«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Հայաստանի բանկերի միության նախագահ Սամվել Ճզմաչյանը:
– Պարոն Ճզմաչյան, ԱՄՆ-ը և եվրոպական երկրները պատժամիջոցներ են սահմանել Ռուսաստանի մի շարք ընկերությունների նկատմամբ: Դրանց մեջ են նաև ՀՀ-ում ներկայացված «Գազպրոմ բանկը», «ՎՏԲ բանկը» և «Ռոսնեֆտը»: Օրինակ` ՎՏԲ-ն 200 մլն դոլար վարկ է հատկացրել Թեղուտի ներդրումային ծրագրին: Ձեր կարծիքով` այդ պատժամիջոցները կարո՞ղ են այնպիսի ազդեցություն ունենալ այդ ընկերությունների վրա, որ դա բացասական հետևանքներ ունենա նաև հայաստանյան կառույցների գործունեության համար:
– Թերևս քչերն են քաջ գիտակցում, թե ինչպիսին կլինեն ԱՄՆ-ի և ԵՄ երկրների սահմանած պատժամիջոցների ազդեցությունները ՌԴ նկատմամբ: Համաշխարհային պատմության մեջ գործնականում այս մասշտաբի պատժամիջոցներ չեն կիրառվել, այդ պատճառով էլ դժվար է մինչև վերջ կանխատեսել, թե ինչպիսին կլինի վերջը: Հուսով եմ, որ ամեն ինչ պիտի լավ լինի: Լավ պիտի լինի աշխարհի համար, լավ պիտի լինի Ռուսաստանի համար, լավ պիտի լինի Եվրամիության երկրների համար, ԱՄՆ-ի, և, որ ամենակարևորն է` Հայաստանի համար: Միանգամից ասեմ, որ այդ երկու բանկերն էլ ստեղծվել են ՀՀ տարածքում, ՀՀ օրենքներով, ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից տրված լիցենզիաների հիման վրա: Եվ նրանք հանդիսանում են ռեզիդենտ, տեղական բանկեր: Իսկ այդ պատժամիջոցներն, իհարկե, կրում են քաղաքական բնույթ, սակայն վերածվում են նաև տնտեսականի: Բայց դրանք չեն կարող ուղղակի ազդեցություն ունենալ մեր այդ երկու բանկերի վրա:
– Բայց արևմտյան այդ պատժամիջոցները ՌԴ-ում կարող են բացասական հետևանքներ ունենալ այդ ընկերությունների վրա, որն իր ազդեցությունը կունենա հայաստանյան մասնաճյուղերի վրա:
– Հայաստանյան բանկային համակարգը քաջ ծանոթ է ռուսական բանկային համակարգի հետ, և գիտենք, թե այդ բանկերն ինչ են իրենցից ներկայացնում: Այդ երկուսը մտնում են ՌԴ բանկային համակարգի եռյակի կամ քառյակի մեջ, և հզոր բանկեր են: Մեզ հասած տեղեկություններով` նրանք գիտակցելով, որ այս պատժամիջոցները կարող են ինչ-որ չափով իրենց դիպչել, բավական քայլեր են կատարել: ՌԴ ԿԲ վալյուտային հաշիվներում տարբեր արտարժույթներով մեծ գումարներ են կուտակել: Եվ դա իրենց հնարավորություն կտա անխափան աշխատել տարիներ շարունակ: Ինչ վերաբերում է Թեղուտի ներդրումային ծրագիրը ֆինանսավորելուն, ապա կարծում եմ, որ ՎՏԲ-Մոսկվայի համար 200 մլն դոլարն այնքան էլ մեծ գումար չէ, որ սկսի այդտեղից պահումներ անել: Վատագույն դեպքում կարող է որոշակի դանդաղեցում գնալ, որն այնքան ազդեցիկ չի կարող լինել: Բացի այդ, տեղեկացանք, որ «Վիզա» և «Մաստեր» քարտ համակարգերը հրաժարվել են պատժամիջոցներ կիրառել այդ երկու բանկերի նկատմամբ, իսկ դա խոսում է այն մասին, որ այն ֆիզիկական անձինք, որոնք այդ բանկերում նման քարտեր ունեն, կարող են հանգիստ լինել, որ այդ պատժամիջոցները չեն կարող էականորեն իրենց վերաբերել:
– ՀՀ իշխանություններն ակնկալում են, որ «Ռոսնեֆտ» ընկերությունը ներդրումներ անի «Նաիրիտ» գործարանում կամ կաուչուկի արտադրության ոլորտում: Ձեր կարծիքով` արևմտյան պատժամիջոցները կարո՞ղ են խոչընդոտել այդ ծրագրերին:
– Իտալական «Պիրելի» ընկերության հետ «Ռոսնեֆտը» մտադիր էր բացել կաուչուկի արտադրության նոր գործարան «Նաիրիտի» բազայի վրա, որը չեմ կարծում, թե այդ պատժամիջոցների պատճառով ի չիք կդառնա: Բոլորս էլ գիտենք, թե «Ռոսնեֆտը» ինչ հզոր կառույց է: Եվ այդ հզորությունը նրան թույլ է տալիս առանց ամերիկյան կամ ԵՄ երկրներից որևէ միջոցներ ներգրավելու՝ ինքնուրույն մասնակցել այդ ծրագրին: Իսկ եթե խոսենք ՀՀ-ՌԴ տնտեսական հարաբերությունների մասին, պիտի քաջ գիտակցենք, որ մեր երկու երկրների միջև այդ կապերն այնքան հզոր են զարգացած, տեղ-տեղ էլ անփոխարինելի, որ ՌԴ հետ կապված բոլոր տեսակի դժվարությունները կարող են որոշակի ազդեցություն ունենալ ՀՀ տնտեսության վրա: Բայց համոզված եմ, որ այդ պատժամիջոցները չեն կարող սպանիչ լինել այնպիսի հզոր երկրի համար, ինչպիսին ՌԴ-ն է: Իսկ ՌԴ-ն հզոր է իր հումքային բազայով, առանց որի ես մեր աշխարհի կյանքը երկարատև չեմ պատկերացնում:
– Անգամ ՌԴ պաշտոնյաներն են հայտարարում, որ եթե այս տարի զրոյական տնտեսական աճ ապահովեն, մեծ հաջողություն կլինի իրենց երկրի համար: Իսկ եթե դրան ավելանան Արևմուտքի պատժամիջոցները, ապա այն կարող է ծանր վիճակի մեջ դնել ՌԴ տնտեսությունը:
– Չեմ կարող համաձայնել Ձեր ասածի հետ: ՌԴ տնտեսությունը շատ բազմազան է, թե արդյունաբերության, թե գյուղատնտեսության մեջ գրեթե չկա մի ոլորտ, որ զարգացում չունենա:
– Արևմուտքը պատժամիջոցներ է կիրառում ռուսական այն ընկերությունների նկատմամբ, որոնք գտնվում են նավթագազային կամ ֆինանսական ոլորտներում: Հայտնի է, որ ՌԴ տնտեսության շարժիչ ուժը հատկապես էներգակիրներն են: Այսինքն` Արևմուտքը պատահական թիրախներ չի ընտրել: Ինչպե՞ս կարող են այդ պատժամիջոցները բացասական քիչ ազդեցություն ունենալ:
– Ես պնդում եմ իմ ասածը, որովհետև խորապես համոզված եմ, որ ՌԴ-ն իր հերթին կատարում է լայնածավալ քայլեր, որ պատժամիջոցներից առաջացող բացերը լրացնի այլ ոլորտներում կամ այլ երկրների հետ: Վերջերս ՌԴ-ն և Չինաստանը համաձայնության են եկել, որ պետք է գազի խողովակաշար անցկացնել դեպի Չինաստան: Իհարկե, դա թանկ հաճույք է, մոտ 55 մլրդ դոլար կարժենա, բայց ՌԴ-ն հաշվարկել և պարզել է, որ այն կարող է կառուցել իր ռեսուրսներով: Եվ գազի տարածման իր ուղղությունը կթեքի դեպի Հնդկաստան, Չինաստան ու այլ երկրներ: Վերջին հաշվով, եթե այդ երկրներն իրենք իրենց որոշ չափով կտրում են նավթի և գազի սպասարկումից, ապա չեն կարող դժվարություններ չունենալ: Ես գրեթե համոզված եմ, որ կանցնի որոշ ժամանակ, և այդ երկրները կասեն, որ մենք այլևս չենք կարող առանց այս գազի ապրել: Իսկ ինչ վերաբերում է ֆինանսական ոլորտին, ապա ամբողջ աշխարհում ֆինանսական համակարգերը շատ մխրճված են իրար մեջ: Ինչպես նշեցի, այդ «Վիզա» և «Մաստեր» քարտերն աշխատում են ամբողջ աշխարհում, ոլորտի սպասարկման մոտ 84 տոկոսն են ծածկում: Եվ նրանք գիտեն, թե ՌԴ շուկան կորցնելն ինչ է նշանակում իրենց համար: Իսկ ռուսը շատ փող է ծախսում:
– Իսկ այդ պատժամիջոցները ինչպիսի՞ ազդեցություն կարող են ունենալ ՌԴ-ում հայազգի խոշոր գործարարների, և, որ ամենակարևորն է` արտագնա աշխատանքի մեկնող տասնյակ հազարավոր հայաստանցիների վրա:
– Ինձ շատ ավելի մտահոգում է արտագնա աշխատողների և ոչ թե հարուստ հայերի վիճակը: Ես հակված եմ մտածելու, որ գրեթե ազդեցություն չի ունենա:
– Այդ դեպքում ճի՞շտ չեն միջազգային կառույցների բացասական կանխատեսումները: Օրինակ` Արժույթի միջազգային հիմնադրամի նախագահ Քրիստին Լագարդը հայտարարել էր, թե ՌԴ նկատմամբ Արևմուտքի պատժամիջոցները կարող են բացասական ազդեցություն ունենալ նաև տարածաշրջանի վրա:
– Ես ասացի, որ ՀՀ-ի ու ՌԴ-ի տնտեսություններն այնքան են փոխկապակցված, որ փոփոխությունները չեն կարող գոնե մի քիչ չազդել: Կարող է և մի քիչ ազդեցություն ունենալ: Ես պարզապես այնքան վստահ եմ ՌԴ-ի հումքային բազայի վրա, որ կարող եմ ասել, թե այդ պատժամիջոցները երկար չեն էլ կարող շարունակվել: Եթե մի փոքր երկար շարունակվեն, եվրոպական երկրների տնտեսությունները կսկսեն մեծ վնասներ կրել, քանի որ դրանք բավականին կախված են ՌԴ-ի խողովակներից:
