«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՀԱԿ վարչության անդամ Վարդան Մալխասյանը։
-Պարոն Մալխասյան, այս օրերին ակտիվորեն քննարկվում է Հոկտեմբերի 27-ի բացահայտման անհրաժեշտության փաստը։ Կարծում եք՝ Մարտի 1-ի գործին զուգահեռ ինչքանո՞վ է հնարավոր բացել նաև այդ էջը։
–Անհրաժեշտություն, իհարկե, կա, որովհետև ցանկացած չբացահայտված հանցագործություն առաջ է բերելու նոր հանցագործություն և անորոշություն մարդկանց մտքերում։ Այդ ոճրագործության կազմակերպիչները ոչ միայն ազատության մեջ են, այլև բոլոր ուղղություններով կողոպտել են Հայաստանն ու հայ ժողովրդին։ Ժողովուրդը ոչ թե վրեժի ծարավ է, այլ ծարավ է արդարության բացահայտման։ Հիմա, քանի որ դատարանները, Հատուկ քննչական ծառայությունը ևս ծայրահեղ ծանրաբեռնված են, իշխանությունը դեռ ամբողջովին չի կարողացել համակարգ ձևավորել, որակյալ և արդյունավետ հասարակական միջավայր ևս ձևավորված չէ, ուստի այս պայմաններում ամբողջությամբ այդ գործի տակ մտնելը ժամանակավրեպ է։
Իշխանությունը դեռ ամբողջությամբ կայացած չէ, հին համակարգի կեսից շատը կարևոր պաշտոններ են զբաղեցնում, անընդհատ խանգարում են, սաբոտաժ անում ու ամեն ինչ անում, որ Փաշինյանի իշխանությունը վարկաբեկվի։ Այս պայմաններում, երբ հիմքերը խախուտ են՝ լծվես այդ մեծ գործի տակ՝ մեծ դժվարություններ կլինեն։ Ըստ իս՝ երբ Մարտի 1-ի գործը լիարժեք բացահայտվի, նոր իշխանությունները անպայման կլծվեն նաև այդ գործի բացահայտմանը։
-Այսինքն` կարծում եք, որ դրա հնարավորությունը կլինի Մարտի 1-ի բացահայտումից հետո՞։
-Այո։ Երբ համակարգը մաքրվի կեղտից՝ նոր հնարավորություն կլինի, առայժմ ճահճի մեջ ենք։ Հներն այսօր մի ծրագիր են մշակել. քանի որ ժողովրդից կողոպտած փողն իրենց ձեռքերում է՝ իրենք լրատվամիջոցների մեծ մասը վերցրել են իրենց վերահսկողության տակ ու գերխնդիր դրել՝ գցել Նիկոլ Փաշինյանի վարկանիշը։ Եթե նրանց հանկարծ հաջողվի գցել Փաշինյանի վարկանիշը՝ հաջորդ հարվածը կհասցնեն։ Եթե կեղտերից չես մաքրել, ո՞նց կարող ես Հոկտեմբերի 27 բացահայտել։
-Իսկ կարծում եք՝ հասարակությանը այս ամենը հետաքրքրո՞ւմ է, նկատի ունեմ կա՞ անցյալի հանցագործությունները բացահայտելու պահանջ։
–Կան շատ գործեր, որոնց վաղեմության ժամկետն անցել է։ Եթե դրանք հնչեղություն չպարունակող գործեր են, ապա ժողովուրդը հավաքական իմաստով մեծ ուշադրություն չի դարձնի, բայց այնպիսի աղմկահարույց գործեր ինչպիսին Հոկտեմբերի 27-ն է, ժողովրդի ուշադրության կենտրոնում է։ Չի բացառվում՝ անցնի որոշակի ժամանակահատված, նաև Հոկտեմբերի 27-ի վաղեմության ժամկետն անցնի, բայց բացահայտում պետք է։ Թող բացահայտվի, եթե վաղեմության ժամկետն անցնի՝ թող ասեն՝ այս մարդիկ են արել, պետք է պատժվեին այսքան տարի, բայց վաղեմության ժամկետն անցել է՝ դատարանը կալանքի տակ չի վերցնում։ Բայց ժողովուրդը միանշանակ պետք է իմանա, թե ով էր դրա կազմակերպիչը՝ ներսի՞ց էին, թե՞ դրսից, ի՞նչ նպատակներ էին հետապնդում, ամբողջ Հայաստանը պատված էր լրտեսական ցանցով։
-Կիսո՞ւմ եք այն մոտեցումը, որ սա նաև կարող էր դրսից պատվիրված լինել։
-Անպայման, ես հակված եմ այդպես մտածել։ Մանավանդ՝ կան տեղեկություններ՝ ծանոթ եք հավանաբար Լիտվինենկոյի հայտարարություններին։ Չի բացառվում, որ այո՛, քանի որ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը ժամանակին շատ սերտ կապերի մեջ են եղել ռուսական հատուկ ծառայությունների հետ, շատ հնարավոր է այս գործերի մեջ խառը լինեն։
-Այս համատեքստում կա մի կարծիք, որ մեր նոր իշխանություններն անընդհատ անցյալի կռիվ են տալիս՝ ապագային նայելու փոխարեն։
–Մեր անցյալի ճիշտ պարզաբանումը հնարավորություն է տալիս ապագան կերտել։ Եթե դու քո անցյալը չբացահայտես ու չիմանաս՝ չես կարող նաև առաջ գնալ։ Նիկոլ Փաշինյանը շեշտը դրա վրա է դրել, անցյալին պետք է գնահատական տրվի։ Ես գտնում եմ, որ ճիշտ է անում, պետք է անցյալի դասերը քաղենք ու առաջ գնանք։