Ազգային ժողովում երեկ ավարտվեց Կուտակային կենսաթոշակների մասին օրենքի պարտադիր բաղադրիչի ուժի մեջ մտնելու ժամկետը 2014թ. հունվարի 1-ից 2015թ. հունվարի 1-ը տեղափոխելու օրինագծի քննարկումը, որը հեղինակել էին ոչ իշխանական չորս՝ «Դաշնակցություն», «Բարգավաճ Հայաստան», ՀԱԿ և «Ժառանգություն» խմբակցությունները: Այն այսօր առավոտյան կդրվի քվեարկության ու ամենայն հավանականությամբ չի ընդունվի, քանի որ խորհրդարանում մեծամասնություն կազմող Հանրապետական կուսակցությունը դրան դեմ կքվեարկի կամ ընդհանրապես չի քվեարկի: Իսկ ընդհանուր առմամբ, Կուտակային կենսաթոշակի մասին օրինագիծն այս խմբակցությունների համար դարձել է իրենց քաղաքական պայքարի թեմաներից մեկը: Ավելին` այն այսօր դարձել է իշխանություններին ու մասնավորապես կառավարությանը քննադատելու հիմնական պատճառներից մեկը:
Կուտակային կենսաթոշակային համակարգի ներդրումը ինքնին կարող է բավականին լուրջ բարեփոխում լինել Հայաստանի սոցիալական ոլորտում: Այդ համակարգի ներդրումը կարելի է նաև բավականին համարձակ քայլ համարել, եթե, իհարկե, իշխանությունների խոստումները անկեղծ են և իրական: Այսօր նույնիսկ եվրոպական շատ երկրներ չեն համարձակվում այդ համակարգը ներդնել՝ մտավախություն ունենալով, թե այն արդեն իրենց համար ժամանակավրեպ է: Եվ ընդհանրապես կենսաթոշակների հարցը բավականին լուրջ խնդիր է ողջ աշխարհում: Տնտեսագետների մոտ նույնիսկ կարծիք կա, որ Հունաստանի ճգնաժամը սկսվել է այդ երկրի կենսաթոշակային համակարգից: Եվ երկրները պարբերաբար քննարկում են հարցը, թե մարդն ի՞նքը պետք է ապահովի իր կենսաթոշակը՝ երիտասարդ տարիքում իր աշխատավարձից մասհանումներ կատարելով դրա համար, թե՞ երիտասարդը պետք է ոչ թե իր համար կենսաթոշակ կուտակի, այլ վճարի ծերերի կենսաթոշակը, իսկ երբ ինքը ծերանա, իր համար կվճարեն հաջորդ սերնդի երիտասարդները: Որոշ երկրներում գործում է առաջին տարբերակը, իսկ կոնկրետ Հայաստանում և շատ այլ երկրներում գործում է երկրորդ տարբերակը:
Եթե առայժմ մի կողմ թողնենք հարցը, որ գործող իշխանությունների ներդրած որևէ փոփոխության նկատմամբ վստահություն չկա, և այն չի կարող լինել նաև կուտակային կենսաթոշակային համակարգի նկատմամբ, ապա կոնկրետ այս մի փոփոխությունը, ընդհանուր առմամբ, կարելի է դրական համարել: Իհարկե, այս դեպքում շարունակում են առկախված մնալ բազմաթիվ հարցեր: Ոչ իշխանական այս չորս խմբակցություններն էլ դեմ չեն համակարգի ներդրմանը, դեմ են դրա առանձին դետալներին: Օրինակ` այն, թե Հայաստանի աշխատողների մի զգալի մաս բավականին ցածր աշխատավարձ է ստանում, և այդ խավի համար բավականին դժվար կլինի իր աշխատավարձի 5-10 տոկոսը հատկացնել կուտակային կենսաթոշակային հիմնադրամներին: Մյուս կողմից էլ աշխատողների մի զգալի մաս, հատկապես մասնավոր համակարգում աշխատողների աշխատավարձերը կամ գրանցված չեն, կամ էլ մասամբ են գրանցված: Այսինքն` կա ստվերային աշխատաշուկա, որտեղից ոչ միայն կենսաթոշակային մասհանումներ չեն արվելու, այլև դրանք չեն էլ հարկվում: Եվ դժվար է ասել` նախ ա՞յս խնդիրները պետք է լուծել, հետո նոր կուտակային կենսաթոշակային համակարգը ներդնել, թե՞ հակառակ պարագայում գործատուի և աշխատողների միջև կարող է շահերի բախում առաջանալ, ինչն էլ կբերի աշխատավարձերի ամբողջական գրանցմանը: Ընդդիմախոսները նաև գտնում են, որ այս համակարգի ներդրումը կավելացնի արտագաղթը, սակայն մյուս կողմից էլ կարելի հակառակ պնդումը ներկայացնել, որ այն կկասեցնի արտագաղթը: Եթե մարդը իր աշխատավարձից մասհանում է կատարում և կուտակում է կենսաթոշակային հիմնադրամում, արտագաղթելուց առաջ նա կարող է մտածել, թե արդյոք ճիշտ կլինի թողնել այդ գումարն ու հեռանալ:
Իհարկե, սրանք քննարկելի հարցեր են, և այս դեպքում ոչ միայն ընդդիմադիրների և իշխանության միջև, այլև նույն իշխանության մեջ կարող է տարաձայնություններ լինեն: Սակայն տվյալ պարագայում ոչ իշխանական ուժերի ընդվզումը իրականում կուտակային կենսաթոշակային համակարգի պատճառով չէ: Սա ընդամենը առիթ է, որը նույնպես կարող է նորմալ համարվել քաղաքական կյանքում: Սակայն այստեղ խնդիրը առաջ է գալիս ԲՀԿ դեպքում: ԲՀԿ խմբակցության քարտուղար Նաիրա Զոհրաբյանը նախօրեին հայտարարեց, թե եթե կառավարությունը կրկին շարունակի հրատապ օրինագծեր ներկայացնել ԱԺ, ապա իրենք չեն մասնակցի դրանց քննարկմանը: Ընդհանրապես այս կուսակցությունը կարծես ավելի է թեժացնում կառավարության ու վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի դեմ ուղղված իր ավանդական պայքարը: Եվ նրանք դա արդեն բացահայտ շեշտում են իրենց հայտարարություններում: Իսկ ՀՅԴ-ն ու ՀԱԿ-ն էլ կարծես թե կողքից սպասարկում են այդ պայքարը:
Վերջին մի քանի տարիներին ամեն աշնանն ու գարնանը այդ կուսակցությունը հույսեր է փայփայում, որ տնտեսության վատ վիճակի, քննադատությունների, քաղաքական բացահայտ ու կուլիսային ճնշումների արդյունքում իրենց կհաջողվի պաշտոնանկ անել Տ. Սարգսյանին ու փոխարենը նշանակել տալ իրենց համար ընդունելի որևէ մեկին: Ասենք` ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանին կամ նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին և այլն: Իսկ թե այդպիսով ինչ փոփոխություններ տեղի կունենան ՀՀ քաղաքացիների կյանքում, կարելի է միայն ենթադրել, հատկապես, որ այդ գործիչների իշխանությունն արդեն յուրաքանչյուր ոք զգացել և շարունակում է զգալ իր մաշկի ու գրպանի վրա:
Ինչ վերաբերում է ԲՀԿ-ին, ապա կարելի է ևս մեկ անգամ հիշել, որ այդ կուսակցությունը 2010թ. նույն կուտակային կենսաթոշակային օրինագծին կողմ է քվեարկել: Ընդ որում` այդ ժամանակ այդ համակարգի ներդրման քննարկումները տեղի էին ունենում նույն ԲՀԿ-ական սոցապ նախարարների հետ միասին նույն վարչապետ Տ. Սարգսյանի գլխավորությամբ: Իսկ հիմա, երբ քաղաքական իրավիճակը ԲՀԿ համար լիարժեք բարենպաստ չէ, նրանք սկսել են քննադատել այն նույն օրենքը, ինչին կոալիցիայում եղած ժամանակ կողմ են քվեարկել առանց որևէ քննադատության:
Լուսանկարը` PanARMENIAN Photo-ի
