«Առաջին լրատվական»-ի «Ցավազրկող» հաղորդաշարի հերթականթողարկմանը նյարդաբան Վազգեն Մնացականյանը խոսում է գլխացավերի, դրանց առաջացման պատճառների եւ բուժման մեթոդների մասին:
Ասում են առողջությունն այն է, երբ ամեն օր ինչ որ տեղ է ցավում:
Հիվանդություններից հայտնի ու տարածված է գլխացավը: Ամբողջ բնակչության 85 տոկոսը ժամանակ առ ժամանակ ունենում է գլխացավ, որն ունենում է առաջացման տարբեր պատճառներ և դրսևորման տարբեր ձևեր: Ի՞նչ է այն իրականում.առաջին հայացքից պարանոցի ու գլխի շրջանում սուր ցավ կամ տհաճ զգացողություն:
Ինչպես պնդում են բժիշկները գլխացավն ամենահաճախ հանդիպող գանգատներից է նյարդաբանական պրակտիկայում: Գլխացավը հիվանդությու՞ն, թե այլ հիվանդության ախտանիշ է:
Առավել մեծ ուշադրության են արժանի այպիսի սիմպտոմներ ինչպիսիք են՝ գանգուղեղային տրավմա, անոթային խանգարումներ, ուղեղի ուռուցք, բորբոքային հիվանդություններ, զարկերակային հիպերտենզիա, անոթային եւ քրոնիկական հայմորիտ, աթերոսկլերոզ, անեմիա, ալերգիա, երիկամների, լյարդի, աղեստամոքսային տրակտի քրոնիկական հիվանդություններ, ինսուլտ , ՄԻԱՎ:
Առավել հաճախ հանդիպող առաջնային գլխացավերից են միգրենն ու լարվածության գլխացավը, որոնք բնորոշ են միջին տարիքային խմբին և հատկապես իգական սեռին:
Լարվածության գլխացավերի գերակշռող մասը բնորոշվում է սեղմող բնույթի գլխացավերով ՝քունքերի, ծոծրակի կամ ճակատի շրջանում՝պարանոցի մկանների լարվածությամբ զուգակցվող:
Եթե լարվածության գլխացավերը սկսվում են հետզհետե ուժգնանալով, ապա միգրենը վրա է հասնում որպես նոպա, որի ժամանակ մարդը դառնում է նյարդային, ցանկանում է մնալ մենակ, հանգցնել լույսն ու սպասել նոպայի ավարտին:Միգրենոզ գլխացավի աուրան տևում է 5-30 րոպե: Հենց աուրայի, կամ այլ կերպ ասած գլխացավի նոպայի տևողությունն էլ թույլ է տալիս որոշակի պատկերացում կազմել առկա հիվանդության մասին:
Միգրեն տեսակի գլխացավի պատճառ կարող են դառնալ ցիտրուսներն ու կոֆեինը, հնացած պանիրը, շոկոլադը, երշիկեղենը: Նոպաները կարող են հաճախանալ ալկոհոլային խմիչքների, հոգնածության, եղանակային կտրուկ փոփոխությունների, ցրտերի, նաև հղիության պատճառով:
Ֆրեդերիկ Շոպենի, Հուլիոս Կեսարի, Իմանուիլ Կանտի, Մարիա Թյուդոր թագուհու, Ալֆրեդ Նոբելի եւ բազմաթիվ այլ մարդկանց միավորող հանգամանք է ոչ միայն տաղանդն ու հռչակավոր լինելը, այլ նաև միգրենի շարունակական նոպաները:
Մեկ այլ գլխացավի տեսակ է կլաստերային գլխացավը:
Կլաստերային ցավերը դժվար չեն ախտորոշվում: Դրանք բնութագրվում են աչքի շրջանում ծակծկող ցավերով և տևում են 30-45 րոպե: Հիմնականում ցավի առաջացումը կապում են գլխուղեղի արյունամատակարարման վատթարացման, երբեմն նաև զարկերակային ճնշման բարձրացման հետ: Դրանք հազվադեպ հանդիպող ցավեր են, ավելի շատ հանդիպում են տղամարդկանց մոտ:
Հաճախ գլխացավերի առաջացման նախադրյալ է հանդիսանում բորբոքային պրոցեսը՝տարածվելով բորբոքային օջախից: Օրինակ՝ ճակատային խոռոչների շրջանում բութ ցավի առկայության դեպքում կարելի է մտածել հայմորիտի մասին, հատկապես, եթե այն ուղեկցվում է հարբուխով:
Գլխացավերն առհասարակ կարող են առաջանալ սթրեսների, լարվածության, անհանգստության, քնի պակասի, հոգնածության, եղանակային փոփոխությունների, պատահական թունավորումների, փակ տարածքում գտնվելու հետևանքով և այլ բազմաթիվ գործոնների հետևանքով:
Գլխացավերից խուսափելու համար սնվեք ճիշտ ու կանոնավոր, համակարգչից, և ճառագայթում առաջացնող այլ միջոցներից օգտվեք չափավոր, մի չարաշահեք ալկոհոլը, զգույշ մնացեք լաքերի, բենզինի, ներկերի, հոտերից, քնեք հարմար մահճակալին, օգտագործեք փոքր բարձ: Մի չարաշահեք ցավազրկողներն ու գանգատների դեպքում ժամանակին դիմեք համապատասխան մասնագետի: Հիշեք, որ ավելի հեշտ է հիվանդությունը կանխարգելել, քան բուժել:
