Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը դատական համակարգի առողջացման հիմնական նախապայմաններից մեկը համարում է դատավորների աշխատավարձերի բարձրացումը։ Դրա մասին վարչապետն արդեն երկու անգամ խոսել է։ Մեկը, երբ խոսում էր մասնագիտացված հակակոռուպցիոն դատարան ստեղծելու անհրաժեշտության մասին, նախօրեին՝ հունիսի 20-ին, ԱԺ-ում։ «Այն, որ Հայաստանում դատաիրավական համակարգը պետք է խորքային, արմատական բարեփոխումների ենթարկվի, նորություն չէ, բայց ինձ համար միանշանակ է եղել, որ Հայաստանում իրապես անկախ դատական համակարգ չենք կարող ունենալ՝ առանց դատավորների աշխատավարձը 5-6 անգամ բարձրացնելու»,- ասել էր Նիկոլ Փաշինյանը՝ հավելելով. «Մեզ անհրաժեշտ է, որ թափուր տեղը զբաղեցնեն բարձր պրոֆեսիոնալ, սկզբունքային, ողնաշար, հավատ ունեցող, իրավունքին հավատացող մարդիկ: Այս կարգի մասնագետները մասնավոր սեկտորում ամիսը 2.5-3 միլիոն դրամ աշխատավարձ են ստանում:
Այս մարդկանց ո՞նց հրավիրենք՝ գան, դատավոր դառնան»:
Վարչապետի կարծիքով՝ հանրությունը կարող է չընդունել դատավորների աշխատավարձերի նման բարձրացումը՝ հաշվի առնելով առկա բազմաթիվ սոցիալական խնդիրները: Դրա համար, վարչապետի խոսքերով, սկզբնական շրջանում մոտ 3 տարի այդ նպատակով կօգտագործվեն միջազգային դոնորների գումարները։
«Մեր ընկալումն է, որ միջազգային դոնորները մեզ կաջակցեն: 2-3 տարի այս դատավորների բարձր աշխատավարձերը կկարողանանք դարձնել 2.5-3 միլիոն դրամ, այդ ընթացքում կլուծենք բազմաթիվ սոցիալական խնդիրներ, այդ ընթացքում և՛ ընդդիմությունը, և՛ իշխանությունը, և՛ հանրությունը կհամոզվեն, որ անկախ դատական համակարգ ունենալը լավ բան է, մի ծախս է, որն իրոք արժե անել: Այդ ժամանակ հանրությունը կհամաձայնվի սեփական միջոցներից տրամադրել այդ 10 միլիարդ դրամը, որ այդ խնդիրը լուծվի»:
Հարցին, թե այդ դեպքում դատարանները ինչպես են անկախ լինելու, եթե միջազգային կառույցներն են ֆինանսավորումը տրամադրում, վարչապետը պատասխանել էր, որ միջազգային կառույցները այդ գումարը դատավորներին չեն փոխանցելու, այլ որպես դրամաշնորհ տալու են կառավարությանը, կառավարությունն էլ այդ գումարը տրամադրելու է դատավորների աշխատավարձերի վճարմանը։
«Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի գործադիր տնօրեն Վարուժան Հոկտանյանի խոսքերով՝ բարձր աշխատավարձը կոռուպցիայի դեմ պայքարի անհրաժեշտ, բայց ոչ բավարար նախապայման է։ «Որպես նախապայման, դա շատ կարևոր է։ Եթե աշխատավարձերը արժանապատիվ չեն, ապա անիմաստ է խոսել կոռուպցիայի դեմ պայքարից, առհասարակ։ Ես հիշում եմ, որ բարձր աշխատավարձերով կոռուպցիայի դեմ փորձեց պայքարել Շևարդնաձեն, բայց դատախազների դեպքում, ոչ դատավորների։ Բայց այդ բարձրացումը արդյունքի չբերեց, և եղավ վարդերի հեղափոխությունը։ Դրա համար, աշխատավարձերին զուգահեռ, այլ քայլեր պետք է ձեռնարկել»,- ասաց Հոկտանյանը՝ հավելելով, որ աշխատավարձերի բարձրացումը պետք է ուղեկցվի վեթինգով և այլ բարեփոխումներով։ Իսկ եթե այդ նոր ինստիտուտները ճիշտ կիրառվեն, և սիստեմավորված հակակոռուպցիոն քաղաքականություն իրականացվի, ապա այդ դեպքում աշխատավարձերի բարձրացումը կարող է ողջունելի լինել։
Վարուժան Հոկտանյանի խոսքերով, բացի այս ամենը, խնդիրն այն է, որ կոռուպցիան միայն կաշառքը չէ, առկա է նաև հովանավորչություն, որը լավագույնս դրսևորվում էր նախկին իշխանության ժամանակ։ «Երբ որ քաղաքական պատվեր էր ստանում դատավորը կոնկրետ վճիռ կայացնելու համար, դատախազությունն էլ, իրավապահ մյուս մարմիններն էլ աչք էին փակում դատավորների կաշառակերության վրա՝ ես քեզ, դու ինձ սկզբունքով առաջնորդվելով։
Հետևաբար, եթե մենք իսկապես ստեղծենք անկախ դատական համակարգ արժանապատիվ աշխատավարձերով, ապա հնարավոր կլինի խնդիրը լուծել։ Եթե բարձր աշխատավարձերը զուգորդվեն նաև վեթինգով, ապա դատական համակարգը հնարավոր կլինի մաքրել նաև տարբեր կապերով կապված, հովանավորչությամբ առաջնորդվող դատավորներից»,- ասաց Հոկտանյանը՝ հավելելով, որ ինքն ամեն դեպքում մտավախություն ունի վեթինգի հետ կապված, քանի որ ինստիտուտի ներդրումը նաև վտանգներ է պարունակում։ Մասնավորապես, մի կախյալ դատավորին փոխարինել մեկ այլ կախյալ դատավորով։ «Սա էլ կարող է վեթինգի արդյունք լինել։ Այնպես որ, ասել վեթինգ և հրճվել դրանով, կարիք չկա։ Պետք է հասկանալ, թե դա ինչի համար է արվում։ Վեթինգը պետք է նաև շատ լուրջ քաղաքացիական վերահսկողության տակ լինի, որպեսզի նախկին իշխանություններին ծառայող դատավորները չփոխարինվեն նոր իշխանություններին ծառայող դատավորներով։ Պետք է իսկապես վստահություն լինի, որ վեթինգը ծառայում է իր նպատակին»,- եզրափակեց Հոկտանյանը։
Փաստաբան Գևորգ Գյոզալյանը, սակայն, կարծում է, որ բարձր աշխատավարձը երաշխիք չէ, որ դատավորն անկախ կդառնա։ «Բարձր աշխատավարձն անկախ դատական համակարգ ունենալու երաշխիք չի կարող լինել։ Բարձր աշխատավարձերը թմբկահարվել են նախկին իշխանությունների ժամանակ։ Արդյունքում դատավորները ստացել են բարձր աշխատավարձեր, ապա կտեսնեք, որ որակական փոփոխություն չի եղել, և բուն խնդիրը չի լուծվել։ Դա անհրաժեշտ, սակայն շատ փոքր նախապայման է։ Եթե մարդը ազնիվ չէ, ապա բարձր աշխատավարձի դեպքում էլ ազնիվ չի լինելու։ Եթե դատավորը պետք է նայի աշխատավարձի չափին ու դրանով պայմանավորված լավ կամ վատ արդարադատություն իրականացնի, ուրեմն այդ դատավորը թող դատավոր չաշխատի, թող գնա մասնավոր սեկտորում աշխատի։ Արդարադատությունը կապել փողի հետ, կներեք, ես համամիտ չեմ դրա հետ։ Ես կարծում եմ, որ մարդը, եթե ազնիվ է, 1000 դրամ ստանալու դեպքում էլ ազնիվ կմնա, իսկ եթե մարդը ազնիվ չէ, ապա 100 հազար դոլար ստանալու դեպքում էլ ազնիվ չի լինի։ Փոքրի մեջ հավատարիմը մեծի մեջ ավելի հավատարիմ կլինի»,- վերջերս «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասել էր փաստաբանը։
