Երեկ Դուշանբեում կայացած Շանհայի համագործակցության կազմակերպության անդամ երկրների արտգործնախարարների հանդիպման առանցքային թեմաներն են եղել իրավիճակն Աֆղանստանի և Ուկրաինայի շուրջ, կառույցում նոր անդամների ընդունումը և կառույցի ներդրումային նախագծերի ֆինանսավորումը: Կազմակերպության անդամների միջև լիարժեք միասնություն չի եղել այդ հարցերից և ոչ մեկի շուրջ՝ գրում է Kommersant-ը:
ՇՀԿ-ի կազմի մեջ մտնող Ռուսաստանի, Չինաստանի, Ղազախստանի, Ղրղըզստանի, Տաջիկստանի և Ուզբեկստանի արտգործնախարարները հավաքվել էին Դուշանբեում՝ նախապատրաստելու կազմակերպության գագաթնաժողովը, որը տեղի կունենա այնտեղ՝ սեպտեմբերի 11-ին:
Մասնավորապես, նրանք պետք է համաձայնեցնեին Դուշանբեի հռչակագրի նախագիծը, որն արտացոլում է ՇՀԿ-ի դիրքորոշումն առավել սուր արտաքին քաղաքական թեմաների վերաբերալ: Դրանցից մեկն Աֆղանստանն է: Լավրովի խոսքով՝ Աֆղանստանից օտարերկրյա զորքերի դուրսբերումից հետո առկա է իրավիճակի փլուզման և կենտրոնաասիական տարածաշրջանում անկայունության հեղեղի ռիսկ: Աֆղանստանից եկող սպառնալիքների առջև ՇՀԿ երկրների անվտանգության ամրապնդման համար Մոսկվան, ինչպես հայտնել է Լավրովը, առաջարկում է Տաշքենդում գտնվող Տարածաշրջանային հակաահաբեկչական կառույցը վերաձևավորել Նոր մարտահրավերների ու սպառնալիքների դեմ պայքարի կենտրոնի: Որպես առաջնահերթ քայլ Ռուսաստանն առաջարկում է կառույցին տալ թմրամիջոցների դեմ պայքարի գործառույթներ:
Կազմակերպության քարտուղարության մոտ աղբյուրը հայտնել է, որ ընդհանուր առմամբ անդամ երկրներն աջակցում են այդ գաղափարը, սակայն վերապահումներով: Ղազախստանը վախենում է, որ դա կնվազեցնի Ալմաթիում գտնվող Թմրանյութերի անօրինական շրջանառության դեմ պայքարի կենտրոնաասիական տարածաշրջանային կենտրոնի նշանակությունը: Ղրղըզստանն ու Տաջիկստանը ցանկանում են, որպեսզի նման կառույցներ լինեն նաև իրենց տարածքում: Չինաստանն ու Ուզբեկստանն առարկություններ չունեն:
Լավրովի խոսքով՝ Կենտրոնաասիական երկրներ ծայրահեղականների ներթափանցման դեմ պայքարում հեռանկարային կարող է դառնալ սահմանային հարցերով համագործակցության մասին շրջանակային համաձայնագիրը: Մոսկվան կցանկանար, որպեսզի այդ փաստաթուղթը ստորագրվեր արդեն սեպտեմբերին:
Քննարկումների ժամանակ խոսք է եղել նաև Ուկրաինայի մասին: Ռուսաստանն առաջարկել է ներառել կետ՝ հաջակցություն արյունահեղության շուտափույթ դադարեցման և համազգային երկխոսության մեկնարկի: Սակայն նման արտահայտությունը չի հաջողվել ներառել ամփոփիչ հայտարարության մեջ: Kommersant-ի տվյալներով՝ այն արգելափակել է կենտրոնաասիական երկրներից մեկը: Տեքստում ներառվել է միայն մալայզիական օդանավի բաց և անկախ հետաքննության անցկացման կոչ:
ՇՀԿ գագաթնաժողովի համար նախապատրաստված կարևորագույն փաստաթղթերն են «ՇՀԿ անդամ պետության կարգավիճակի ստացման նպատակով պարտավորությունների մասին տիպային հուշագիրը» և «ՇՀԿ անդամ-պետության կարգավիճակի տրամադրման կարգը»:
Դրանց շուրջ լուրջ բանավեճեր են տեղի ունեցել: Խոսքը եղել է անդամավճարների չափի, նախագահության հերթականության շուրջ, որը փոխանցվում է ըստ այբբենական կարգի: Խոսք է եղել նաև այն մասին, թե անդամների մեծ քանակի դեպքում պե՞տք է արդյոք որոշումներն ընդունվեն կոնսենսուսով:
Երբ արդեն բոլոր հակասությունները վերացված են, կարելի է խոսել ՇՀԿ-ում նորեկների ընդունման մասին: Առաջնահերթ թեկնածուներ են Հնդկաստանն ու Պակիստանը: Հայց է ներկայացրել նաև Իրանը, սակայն նրան չեն ընդունի, քանի դեռ պատժամիջոցները չեն հանվել:
Ինչպես հայտնել է ՇՀԿ գլխավոր քարտուղար Դմիտրի Մեզենցևը, կազմակերպության լիարժեք անդամ դառնալ, դիտորդի կամ գործընկերոջ կարգավիճակ ստանալ ցանկացողների թիվը վկայում է այն մասին, որ «ՇՀԿ-ի ընտանիքը» միանգամայն գրավիչ է:
