Երևանի քաղաքապետարանի դիմաց տրանսպորտի ուղեվարձի 50 տոկոս թանկացման դեմ քաղաքացիների նախաձեռնած բողոքի ակցիայի ընթացքում ոստիկանների և լրագրողների թիվը կարծես ավելի շատ էր, քան բուն ակցիայի մասնակիցներինը: Հայաստանում հնչեղ սոցիալական կամ իրավական խնդիրներով բողոքի ակցիաների պարագայում սա ամենևին նորություն չէ, նոր պատկեր չէ:
Թվում էր, որ գոնե այս դեպքում իրավիճակն այլ պետք է լիներ, քանի որ խոսքը հարյուր հազարավոր քաղաքացիների գրպանին հարվածող որոշման մասին է, որը, ըստ էության, կարգին, համոզիչ հիմնավորում էլ չունի: Սակայն ակցիայի մասնակիցների թիվը շատ փոքր է, ինչպես միշտ: Այս երևույթը մտորելու տեղիք է տալիս: Հիմնական տարածված բացատրությունն այն է, որ հայաստանցիները բողոքում են խոհանոցներում, իսկ երբ բանը հասնում է դուրս գալուն՝ մարդ չկա, ներկա է մարդկանց գրեթե նույն խումբը՝ մի քանի տարբերություններով:
Սակայն իրավիճակը միայն սրանով բացատրելը, թե՝ հայերը բողոքող կամ հեղափոխություն անող չեն, երևի թե շատ պարզունակ կլինի: Նախ՝ այստեղ հեղափոխության մասին ոչ մի խոսք չկա, խոսքն ընդամենը տրանսպորտի ուղեվարձի դեմ բողոքի մասին է: Այն, իհարկե, կարող է վերածվել հեղափոխության մեկնարկի՝ տեսականորեն, սակայն երբ կվերածվի և բողոքող մարդկանց թիվը էապես կնվազի՝ այդ ժամանակ էլ կարող ենք խոսել, որ հայերը հեղափոխություն անող չեն, կամ՝ են, մինչև վերջ պարզ չէ: Բայց բանն ախր հեղափոխության չի էլ հասել, իսկ մարդ չկա:
Այս իրավիճակը, որ արդեն երկար ժամանակ կրկնվում է տարբեր ակցիաների, տարբեր առիթների դեպքում, խոսում է շատ ավելի ընդհանրական մի երևույթի մասին, որ վերաբերում է հասարակական կյանքի, այսպես ասած, երկփեղկմանը: Իհարկե, այստեղ առկա է նաև կուսակցությունների իներտության, քաղաքական հաշվարկներից ելնելով դադար վերցնելու, հեռու մնալու, իսկ քաղաքացիականներին էլ շատ դեպքում մրցակից տեսնելու խնդիրը, ինչի մասին շատ առիթներ ունեցել ենք խոսելու: Սակայն տվյալ պարագայում կա երևի թե ավելի կարևոր ու խորքային մի երևույթ, որ հասունացել է աննկատ և այսօր ունի իր մեծ ազդեցությունը:
Հասարակական կյանքը բաժանվել է Facebook-ի և դրանից դուրս իրականությունների: Եվ նման ակցիաների ընթացքում կարծես թե նկատվում է, որ Facebook-ի ակտիվ իրականությունը կտրված է մյուս իրականությունից, կտրվել է կապը, և հետևաբար իր կոմունիկաբելությամբ ավելի մեծ պոտենցիալ ունեցող, բայց ծավալներով ավելի փոքր Facebook-ը կորցրել է հաղորդակցությունն իրական կյանքում ապրող հասարակության հետ:
Հայաստանյան Facebook-ն ունի կարծես թե մոտ 400 հազար կամ 300 հազարից ավելի օգտատեր: Նրանցից հասարակական-քաղաքական առումով ակտիվ կարող է լինել լավագույն դեպքում հազիվ մի 100 հազարը, թեև խնդիրն անկասկած ունի գիտական, մասնագիտական ուսումնասիրության և գնահատականի կարիք: Մինչդեռ Facebook-ից դուրս ապրող հասարակությունը շատ ավելի մեծ է ու երևի թե նաև՝ բազմազան: Ըստ որում, ֆեյսբուքյան հասարակությունն ու հասարակության մնացյալ մասը ոչ միայն ակտիվորեն հաղորդակից չեն, այլև նույնիսկ միմյանց կյանքի մասին գրեթե զրոյական տեղեկացվածություն ունեն թե՛ զուտ ինֆորմացիայի և թե՛ պատկերացումների առումով: Անգամ շատ դժվար է մոբիլիզացնել ֆեյսբուքյան ակտիվ հասարակությանը, ինչի մասին վկայում են սոցցանցում նախաձեռնվող, բայց սակավամարդ ակցիաները:
Հետևաբար կարելի է պատկերացնել, թե ինչ լուրջ աշխատանք է պահանջվում ցանցից դուրս հասարակությանը մոբիլիզացնելու հարցում: Դա միայն իրազեկման աշխատանքի խնդիր չէ, այլ լուրջ հասարակական գործունեության, որը միգուցե ամիսներ հետո միայն կարող է արդյունք տալ: Իսկ այդ դաշտը բաց է, բաց են թողել թե՛ քաղաքացիական նախաձեռնությունները, թե՛ կուսակցությունները: Պատճառները ամեն մեկի դեպքում տարբեր են, բազմազան, կան սխալներ, կա նյութական և ֆինանսական հնարավորությունների խնդիր, կա մրցակցության հարց՝ քաղաքականների և քաղաքացիականների միջև: Բայց ակնհայտ է, որ խնդիրը կա, և այն ավելի ու ավելի է խորանում:
Արտագաղթին հղումները սրտի մխիթարանք կամ արդարացումներ են: Իհարկե, այն ունենում է իր ազդեցությունը, սակայն դա դեռ չի նշանակում, որ ոչինչ անել այլևս հնարավոր չէ: Պարզապես պետք է երևի թե սկսել գոնե քննարկել խնդիրը, այսինքն՝ ընդունել դրա գոյությունը, ախտորոշել ծավալներն ու խորությունը և սկսել քննարկումները՝ լուծում գտնելու համար:
Լուսանկարը՝ PanARMENIAN Photo-ի
