Վենետիկի հանձնաժողովը խորհրդատվական կարծիք է հրապարակել Ռոբերտ Քոչարյանի գործի վերաբերյալ, որի առնչությամբ հարցում էր հղել Սահմանադրական դատարանը: Մի քանի շաբաթ առաջ դրա վերաբերյալ խորհրդատվական կարծիք էր հրապարակել նաև ՄԻԵԴ-ը, որին ևս հարցում էր ուղղել ՍԴ-ն: Վենետիկի հանձնաժողովի խորհրդատվական կարծիքը մեծ հաշվով քիչ է տարբերվում ՄԻԵԴ կարծիքից, և երկու պարագայում էլ հնարավոր է ասել, որ կառույցները ըստ էության «լվանում են ձեռքերը»՝ Հայաստանին թողնելով բուն հարցը՝ ի վերջո իրավաչա՞փ է մեղադրանքը, թե՞ ոչ, և ինչպես պետք է ընթանա հետագա գործընթացը:
Արդյոք պատահակա՞ն էր, որ Վենետիկի խորհրդատվական կարծիքը հրապարակվեց փաստորեն երկրորդ նախագահ Քոչարյանին գրավի դիմաց ազատ արձակելու վերաբերյալ դատարանի որոշմանը զուգահեռ: Դա թերևս չունի էական նշանակություն: Ավելի էական կարող է լինել այն, որ այդ կարծիքը զուգադիպեց կամ զուգորդվեց Հայաստանում ՍԴ խնդրի լուծման ուղղությամբ Հայաստանի կառավարության քայլերի վերաբերյալ Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Բուքիքիոյի հայտարարության հետ: Բուքիքիոն ըստ էության աջակցություն էր հայտնել Հայաստանի կառավարությանը՝ միաժամանակ նշելով նաև, որ Հայաստանում ընկել է օլիգարխիական համակարգը: Այլ կերպ ասած, Վենետիկի հանձնաժողովը, իրավական խորհրդատվական կառույց լինելով հանդերձ, բավականին նուրբ տողատակային քաղաքական աջակցություն էր հայտնել Հայաստանի կառավարությանը:
Այստեղ հատկանշական է այն, որ աջակցությունն առնչվում էր իրավիճակի համակարգային հարցադրմանը, իսկ կոնկրետ Ռոբերտ Քոչարյանի գործի առումով Վենետիկը, ինչպես և ՄԻԵԴ-ը, խուսափել էր շատ կոնկրետ գործի վերաբերյալ պատասխանատվություն ստանձնելուց: Դա հատկանշական դրվագ է՝ այն իմաստով, որ Հայաստանում հետհեղափոխական շրջանում ձևավորվել է իրականության չափման ըստ էության անձնավորված մի իրավիճակ: Մասնավորապես՝ շատ կոնկրետ մարդիկ ազատազրկվա՞ծ են, թե՞ ոչ: Սա իհարկե ունի արդարացի և խորքային հիմք՝ այն իմաստով, որ այդ շատ կոնկրետ մարդիկ պատասխանատու են հայ ժողովրդից և Հայաստանի ապագայից խլված շատ կոնկրետ ռեսուրսների և տարիների համար: Սակայն մյուս կողմից՝ մինչև մենք նույնքան կոնկրետ չհասկանանք համակարգային խնդիրները, չենք կարող խնդիրները լուծել, անգամ եթե ազատազրկված տեսնենք շատ կոնկրետ մարդկանց կրկնակի թիվ:
Բանն այն է, որ միամտություն է կարծել, թե այն համակարգերը, որոնք աշխատում են Հայաստանի հեղափոխության ու քաղաքացու դեմ, դադարելու են գործել ազատազրկվածների մեծ թվի կամ ֆինանսական մեծ սահմանափակումների դեպքում: Որովհետև ներկայումս հիբրիդային աշխարհում հնարավոր է գործել հազարավոր կիլոմետրեր հեռվից: Ըստ այդմ՝ անհրաժեշտ է Հայաստանի հեղափոխության և դրա ապագայի կապիտալիզացիայի պաշտպանությունը կառուցել համակարգային խորքից, այլ կերպ ասած՝ ինստիտուցիոնալ նոր կառուցակարգերի և հանրային մտածողության նոր կողմնորոշիչների ու գնահատման նոր չափորոշիչների ձևավորումից: Դա չի նշանակում թողնել շատ կոնկրետ քրեական գործերն ու դրանցով պայմանավորված իրավական ընթացակարգերը: Դա նշանակում է դադարել զուտ դրանց ընթացքով իրականությունը չափելուց ու հանրային հոգեբանությունն ու մտածողությունը պայմանավորելուց:
Լուսանկարը՝ Armeniasputnik-ի
