Թուրքիայի փոխվարչապետ Նուման Քուրթուլմուշը հայտարարել է, որ Անկարան ու Մոսկվան մոտ ապագայում կկարգավորեն իրենց հարաբերությունները: Նա հայտնել է Անկարայի այդ ակնկալիքը: Հայտնի է նաև, որ Թուրքիայի արտգործնախարար Չավուշօղլուն առաջարկում է ստեղծել ռուս-թուրքական հարաբերության կարգավորման աշխատանքային խումբ: Թուրքիան այդպես է արձագանքել ՌԴ նախագահ Պուտինի հայտարարությանն այն մասին, որ Մոսկվան ուզում է Անկարայի հետ հարաբերությունների կարգավորում, բայց չի լսել ներողություն ռուսական օդանավի խփելու կապակցությամբ:
Ռուսաստանն ու Թուրքիան վերջին շրջանում սկսել են հաճախ խոսել կարգավորումից: Սա զարմանալի էլ չէ: Բանն այն է, որ տարածաշրջանում տեղի են ունենում զարգացումներ, որոնք Անկարայի և Մոսկվայի համար, մեղմ ասած, ցանկալի չեն: Մասնավորապես, խոսքը տարածաշրջանում հարցեր լուծելու նրանց, ըստ էության, մոնոպոլ կարգավիճակի փլուզման մասին է, որ տեղի է ունենում բավական շոշափելի քայլերով: Այդ մոնոպոլ կարգավիճակը տարածաշրջանը պարբերաբար գցում է ռազմական ճգնաժամերի և ցեղասպանությունների սպառնալիքների գիրկը, որից տուժած են դուրս գալիս գրեթե բոլորը՝ Ռուսաստանից և Թուրքիայից բացի:
Առավել քան տուժող կողմ է Հայաստանը, որը այդ ամենի հետևանքով ենթարկվել է թե՛ մարդկային ցեղասպանության, թե՛ տարածքային «անդամահատման»: Հերթական փորձը կատարվեց ապրիլի 2-ին, սակայն այդ փորձը չհաջողվեց: Չհաջողվեց նաև այն պատճառով, որ ռուս-թուրքական կոմունիկացիան այս անգամ այդքան էլ ներդաշնակ չէր: Եվ պատահական չէ, որ Մոսկվան ու Անկարան հենց ապրիլյան պատերազմից հետո են սկսել ակտիվորեն խոսել հարաբերությունները կարգավորելու անհրաժեշտության և պատրաստակամության մասին:
Բանն այն է, որ ապրիլյան պատերազմից հետո տարածաշրջանում նկատվում է ԱՄՆ ու Եվրամիության դերակատարության աճի միտում: Մասնավորապես, դա արտահայտվում է Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում անվտանգության միջազգային մեխանիզմի ներդրման հարցը օրակարգում առաջ մղելու տեսքով, ինչը տեղի ունեցավ Վիեննայում Սարգսյան-Ալիև հանդիպման շրջանակում:
Ռուսաստանի և Թուրքիայի համար այդ մեխանիզմը մեղմ ասած վտանգավոր մեխանիզմ է, քանի որ կայունացնում է իրավիճակը, միաժամանակ այն դուրս բերում ռուս-թուրքական պատրոնաժից՝ տանդեմին զրկելով ավանդական խաղարկման հնարավորությունից, երբ իրավիճակը բերվում է տարածաշրջանային պատերազմի, իսկ հետո երկուսի միջև վերաբաշխվում է «ավարը»:
Ավելին՝ քանի դեռ ռուս-թուրքական հարաբերությունը կարգավորված չէ, լավագույն հնարավորությունն է առաջ մղել միջազգային մեխանիզմը, ներդնել այն Ղարաբաղյան գոտում և այդպիսով ըստ էության փոխել տարածաշրջանային կայունության և անվտանգության բանաձևը: Եվ, ամենայն հավանականությամբ, այս առումով արձանագրվում են դանդաղ, բայց որոշակի դրական միտումներ, ինչն էլ Թուրքիային ու Ռուսաստանին ստիպել է ինտենսիվացնել հաշտության մասին հայտարարությունները՝ ԱՄՆ-ին ու Եվրամիությանը տարածաշրջանում միասնաբար դիմադրելու և պարբերական պատերազմների ու ցեղասպանությունների միջոցով իրենց կովկասյան հեգեմոնիան պահպանելու համար:
Այս առումով, իհարկե, դժվար է ասել, թե ում օգտին է խաղում ժամանակը: Միաժամանակ հստակ է, որ եթե ռուս-թուրքական կարգավորում տեղի ունենա մինչև անվտանգության մեխանիզմի ներդրումն ու ամրագրումը անհրաժեշտ քաղաքական բալանսով, որում պետք է շահագրգռված լինի Հայաստանը, ապա կմնա սպասել Ադրբեջանի հաջորդ և արդեն, իհարկե, ավելի հուժկու գրոհի:
