«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ, Ֆրանսիայի Ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի փորձագետ Կայծ Մինասյանը:
– Կայծ, ամբողջ հունվար ամսին Ադրբեջանը դիվերսիոն գործողություններով լարված պահեց հայկական սահմանները: Հայաստանն ունեցավ մոտ մեկ տասնյակ զոհ, կրկնակի-եռակի անգամ շատ զոհեր ունեցավ Ադրբեջանը: Այնուամենայնիվ օգոստոսյան լարվածությունից հետո Ադրբեջան ինչո՞ւ է հերթական անգամ սրում իրավիճակը:
– Մի քանի տարի շարունակ ազերիները սադրանք են անում, հարվածում են հայկական սահմանին, աստիճանաբար ավելի ու ավելի ագրեսիվ քայլեր անում, որպեսզի ճնշում գործադրեն Հայաստանի և միջազգային հանրության վրա և ցույց տան, որ իրենց համար խնդիրը լուծված չէ: Որպեսզի ցույց տան, որ խնդրի լուծման այլ տարբերակ էլ կա, ու դա պատերազմն է: Եվ քանի որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների նախագահներ Բարաք Օբաման, Ֆրանսուա Օլանդն ու Վլադիմիր Պուտինը չեն դատապարտում նրա սադրանքները, Իլհամ Ալիևը հանգիստ շարունակում է այդ քայլերը:
– Իսկ ինչո՞ւ չեն դատապարտում: Չէ՞ որ սահմանին լարվածությունը գնալով սրվում է:
– Չեն դատապարտում, որովհետև երկու կաղմերի հետ տարբեր շահեր ունեն: Չեն ուզում ուղիղ ասել, որ ազերիները սադրանք և դիվերսիոն գործողություններ են իրականացնում, որ Ադրբեջանն է մեղավորը, որովհետև գիտեն, որ այդ դեպքում բանակցային գործընթացը կտապալվի:
– Բայց այդպես էլ լարվածությունն է մեծանում, և արդյունքում երկու կողմերից էլ զինվորներ են սպանվում: Մինսկի խումբը չի՞ կարողանում լարվածությունը թուլացնել:
– Մինսկի խումբը ԵԱՀԿ-ի մի կառույց է, իսկ ԵԱՀԿ-ն ստիպելով չի կարող որևէ պետությունից որոշում ստանալ: Կայացվում են միայն խորհրդակցական և ոչ թե պարտադրող որոշումներ: Եվ միայն ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը կարող է ստիպել, բայց սա էլ չի ստիպում, որովհետև այդ գործը հանձնեց ԵԱՀԿ-ին, որի շրջանակներում պետք է լուծվի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խնդիրը: Համանախագահներն իրենց հնարավորությունների շրջանակում ինչ կարող են` անում են:
– Որքա՞ն հավանական է Ադրբեջանի կողմից պատերազմի վերսկսումը:
– Ես չեմ կարծում, որ Ադրբեջանը պատերազմ սկսի, դա չի բխում իր շահերից, որևէ կողմի շահերից չի բխում: Պատերազմը կնշանակի, թե վտանգի տակ ես դնում ինչ կառուցել ես այս 20 տարիներին՝ տնտեսություն, համագործակցություն: Ադրբեջանն արդյոք կարո՞ղ է կանգնել այդ վտանգի առաջ: Հայաստանը կարո՞ղ է:
– Ադրբեջանն ավելի շատ ռազմական հնարավորություններ ունի և պատերազմով է սպառնում:
– Այո, բայց ավելի լավ ու ավելի շատ զենքեր ունենալը բավարար չէ: Հիշեցնեմ, արաբա-իսրայելական խնդիրը: Արաբական պետությունները շատ զենքեր ունեին, բայց տեսանք արդյունքը: Զենքի հետ միասին անհրաժեշտ է, որ ժողովուրդն ունենա կամք և մարտական ոգի: ԽՍՀՄ-ը սառը պատերազմի գլխավոր պետությունն էր ԱՄՆ դեմ, շատ զենքեր ուներ: Ո՞վ պարտվեց: Կարող ենք ասել, որ կան ազերիներ, ովքեր պատրաստված են, բայց դա բավարար չէ: Իսկ հայերն այլ ելք չունեն և պետք է կռվեն: Կամ մահ, կամ պայքար: Աշխարհը դա գիտի:
– Ադրբեջանը դիվերսիոն գործողություններ արեց նաև հուլիս-օգոստոս ամիսներին, և դա Եվրասիական տնտեսական միությանը Հայաստանի անդամակցության բանակցությունների ակտիվ շրջանն էր: Իսկ հունվարին Հայաստանն արդեն անդամակցեց այդ կառույցին: Որևէ կապ տեսնո՞ւմ եք Ադրբեջանի դիվերսիոն գործողությունների և ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցելու միջև:
– Դա պետք է հարցնել Հայաստանի իշխանություններին, որ ասում էին, թե մենք պետք է մտնենք Մաքսային և Եվրասիական միություն, ու դա լավ կլինի մեզ համար: Այո, կա կապ, որովհետև ազերիներն ունեցան այն, ինչ ցանկանում էին՝ Հայաստանը ԵՏՄ-ին անդամակցեց առանց Լեռնային Ղարաբաղի: Իսկ ռուսները ցույց են տալիս, որ տեսեք, ձեր սահմանները վտանգի տակ են, և դուք մեր կարիքն ունեք, մեր ներկայությունն է պետք տարածաշրջանում: Բայց քանի որ ՌԴ միջամտությունը չկա, ցանկանում եմ հարցնել՝ ռուսներն ազերիներին այդ դիվերսիոն գործողությունների համար կանաչ լո՞ւյս են տալիս:
– Անցած տարի Բ. Օբաման, Ֆ. Օլանդը և Վ. Պուտինը առանձին-առանձին հանդիպումներ կազմակերպեցին Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներ Սերժ Սարգսյանի և Իլհամ Ալիևի հետ: Իսկ Ադրբեջանն օգոստոսյան դիվերսիոն գործողությունները դադարեցրեց, Վ. Պուտինի հետ հանդիպումից հետո: Հնարավո՞ր է, այս անգամ էլ նման հանդիպում կազմակերպվի: Չէ՞ որ Մինսկի խմբի համանախագահները ցանկանում են հանդիպում կազմակերպել նաև Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների միջև:
– Ծրագիր կա, որ Լեհաստանի Կրակով քաղաքում պետք է արտգործնախարարների միջև հանդիպում լինի, բայց ես չեմ կարծում, որ այն այս դիվերսիոն գործողությունների շուրջ է լինելու: Կարծում եմ` մեկ այլ հարցի շուրջ է լինելու: Եթե հիշում եք, մեկ տարի առաջ հայերը և ազերիները համաձայնեցին, որ պետք է դիակները վերադարձվեն: Հայաստանն իր համաձայնությունն արդեն տվել է, և ես կարծում եմ, որ Ֆրանսիայի համանախագահը Ադրբեջան գնաց ասելու, թե հայերը պատրաստ են, դուք էլ պետք է պատրաստ լինեք: Եվ ուզում են դիվանագիտական ճանապարհով նման համաձայնություն ձեռք բերել:
– Իսկ ինչպե՞ս եք մեկնաբանում հանգամանքը, որ Գյումրիում ռուսական 102-րդ ռազմաբազայի զինծառայող Վալերի Պերմյակովի կողմից Ավետիսյանների յոթ հոգանոց ընտանիքի սպանության գործը ՌԴ-ն վերցրել է իր վերահսկողության տակ և թույլ չի տալիս, որ այն քննեն ՀՀ իրավապահները մեր երկրի օրենսդրության շրջանակներում:
– Դա այնքան դժբախտ և ահավոր դեպք է, որ դրսից դժվար է խոսել դրա մասին: Հայաստանի հասարակությունը շատ պատասխանատու է, Հայաստանի ժողովուրդն ունի մեծ արժանապատվություն և շատ համարձակ կերպով ցույց տվեց իր այդ կեցվածքը: Դա վստահաբար արձանագրեցին և ՀՀ, և ՌԴ իշխանությունները: Այս առումով ցանկանում եմ իմանալ, թե ՀՀ-ն ինքնիշխա՞ն պետություն է, թե` ոչ, այդ անձը Հայաստանո՞ւմ պետք է դատապարտվի: ՀՀ-ի և ՌԴ-ի հարաբերություններն այնքան անհավասար են եղել, ռուսներն այնքան չեն հարգում հայերին, որ նման դեպքեր են պատահում: Հայերը պետք է ռուսներին հասկացնեն, որ այլևս պետք է հարգեն Հայաստանին, Հայաստանի ինքնությունն ու պատմությունը: Երբ ապուշ Դուգինը վատ բաներ է ասում հայերի մասին, անուղղակի կերպով դա գալիս է պաշտոնական Մոսկվայից: Իսկ ՀՀ իշխանությունները շատ թույլ են: Հատկապես արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը, ում պետք է հարցնել, թե ո՞վ եք դուք՝ ՀՀ արտաքին գործերի՞ նախարարն եք, թե՞ ՌԴ արտգործնախարարության հայկական բաժնի ղեկավարը:
