Թեև Ռուսաստանի ներքաղաքական կյանքում չկա այնպիսի ընդդիմություն, ինչպիսին Հայ ազգային կոնգրեսն է, չկա բուռն ներքաղաքական անցուդարձ` թե՛ ընդդիմություն-իշխանություն, թե՛ ընդդիմություն-ընդդիմություն ձևաչափում, այդուհանդերձ ՌԴ նախագահի 2012 թվականի ընտրությանն ընդառաջ իրավիճակն այդ երկրում ունի բավական մեծ ներքին լարվածություն և հակադրություն:
Խոսքը իշխանության երկու բևեռների` նախագահ Մեդվեդևի և վարչապետ Պուտինի միջև հակադրության մասին է: Թեև նախագահի ընտրությանը մնացել է արդեն մոտ մեկ տարի ժամանակ, այդուհանդերձ Ռուսաստանում Մեդվեդևն ու Պուտինը դեռ չեն կարողանում կողմնորոշվել, թե իրենցից ով է լինելու նախագահի թեկնածուն: Օրերս Մեդվեդևը հայտարարել էր, որ ինքը հավանաբար կկայացնի ընտրությանը մասնակցելու որոշում: Դեռևս ամիսներ առաջ Մեդվեդևի վարչակազմի բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը` Դվորկովիչը, անգլիական մամուլին տված հարցազրույցում ասել էր, որ Մեդվեդևը հաստատ կառաջադրվի, քանի որ ներկայումս նրա առաջ քաշած ծրագրերը ամենևին էլ նախագահական մեկ ժամկետի հաշվարկով չեն:
Եվ ահա, Վլադիմիր Պուտինը նախօրեին հայտարարել է, որ թե՛ Մեդվեդևը, թե՛ ինքը կարող են մասնակցել նախագահի ընտրությանը: Պուտինը նաև շտապողականություն է համարել ներկայումս խոսել այդ մասին` նշելով, որ կարող են սխալ ազդակներ լինել իշխանական համակարգին: Այլ կերպ ասած` Պուտինը Մեդվեդևին ասում է` «մի՛ շտապիր»: Թե ինչ հանգուցալուծում կունենա Մեդվեդև-Պուտին այդ հակադրությունը` ցույց կտա, բնականաբար, ժամանակը: Սակայն, եթե փորձենք պատկերացնել հնարավոր պոտենցիալները, ապա այստեղ կարծես թե Մեդվեդևը ունի որոշակի առավելություն: Նրա կողմն է Արևմուտքը, որը բնականաբար Մեդվեդևին անպայման աջակցություն կցուցաբերի նախագահական մրցավազքում: Ավելին, Մեդվեդևի «կողմն» է կարծես թե նաև ընդդիմությունը, որը վերջերս միավորվել է մի ֆորմատի մեջ և հայտարարել նախագահի ընտրության միասնական թեկնածու ներկայացնելու որոշման մասին:
Հատկանշականն այն է, որ լիբերալներից կազմված ընդդիմությունն իր քննադատության հիմնական թիրախ է ընտրել ոչ թե նախագահ Մեդվեդևին, այլ Պուտինին: Այսինքն` ակնհայտ է, որ կա որոշակի փոխադարձ շահ` ընդդիմության և Մեդվեդևի միջև, հետևաբար ընդդիմությունն էլ Մեդվեդևի համար կարող է լինել ռեսուրս` Պուտինի դեմ: Պուտինին կմնա միայն ուժային, ԿԳԲ-ական ռեսուրսը, որը քանակական և ֆինանսական հարաբերակցության պայմաններում գուցե չկարողանար մրցել արևմտյան և ընդդիմադիր ռեսուրսներով հարուստ Մեդվեդևի հետ, բայց որը կարող է Ռուսաստանում անկայունության օջախներ հրահրել, ահաբեկություններ սադրել կամ կազմակերպել: Այսինքն` գործել իրեն իսկ հավատարիմ ոճով, որ ամրապնդվել է տասնամյակներ շարունակ, խորհրդային բարի ավանդույթների և ամուր մտածողության հիմքով:
Բոլոր դեպքերում, կարծես թե ակնհայտ է, որ հեշտ չի լինելու որևէ մեկի համար: Թող տարօրինակ չթվա, բայց երևի թե հեշտ չի լինելու կամ դժվար է լինելու նաև Հայաստանի համար: Բանն այն է, որ Հայաստանը միշտ էլ իր վրա էապես զգացել է Ռուսաստանում առկա քաղաքական և հատկապես ներիշխանական իրադրության ազդեցությունը: Նորություն չէ, որ Հայաստանի քաղաքական և հատկապես իշխանական դաշտը գրեթե ամբողջությամբ մտել է այդ ազդեցության գոտի և գրեթե ոչ մի էական քայլ չի անում դրանից դուրս գալու համար: Հետևաբար Մեդվեդև, թե Պուտին հարցը կարող է հարցեր առաջ բերել նաև Հայաստանի ներիշխանական և ներքաղաքական գործընթացների այս կամ այն հնարավոր ելքի կապակցությամբ: Համենայնդեպս, այն, որ ներքաղաքական և ներիշխանական դաշտը գտնվում է ռուսական ազդեցության տակ` ստիպելու է մեր դաշտի սուբյեկտներին ուշադիր հետևել ռուսական գործընթացներին, ժամանակին ե՛ւ հնարավորինս ճիշտ կողմնորոշվելու, ե՛ւ համապատասխան հետևություններ անելու, վարքագծային փոփոխություններ մշակելու համար:
Այստեղ քաղաքական հետաքրքրությունների թիվ մեկ հարցն այն է, թե ի՞նչ կասի «արջը» և ո՞ւմ ականջին կասի այդ ինչը: Իսկ դա նշանակում է, որ Հայաստանի քաղաքական դաշտի սուբյեկտները կփորձեն հնարավորինս երկար ժամանակ ձգել, մինչև Ռուսաստանում պարզ լինի իրավիճակի հանգուցալուծումը կամ գոնե շատ ավելի հստակ լինի, թե հաղթելու ում հավանականությունն է ավելի մեծ: Իսկ դա նշանակում է, որ քանի դեռ Ռուսաստանում Պուտինն ու Մեդվեդևը զբաղված են իշխանության հարց լուծելով, Հայաստանում իշխանության հարց լուծելու պրոցեսը կախված է մնալու օդում, և ամեն ինչ, անգամ ներկայիս ներքաղաքական և ներիշխանական ստատուս քվոն, լինելու է շատ հարաբերական: Դա, իհարկե, չի նշանակում, որ Ռուսաստանում հանգուցալուծումը Հայաստանում անպայման բերելու է ստատուս քվոյի փոփոխության: Իհարկե, այնտեղ կարող է լինել այնպիսի հանգուցալուծում, որի պայմաններում Հայաստանի ստատուս քվոն փոխելու անհրաժեշտություն ռուսների մոտ չառաջանա: Բայց քանի որ իրավիճակը Մոսկվայում անորոշ է, ապա կարող է նաև լինել այնպիսի զարգացում, որը Հայաստանում էլ հանգեցնի փոփոխության:
Այդ իրավիճակը կարող է փոխվել այն դեպքում, երբ Հայաստանի ներիշխանական որևէ սուբյեկտ կտրուկ և էական քայլ անի դեպի ինքնավար քաղաքականություն, որում հայացք չկա դրսի այս կամ այն կենտրոնի, մասնավորապես` Մոսկվայի արձագանքին: Բայց խնդիրն այն է, որ Հայաստանում ներկայումս գործնականում այդպիսի վարքագիծ չի ցուցաբերում ոչ մի քաղաքական ուժ` թե՛ ընդդիմադիր դաշտում, թե՛ առավել ևս իշխանության կազմում, որտեղ ընդհանրապես երևի թե արդեն նույնիսկ շնչելիս են Մոսկվայի արձագանքին սպասում: Կարծես թե այստեղ քաղաքական սուբյեկտները չեն պատկերացնում, որ կարող են ինքնավար վարքաբանություն մշակել և խստորեն չպատժվել, օրինակ` հենց Մոսկվայից: Այդ իսկ պատճառով, եթե Հայաստանում որևէ քաղաքական ուժ անգամ ինչ-որ հակառուսական բողոքի ժեստ է դրսևորում, ապա այդ ժեստը կրում է այնպիսի թեմատիկ բնույթ, որը ինչ-որ կերպ տեղավորվում է Ռուսաստանում առկա ներիշխանական հակադրությունների շրջանակում և դրա կողմերից գոնե մեկին ինչ-որ կերպ բավարարում է` այդպիսով զսպելով Ռուսաստանից կոշտ արձագանքի հնարավորությունը:
Այդպիսին է իրավիճակը, որն անկասկած ունի արմատական փոփոխության կարիք, հակառակ դեպքում, երբ երկրում քաղաքական ստատուս քվոները ձևավորվում են որպես Մոսկվայում առկա ստատուս քվոյի ածանցյալ, ապա անկախ դրանց բովանդակությունից` պետության և հասարակության համար արդյունքը, մեծ հաշվով, լինում է անբավարար:
