ԻԿՕՄՕՍ կազմակերպության հայաստանյան գրասենյակի նախագահ Գագիկ Գյուրջյանի մեկնաբանությամբ` կոնֆլիկտային տարածքներում միշտ էլ տուժում են մշակութային կոթողները։ «Բոլոր ավերումների, պատերազմների ժամանակ մշակութային արժեքներ են ոչնչացվել:Մշակույթի ոչնչացման հարց սկսել է ծագել 16-17-րդ դարերում, երբ սկսեցին հասկանալ, թե ինչ է մշակութային արժեքը»,- ասաց նա` լրագրողների հետ այսօր տեղի ունեցած հանդիպմանը:
Ըստ բանախոսի` այս խնդիրը սկսեց ահագնանալ հատկապես Համաշխարհային երկրորդ պատերազմի ժամանակ, երբ պայքարող կողմերի հարվածներից տուժեցին մեծ թվով մշակութային արժեքներ: Խնդիրը լուծելու համար 1954 թվականին ընդունվեց Պատերազմի ժամանակ մշակութային արժեքների պահպանության մասին Հաագայի կոնվենցիան. «Այն մշակութային արժեքները, որոնք վտանգի տակ էին, կապույտ վահանով առանձնացնում էին, որպեսզի հակառակորդը տեսներ և չհարվածեր: Պատերազմների ժամանակ սա հակառակ էֆեկտն էր թողնում` հակառակորդը թիրախավորում էր տվյալ տարածքը և ռմբակոծում: Չնայած այս թերությանը` եղան նաև այնպիսի պատերազմներ, երբ մշակութային արժեքները պահպանվեցին: Այդպիսիներից էր Ռուս-վրացական պատերազմը, Արցախյան ազատամարտը, երբ հայկական կողմը չոչնչացրեց ադրբեջանական մզկիթները և այլ հուշարձաններ: Փոխարենն այդ պետությունը ոչնչացրեց Ջուղայի մեր խաչքարերը: Միջազգային ԻԿՕՄՕՍ-ը Ադրբեջանին մեղադրեց պետական վանդալիզմի մեջ, սակայն այդպես էլ չեկավ տարածաշրջան` վնասի չափերը ճշտելու»:
Բանախոսի համոզմամբ` այսօր հուշարձանների վերաբերյալ մեր օրենքը շատ լավն է, սակայն հուշարձանների պահպանությունը պիտի իրականացվի անկախ մարմնի կողմից, որպեսզի օգուտ տա. «ՀՀ-ում պատմամշակութային ժառանգությունը պահպանվել է այն ժամանակ, երբ այն պահպանվել է անկախ կազմակերպության կողմից: Երբ այդ հարցը քաղաքաշինության կամ մշակույթի նախարարության մեջ է ընդգրկվել, պահպանությունը սկսել է կաղալ»:
Լուսանկարը՝ PanARMENIAN Photo-ի
