Բաքվում անցկացված հաղթական զորահանդեսը Էրդողանի և Ալիևի համար բարձրագոչ պանթուրքական գաղափարախոսական հռետորաբանության հիմք դարձավ: Ադրբեջանի նախագահը արտահայտեց էլ ավելի մեծ զավթողամոլական հավակնություններ՝ Սյունիքը, Գեղարքունիքը և նույնիսկ Երևանը անվանելով ադրբեջանական հող: Նրա թուրք գործընկերն իր հերթին կարդաց բանաստեղծություն, որը հավակնություններ էր արտահայտում իրանական Ադրբեջանի նկատմամբ, իսկ հետո ռևերանսով ողջույն հղեց Էնվեր փաշային, նրա եղբայր Նուրի փաշային և Կովկասյան իսլամական բանակին: Էնվեր փաշան Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպող երիտթուրքական «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցության առաջնորդներից էր:
Կովկասյան իսլամական բանակը իր հերթին 1918-ին Կովկասում սկսեց օսմանյան առաջխաղացումը: Դրա նպատակն էր ավարտին հասցնել Հայոց ցեղասպանությունը և ոչնչացնել ամբողջ քրիստոնյա բնակչությունը Կովկասում (մինչ այդ դա արդեն տեղի էր ունեցել Անատոլիայում): Դրա հետևանքով 1918-ին զոհվեց Կովկասի հայ բնակչության 10%-ը, այսինքն` 150 000 մարդ:
Մնացածներին հաջողվեց փրկվել միայն հայկական ուժերի կատաղի դիմադրության ու Օսմանյան կայսրության կապիտուլյացիայի շնորհիվ: Ահա սա է այսօր գովերգում է Էրդողանը:
Այսպիսով, Թուրքիան բացահայտորեն հետևում է զավթողամոլական և պանթուրքական գաղափարախոսությանը, որը հիմնված է արյունարբու առաջնորդների փառաբանման վրա: Բացի դրանից՝ տարածաշրջանում և հատկապես բուն Արցախում իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ: Ադրբեջանական ուժերը պատասխանատու են մի շարք ռազմական հանցագործությունների, այդ թվում՝ տարեց հայերի դաժան սպանության համար, ովքեր հրաժարվել էին լքել իրենց հողը: Նրանց կհիշեցնեն նաև դիակների այլանդակման, ինչպես նաև հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացման և պղծման մասին, որոնց թվում են շիրիմներ, եկեղեցիներ և հուշարձաններ: Միանգամից մտքիդ է գալիս պատմաբան և աստվածաբան Վահրամ Լալայանը, որին ադրբեջանական ուժերը խոշտանգել ու սպանել էին իր իսկ տանը: Տեղեկություններ կան, որ ադրբեջանական զինվորները մուտք են գործել ոչ միայն Արցախ, այլև բուն Հայաստանի տարածք, մասնավորապես՝ Սյունիքի մարզի Որոտան գյուղ:
Ի՞նչ է անում Եվրամիությունը: Դիվանագիտական հանդիպումներ է ունենում Ադրբեջանի հետ, քննարկում է այդ երկրին եվրոպական մուտքի արտոնագրերի տրամադրման և տնտեսական օգնության մասին համաձայնագիրը: Ադրբեջանի պաշտպանության բյուջեն 2021 թվականի համար կազմում է 2,7 միլիարդ դոլար, ինչը 20%-ով ավելի է նախորդից և չորս անգամ ավելի, քան Հայաստանինը: Սա ևս մեկ հաստատումն է այն բանի, որ Բաքուն տնտեսական աջակցության կարիք չունի: Մինչդեռ ԵՄ-ն նույնիսկ էմբարգո չսահմանեց զենքի վաճառքի վրա, որը Թուրքիան և Ադրբեջանը կիրառեցին հայերի դեմ: Այո, ԵՄ-ն և եվրոպական որոշ երկրներ մարդասիրական օգնություն են տրամադրում Արցախին, բայց դա ուղեկցվում է չեզոքությամբ, ինչը ձեռնտու է թուրք և ադրբեջանցի ագրեսորներին:
1915-ի Ցեղասպանությունը հերոսացնող պանթուրքական հռետորաբանությունը պահանջում է քաղաքական արձագանք: Ավելին, այս զավթողամոլությունը (էքսպանսիոնիզմ) սպառնում է նաև Հունաստանի, Կիպրոսի և Սիրիայի սահմաններին: Պետք է դադարեցվի թուրքական զենքի վաճառքը Ադրբեջանին, իսկ Անկարայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին՝ կասկածի տակ դրվի: Անհրաժեշտ է Հայաստանին հզոր դիվանագիտական աջակցություն ցուցաբերել՝ ի պատասխան Սյունիքը բռնակցելու Բաքվի նկրտումների:
Բացի դրանից՝ հայերին հումանիտար օգնություն տրամադրելու հսկայական կարիք կա: Եվրոպական երկրների կոշտ դիրքորոշումն անհրաժեշտ է կասեցնելու համար թուրքական ինտերվենցիոնիզմը Կովկասում և Միջերկրական ծովում, քանի որ Ռուսաստանն այժմ Թուրքիայի գրեթե միակ գործընկերն է, հետևաբար չի կարող արբիտրի դեր կատարել:
Պատրաստեց՝ Սոնա Աբրահամյանը
