմ կարծիքով չպետք է շտապ որոշումներ ընդունել, այլ հաշվի առնել, որ նման բարդ ժամանակներում քաղաքականությունը չի արվում մեկ օրում և չի սահմանափակվում մեկ պայմանագրով: Ուղղակի հարկավոր է ունենալ համբերություն և շարունակել բանակցությունները, ձգտել ավելի ընդունելի տարբերակների հասնել Հայաստանի համար։