Օրեր առաջ Մոսկվայում տեղի ունեցավ Աշոտ Բեգլարյանի «Ղարաբաղյան օրագիր» երկար սպասված գրքի շնորհանդեսը, որը հրատարակել է մոսկովյան հայտնի «ԺԱՄ» ամսագիրը։ «ԺԱՄ»-ը մշակութային ամսագիր է՝ «Հայկական ժամանակ» կարգախոսով, մեծ տարածում ունի Ռուսաստանի Դաշնությունում, Եվրոպայում և այլուր: Արդեն ավելի քան յոթ տարի արտացոլում է Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի և հայկական սփյուռքի մշակութային ու հասարակական կյանքը:
Օգտվելով առիթից՝ հատուկ 1in.am-ի համար հարցազրույց ունեցանք «ԺԱՄ» ամսագրի գլխավոր խմբագիր Աննա Գիվարգիզյանի հետ:
– Ինչո՞ւ հատկապես «Ղարաբաղյան օրագիր» գիրքն ընտրեցիք հրատարակման համար:
– Ռուս ականավոր գրող Վիկտոր Աստաֆևը մեզ է թողել մի պարզ ճշմարտություն. «Նա, ով անցած պատերազմի մասին ստում է, մոտեցնում է գալիք պատերազմը»։ Մեր ամսագիրը պատահական չի կրում «ԺԱՄ» անվանումը։ Իմ պատանեկությունն անցել է պատերազմի տարիներին, Հայաստանում: Ես համարում եմ, որ մենք պատասխանատու ենք մեր ապրած ժամանակի համար: Պատասխանատու ենք ինչպես հոգևոր արժեքների, այնպես էլ օբյեկտիվ տեղեկատվության պահպանման և փոխանցման համար։
Աշոտ Բեգլարյանը մասնակցել է Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանությանը, ծանր վիրավորվել է։ «Ղարաբաղյան օրագիր» ժողովածուն գեղարվեստա-վավերագրական հրատարակություն է, որում մենք հավաքել ենք հեղինակի՝ ադրբեջանա-ղարաբաղյան պատերազմին և հետպատերազմական շրջանին վերաբերող էսսեներ, էսքիզներ, հոդվածներ, հարցազրույցներ:
Գիրքը նախատեսված է ընթերցողների լայն շրջանակի համար, որոնք հետաքրքվում են Հայաստանի և Արցախի պատմությամբ և մշակույթով։
– Ճի՞շտ է, որ ադրբեջանցիները փորձ են արել խափանել գրքի շնորհանդեսը Մոսկվայում: Եղե՞լ են սպառնալիքներ մինչև միջոցառումը։
– Փորձեր, այո, եղել են, սպառնալիքներ մինչև միջոցառումը՝ նույնպես, բայց դրանք ընդամենը ապացուցեցին, որ մենք ճիշտ ուղիով ենք ընթանում, և ընդգծեցին մեր գործի կարևորությունը։
– Նոր գրքեր հրատարակելու ծրագրեր կա՞ն ապագայում։
– «Ղարաբաղյան օրագիրը» «ԺԱՄ» ամսագրի գրական մատենաշարի առաջին գիրքն է։ Նախատեսում ենք հրատարակել մի շարք այլ գրքեր ևս:
– «ԺԱՄ»-ը լույս է տեսնում Մոսկվայում 2008 թվականից, սակայն Հայաստանում այդ մասին շատերը չգիտեն։ Մտադիր չե՞ք ներկայացնել ամսագիրը Հայաստանում և Արցախում։
– Հունիսի վերջին նախատեսում ենք գրքի և ամսագրի շնորհանդեսը Երևանում և Արցախում:
– Շատ ամսագրեր այժմ հրաժարվում են տպագիր տարբերակից և տեղափոխվում են համացանց։ Ի՞նչ եք մտածում այդ մասին։
– Ինչպես գիտեք, ամսագիրը խոշոր ֆինանսական ծախսեր է պահանջում, սակայն համացանց տեղափոխվել՝ նշանակում է վերափոխվել լրատվական գործակալության, որն ունի բոլորովին այլ գործառույթ։ Ես կարծում եմ, որ մենք կպահենք մեր տարբերակը: Մարդիկ, հատկապես իմ սերնդակիցները, ուզում են կարդալ ամսագիրն իրենց ձեռքում բռնած՝ թղթի ու թանաքի հոտն զգալով։
-Ինչո՞ւ է ամսագիրը հրատարակվում հիմնականում ռուսերեն։
– Մեր ամսագիրը հիմնականում նախատեսված է ռուսախոս ընթերցողի համար։ Մենք միտումնավոր ենք ընտրել այս ուղին: Յուրաքանչյուր ամսագիր կրթական գործառույթ ունի։ Ես կարծում եմ, որ մեր մշակույթը, արվեստն ու պատմությունը մենք չպետք է գրենք միայն հայերեն: Ինքներս գրում ենք, ինքներս կարդում, ինքներս հպարտանում, իսկ աշխարհն անտեղյակ է, ոչինչ չի հասկանում։ Սա չի նշանակում հայոց լեզուն նսեմացնել, սա նպաստում է մեր արժեքների տարածմանը օտար միջավայրում։ Եվ ոչ միայն օտար, այն հայերի համար, ովքեր չգիտեն իրենց լեզուն սեփական արժեքներին ծանոթանալը հաճախ շարժառիթ է ծառայում սովորելու մայրենին։
– Ո՞րն է ամենադժվարն ու ամենակարևորը գլխավոր խմբագրի աշխատանքում։
– Ինձ համար «ԺԱՄ»-ի յուրաքանչյուր նոր թողարկում պրեմիերա է։ Ամեն նոր համարի վրա այնպես եմ ինձ պարպում, ասես արվեստի ստեղծագործություն եմ ստեղծում։
Ամսագիրը հսկայական ժամանակ է խլում և մեծ ինքնանվիրում պահանջում։ Յուրաքանչյուր համար այնպես է արվում, կարծես դա վերջին համարն է լինելու։ Հակառակ դեպքում, ոչինչ չի ստացվի։ Ի վերջո, խնդիրը ոչ միայն ձևով, այլ նաև բովանդակությամբ գեղեցիկ արտադրանք ստեղծելն է։ Դա նման է միշտ անդունդի եզրով քայլելուն, բայց կարևորը ցած չգահավիժելն ու թիմին հետդ չտանելն է։
Հարցազրույցը վարեց Սոնա Միտոյանը
