ԱՄՆ Սենատում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման բանաձևի ընդունումից հետո Հայաստանում նոր քննարկումների առիթ է տվել Պետդեպարտամենտի հայտարարությունը, որ Սպիտակ տունը չի փոխել իր դիրքորոշումը և չի ճանաչում Ցեղասպանությունը: Դրա առնչությամբ հոդված է հրապարակել նաև բրիտանական BBC-ն: Պետդեպարտամենտը հղում է անում ապրիլի 24-ի նախագահական ուղերձին, դա համարելով Սպիտակ տան դիրքորոշում: Իսկ ապրիլի 24-ին, ինչպես հայտնի է, նախագահ Թրամփը չի օգտագործել ցեղասպանություն բառը: Ի դեպ, Սենատում ճանաչումից հետո Հայաստանում շատ է հնչում հարցը՝ սրանից հետո Թրամփը կասի՞ այդ բառը: Մինչդեռ, եթե դրանից առաջ հարցը կարող էր լինել նշանակալի, ապա Կոնգրեսի երկու պալատների ճանաչումից հետո այլևս Թրամփի ուղերձում ցեղասպանություն եզրույթի օգտագործումը չունի առանցքային նշանակություն, որովհետև Կոնգրեսը՝ ինչքան էլ ամերիկյան արտաքին քաղաքականությունը դիտարկվի Սպիտակ տան գործառութային գերակայության դաշտում, այդուհանդերձ, իր քաղաքական և պետական կարգավիճակով շատ ավելին է, քան նախագահի ուղերձը:
Վերջին հաշվով, ապրիլքսանչորսյան ուղերձում մեկ անգամ հնչել է ցեղասպանություն բառը՝ Ռոնալդ Ռեյգանի նախագահության շրջանում, սակայն դա չի բերել վարչակազմի և ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության փոփոխության ու ցեղասպանության հարցում իրավական հետևանքների:
Կոնգրեսի բանաձևերից հետո հարցն առավել ևս ուղերձի դաշտում, ցեղասպանություն բառի կամ եզրույթի դաշտում չէ: Ի վերջո, անհրաժեշտ է հասկանալ, որ խոսքը չի վերաբերում լոկ իրավական պատասխանատվության խնդրին: Խոսքը աշխարհակարգային սյուներից մեկի՝ հայկական հարցի մասին է, որը համաշխարհային քաղաքականության հիմքում է նույնիսկ ավելի վաղ, քան եղել է թիվ մեկ գերտերություն Միացյալ Նահանգները: Հարցի զարգացումը, դրա շուրջ դիրքորոշումների ծավալումը պետք է դիտարկել հենց այդ տրամաբանության համատեքստում: Իսկ դա նշանակում է, որ մենք գործ ենք ունենալու երկարատև զարգացումների հետ, այդ թվում՝ ամերիկյան քաղաքականության շրջանակում: Բերենք պարզ օրինակը մեզ համար մեկ այլ կարևորագույն և նուրբ հարցի՝ արցախյան հարցի համատեքստում, որը, անշուշտ, հայկական հարցի համաշխարհային փաթեթի կարևորագույն տարր է:
Հայաստանը, որ տարիներ շարունակ խոսում է Արցախի ինքնորոշման իրավունքի մասին, խոսում է Արցախի միջազգային ճանաչման մասին, խոսում է այդ ուղղությամբ արտաքին քաղաքական ջանքի մասին, ինքը դեռևս չի ճանաչել այդ անկախությունը, գոնե դե յուրե: Այդ հանգամանքը, սակայն, որևէ մեկի մոտ չի հարուցում կասկած, որ Հայաստանը ճանաչում է Արցախի անկախությունը, ինչի մասին վկայող գործոնները բազմաթիվ են: Բայց թե՛ գործադիր, թե՛ օրենսդիր իշխանության մակարդակում չկա ճանաչման ակտ: Ավելին, պաշտոնական Երևանը հայտարարել է, որ ճանաչման ակտը իր համար մարտավարական նպատակահարմարություն չէ և կանի այդ քայլը, երբ Ադրբեջանը սկսի պատերազմ: Այլ կերպ ասած, Արցախը դե ֆակտո ճանաչող Հայաստանը չի անում այդ քայլը դե յուրե, պահելով այն իր դիվանագիտական-քաղաքական գործիքակազմում:
Իհարկե, ամենևին հակված չենք օրինակները ամբողջապես նույնականացնելու, սակայն տրամաբանությունը, թերևս, հասկանալի է՝ Վաշինգտոնը Հայոց ցեղասպանության՝ Սպիտակ տան մակարդակով դե յուրե ճանաչումը պահում է իր դիվանագիտական-քաղաքական գործիքակազմում, և այստեղ մտածել, թե բանն ընդամենը հայկական հարցի շահարկումն է, կլինի չափազանց միամիտ:
Ի վերջո, Երևանն էլ հո տարիներ շարունակ Արցախի հարցը չի՞ շահարկում՝ դե յուրե չճանաչելով անկախությունը: Հայոց ցեղասպանությունն ԱՄՆ-ում թե՛ դե ֆակտո և թե՛ իշխանության կարևոր ճյուղերից մեկի՝ գործադիր իշխանության մակարդակում ճանաչված է դե յուրե: Ըստ այդմ, հայության, Հայաստանի Հանրապետության համար դա այլևս քննարկման հարց չէ, հետևաբար, հայկական աշխատանքը այլևս պետք է լինի ոչ թե ճանաչման փաստի հասնելու, այլ, թերևս, այդ փաստի կապիտալիզացիայի մակարդակն ընդլայնելու ուղղությամբ, ինչն էլ իր հերթին նշանակում է Արցախի հարցի ավելի մեծ ընդգրկում այդ աշխատանքի շրջանակ:
