Ռուսական լրատվական «Ռոսիա 24» հեռուստաալիքի եթերում «Գազպրոմ» ընկերության նախագահ Ալեքսեյ Միլլերը հայտարարել է, որ Հայաստանի համար գազի գինը նվազեցնելու պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել իր երևանյան վերջին այցի ընթացքում, որը մի քանի օր առաջ էր: Միլլերը հայտարարել է, որ Հայաստանի համար սահմանին նախատեսված 190 դոլար գազի գինը կիջեցվի 165 դոլար՝ 1000 խմ-ի դիմաց:
Այս հայտարարությունը շատ հետաքրքրական է՝ նկատի ունենալով այն, որ Միլլերը այդ որոշումը պատճառաբանում է Հայաստանի՝ ԵՏՄ անդամակցությամբ: Այստեղ, իհարկե, մի շարք հարցեր են առաջանում: Եթե նվազեցումը պայմանավորված է ԵՏՄ անդամակցությամբ, ապա էլ ի՞նչ պայմանավորվածության մասին կարող է խոսք լինել՝ Հայաստանը ԵՏՄ անդամ է, և գազի գինն ինքնաբերաբար պետք է նվազեր, ընդ որում՝ 2015 թվականի հունվարի 2-ից սկսյալ, քանի որ Հայաստանն անդամակցել է այդ օրվանից:
Իրավիճակն առավել հետաքրքրական է այն տեսանկյունից, որ երբ 2013 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Պուտինի հայաստանյան աղմկահարույց այցի ընթացքում իբրև հայ-ռուսական ձեռքբերում ներկայացվեց գազային պայմանագիրը՝ ոչ պակաս աղմկահարույց, իշխանություններն ու ռուսական կողմը այդ ամենը ներկայացնում էին իբրև Հայաստանի ձեռքբերում՝ որ գազը ազատվում է 30 տոկոս արտահանման հարկից, քանի որ Հայաստանը պատրաստվում է անդամակցել ԵՏՄ-ին, և այդպիսով գազի գինը սահմանին մնում է 189 դոլար:
Այսինքն՝ այդ ժամանակ դա ներկայացվում էր որպես ԵՏՄ ճանապարհի ձեռքբերում, նաև որպես Ռուսաստանի բարի կամքի դրսևորում՝ որ թեև Հայաստանը պաշտոնապես չի անդամակցել ԵՏՄ-ին, սակայն քանի որ պայմանավորվել, խոստացել է անել դա, ռուսները չեն սպասում պաշտոնական անդամակցմանը և արդեն կիրառում են արտահանման հարկի չեղարկումը:
Եվ ահա այսօր հայտարարվում է՝ քանի որ Հայաստանը մտնում է ԵՏՄ, գազի գինը 189-ից նվազում է 165 դոլար: Իհարկե, այս զարգացումը կարելի է միայն ողջունել, բայց նախ՝ այն բանից հետո միայն, երբ պարզ կլինի, որ գազի գինը էապես նվազում է նաև բնակչության համար: Եվ հետո՝ հաշվի առնելով ներկայիս հայտարարության ֆոնին բացահայտվող երկամյա վաղեմության հայտարարությունների ըստ էության բլեֆային բնույթը՝ առնվազն կասկածներ են առաջանում, որ ինչ-որ բլեֆ էլ կա թաքնված ներկայիս հայտարարության տակ:
Ընդհանրապես, հայ-ռուսական գազային հարաբերությունները վերջին տարիներին համատարած բացահայտվող բլեֆների շղթա են հիշեցնում: Հիշենք. 2013-ին բացահայտվեց, որ իրականում իշխանությունները բլեֆ էին անում՝ թաքցնելով 2011 թվականից գազի իրական թանկացումը և այդ ստի պատճառով 300 միլիոն պարտք կուտակելով պետության ուսերին:
Այնպես որ՝ Հայաստանի և Ռուսաստանի գազային հարաբերություններին վերաբերող հայտարարությունների հետևում որևէ բլեֆի առկայությունը կարծես թե ավանդույթ է դառնում, ինչն էլ ստիպում է զգուշորեն մոտենալ Միլլերի հայտարարությանը: Առավել ևս, որ դեռևս բացակայում են կոնկրետ ժամկետներ ու պայմաններ:
Մյուս կողմից՝ 2015 թվականի հունվարի 2-ից ի վեր ԵՏՄ-ին անդամակցած Հայաստանը արդեն մի քանի ամիս է՝ բացի կորուստներից, որևէ քիչ թե շատ շոշափելի օգուտ այդ անդամակցությունից չի ստանում: Նվազել են բոլոր տնտեսական ցուցանիշները, որոնք կապված էին լինելու ԵՏՄ հետ: Վարդագույն ապագայի և 170 միլիոնանոց շուկայի առասպելը հօդս է ցնդում՝ դրա հետ միաժամանակ դժվարացնելով Հայաստանի իշխանությունների վիճակը սեփական հանրության առաջ, զրկելով քարոզչական կրեդոյից, միաժամանակ, իհարկե, էապես ազդելով ԵՏՄ նախագծի և դրա կնքահայր Ռուսաստանի հայաստանյան վարկանիշի վրա:
Ահա այս իրավիճակում, ԵՏՄ անդամակցությունից Հայաստանը չունենալով որևէ օգուտի որևէ հեռանկար, Ռուսաստանը որոշել է գոնե գազի գնի նվազեցման գնով փրկել ԵՏՄ-ի ու իր հայաստանյան վարկանիշը՝ Հայաստանի քաղաքացիներին ցույց տալով, որ ԵՏՄ-ն, այնուհանդերձ, բերում է կոնկրետ օգուտներ, որպեսզի Հայաստանում չառաջանա հասարակական կարծիքի ընդվզում ԵՏՄ-ին անդամակցության նպատակահարմարության տեսանկյունից:
