Արցախի Անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար Սամվել Բաբայանը հրապարակել է 2018 թվականի հունիսին Հայաստանի նոր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին հղած նամակը, որտեղ խոսում է Ադրբեջանի ռազմական գերազանցության և դրանից բխող վտանգների, այդ վտանգները չեզոքացնելու Հայաստանի անհրաժեշտ քայլերի, անհրաժեշտաբար ձեռք բերվելիք սպառազինության մասին՝ հակառակ դեպքում անխուսափելի համարելով պատերազմն ու պարտությունը: Բաբայանը նշում է, որ այդ քայլերը չանելու դեպքում հարկավոր է պարզապես բանակցել և զիջել տարածքները:
Սամվել Բաբայանի այդ նամակը ըստ էության Սերժ Սարգսյանին նրա հասցեագրած նամակի վերահասցեագրումն է Նիկոլ Փաշինյանին՝ իհարկե արձանագրելով թավշյա հեղափոխության կարևորությունն ու բացած հնարավորությունը, ինչպես նաև արդեն եղած 2016 թվականի ապրիլյան քառօրյայի հանգամանքը: Իսկ Սերժ Սարգսյանին Սամվել Բաբայանը նամակը գրել էր 2013 թվականին՝ օրերս էլ հրապարակելով այդ նամակի ամբողջական տեքստը: Այժմ նա հրապարակում է Նիկոլ Փաշինյանին ուղղված նամակը:
Այժմ բարդ է ասել՝ Նիկոլ Փաշինյանը լսե՞լ է Բաբայանին, թե՞ ոչ: Օրինակ՝ 2016-ի ապրիլի հանգամանքը անուղղակի ակնարկ կարող է դիտվել, որ Սերժ Սարգսյանն իրեն չի լսել: Այն, որ այժմ էլ հրապարակվում է նամակը Նիկոլ Փաշինյանին, թերևս հուշում է Բաբայանի ակնարկ, որ Նիկոլ Փաշինյանն էլ չի լսել իրեն, չի արել անհրաժեշտը: Այլապես վերանում է նամակը հրապարակելու իմաստը, երբ խոսքը վերաբերում է ծանր պարտության ու կորուստների պոստֆակտում ժամանակահատվածին:
Բաբայանը, հրապարակելով նամակները, ըստ էության փորձում է ցույց տալ, որ չի կրում պատասխանատվություն այդ պարտության, հետևանքների համար, որովհետև զգուշացրել է դրա վտանգավոր հավանականության մասին թե Սերժ Սարգսյանին, թե Փաշինյանին՝ չեն լսել: Արդյոք լոկ այդ խնդիրնե՞րն են Սամվել Բաբայանի ներկայիս նամակային հանրայնացումների հիմքում, թե՞ նա այդուհանդերձ փորձում է ձեռնամուխ լինել որոշակի քաղաքական պլատֆորմի ձևավորման՝ հաշվի առնելով թե Հայաստանում, թե Արցախում իշխանության քաղաքական վակուումի առկայությունն ու նոր քաղաքական իշխանության ձևավորման գործընթացների անխուսափելիությունը: Հարցը միայն ժամանակն է:
Այդ ֆոնին հատկանշական է, որ Տելեգրամ ալիքներով, դրանց տեղեկատվության մամուլ տեղափոխելով՝ տարածվում է տեղեկություն, որ Սամվել Բաբայանին Արցախի քաղաքական ղեկավարության հավակնորդ է տեսնում հենց Նիկոլ Փաշինյանը: Այս օրերին տարածեցին տեղեկություն, որ Արցախի նախագահը այցելել է Մոսկվա այդ հարցը կանխարգելելու համար: Հրապարակվեցին նաև լուսանկարներ Մոսկվայից, իսկ Արցախի նախագահը չհերքեց, որ կա այդպիսի խնդիր, ու ինքը եղել է Մոսկվայում:
Մյուս կողմից՝ Բաբայանին Նիկոլ Փաշինյանի հետ կապելը նրա համար, մեղմ ասած, ցանկալի չէ, քանի որ Փաշինյանը պատերազմից հետո ստացել է լեգիտիմության բավականին ուժեղ հարված, գտնվում է քաղաքական անվերականգնելի անկման փուլում: Հետևաբար այդպիսի անկման մեջ գտնվող գործչի հետ ասոցիացիան Բաբայանի համար հարված է, ոչ թե շանս: Նամակի հրապարակումով Սամվել Բաբայանը փորձում է հենց տարանջատվել Փաշինյանից, թեև դա անշուշտ մեղմ փորձ է: Արդյոք Փաշինյանի հետ ասոցացման փորձերը շարունակվելու դեպքում Բաբայանը կգնա՞ տարանջատման ավելի կոշտ ջանքերի:
Մյուս կողմից՝ եթե Նիկոլ Փաշինյանը ունենա այդպիսի մտադրություն կամ սցենարային տարբերակ, ապա դա իրականացնելու համար հենց պետք կլինի Բաբայանի տարանջատումը Փաշինյանից: Իր հերթին հարց է առաջանում, թե ո՞վ է նրան փորձում կապել Փաշինյանի ծրագրերին: Այդ շրջանակը Հայաստանո՞ւմ է կամ միա՞յն Հայաստանում է՝ որ մրցակից է տեսնում Բաբայանին, թե՞ նաև Հայաստանից դուրս: Միաժամանակ ուշադրության է արժանի հանգամանքը, որ թեև ռազմական ծանր պարտության ճանապարհով, բայց իրականություն է դառնում կամ դարձել այն, ինչ Սամվել Բաբայանն ասում էր թավշյա հեղափոխությունից կամ ըստ էության Նիկոլ Փաշինյանին գրված նամակից հետո՝ Արցախի խնդիրը ռուսական մանդատի հանձնելու մասին:
Իրավիճակն իսկապես բազմաշերտ է, մի բան, սակայն, կասկածից վեր է, որ Սամվել Բաբայանը, պատերազմից հետո հրաժարվելով Արցախի ԱԽ քարտուղարի պաշտոնից, ոչ միայն դուրս չի եկել քաղաքական գործընթացից, այլև ավելին՝ ցուցանում է դրանում հեռու գնալու հավակնություն: Միայնա՞կ, թե՞ ոչ:
