«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Ռուստամյանը
– Ադրբեջանը ընտրվեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի ոչ մշտական անդամ: Լինելով ԱԺ-ում Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ` ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ հանգամանքին:
– Սա մեր նախաձեռնողականության հերթական հետևանքն է: Մեր կողմը մի այնպիսի մարտավարություն էր կիրառել, որի համաձայն, եթե Հայաստանը չի առաջադրում իր թեկնածությունը, իբրև թե ավելի դժվարացնում է Ադրբեջանի անցնելը: Բայց ճիշտ հակառակ տեսակետն էլ կար, որ ընդհակառակը` նրանք, ովքեր, որ խնդիր, դժվարություն ունեին ընտրել Հայաստան, թե Ադրբեջան, հիմա էլ նման դժվարություն չեն ունենալու, ինչի արդյունքում Ադրբեջանի ձայները շատանալու են: Ըստ էության, հենց այդպես էլ տեղի ունեցավ: Այնինչ, առաջադրվելիս, եթե առնվազն չանցնեինք, հաստատ կբարդացնեինք մեր թեկնածությամբ Ադրբեջանի ընտրվելը: Սա հերթական սխալ մարտավարության արդյունք է մեզ համար, որովհետև Ադրբեջանի երկու տարի այնտեղ լինելը մեզ համար շատ լուրջ փորձությունների ժամանակահատված է: Այնպես որ, շատ մեծ դժվարություններ ենք ունենալու հատկապես այն դեպքում, որ չեն էլ թաքցնում, թե ինչի համար են պատրաստվում դառնալ ՄԱԿ-ի ԱԽ ոչ մշտական անդամ: Չնայած թաքցնելու կարիք էլ չկա, որովհետև շատ լավ գիտենք, թե ինչի են ձգտում: Բնականաբար, ձգտելու են, որպեսզի նոր բանաձև ընդունի Անվտանգության խորհուրդը` իրենց համար ձեռնտու հաստատումներով: Այ սա արդեն իրոք մարտահրավեր է: Մենք պետք է տեսնենք, թե ինչպես կկարողանանք կանխել այդ ամենը: Արդեն պետք է աշխատենք ԱԽ անդամ երկրների հետ, որովհետև Ադրբեջանի հետ ևս մի քանի իսլամական պետություններ են անցել: Այնպես որ, ձայների հարաբերակցությունը իսկապես որ շատ մտահոգիչ է:
– Պատեհ-անպատեհ առիթներով գլուխ ենք գովում, թե արտաքին ճակատում նախաձեռնողական քաղաքականություն ենք իրականացնում: Այս պարագայում ի՞նչ կարող էր անել Հայաստանը, որ չարեց, որպեսզի Ադրբեջանը չընդգրկվեր ՄԱԿ-ի ԱԽ ոչ մշտական անդամ:
– Նախ մարտավարությունը պետք չէր այն ձևով կառուցեր, որ ավելի լավ է մենք չառաջադրվենք, քանի որ այդպես կդժվարացնենք Ադրբեջանի ընտրվելը: Ժամանակը ցույց տվեց, որ տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը: Առնվազն գոնե ձեռնպահ երկրների քանակը կավելացնեինք, ովքեր երկուսից որևէ մեկին չեն ցանկանում նախապատվությունը տալ և ձեռնպահ են քվեարկում: Սա կբարդացներ երկու-երրորդ ձայն հավաքելու հնարավորությունը Ադրբեջանի համար: Ավելին` հայտնի չէր, թե ինչի պետք հասներ մինչև վերջին փուլ Ադրբեջանը: Շատ հնարավոր էր, որ բոլորովին այլ երկրներ անցնեին, ասենք, վերջին փուլ: Եթե Հայաստանը ինքը չընտրվեր, բայց կարող էր էապես դժվարացնել Ադրբեջանի ընտրվելու հարցը: Բայց այս մարտավարությունը նշանակեց պարզապես ձեռքերը լվանալ և մի կողմ քաշվել: Մենք հիմա նախաձեռնություն ասվածը դա ենք հասկանում: Ինչքան քիչ ակտիվություն ցուցաբերենք, այնքան ավելի նախաձեռնողական կլինենք` մեր պատկերացմամբ:
– Ի՞նչ է` Հայաստանի իշխանությունները չէի՞ն գիտակցում բացասական հետևանքները:
– Դե տեսանք արդյունքերը, եթե գիտակցեին: Ես չեմ կարծում, որ իրենք էլ շատ ուրախ են, որ Ադրբեջանը դարձել է ՄԱԿ-ի ԱԽ ժամանակավոր անդամ: Եթե համարենք, որ սա մեր մեծագույն նվաճումն է, արդեն ծիծաղելի է դառնում ամեն ինչ:
– Իսկ ինչպե՞ս է ստացվում, որ ոչ մի երկիր դեմ չի քվեարկում, նույնիսկ` մրցակից Սլովենիան, ինչը իր խոսքում շեշտեց նաև Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը:
– Եղել են նաև ձեռնպահ, բայց խնդիրն այն էր, որ այնտեղ կար նշաձող, որ պետք է հաղթահարվեր, երկու-երրորդ ձայներ` 129 կողմ: Հիմա մենք կարող էինք իսկապես դժվարացնել մեր ճիշտ մարտավարության դեպքում 129 ձայն հավաքելը: Ի դեպ, Ադրբեջանը այս պայմաններում անգամ դժվարությամբ է ձայները հավաքել. միանգամից չեն կարողացել հավաքել: Եվ առնվազն, գոնե Հայաստանի առկայության դեպքում հարց կծագեր, թե ինչի պետք է մի կողմը առավելություն ստանա մյուս կողմի նկատմամբ: Հարցը կտեղափոխվեր այլ դաշտ, այլ փաստարկներ կարող էին արդեն աշխատել քվեարկության և ընտրության գործընթացում: Բնականաբար, սա հնարավորություն կտար շատ երկրների, ովքեր չէին ուզենա, որ Ադրբեջանը անցներ, պատճառ դարձնեին և ձայն չտային Ադրբեջանին: Թող մեզ էլ ձայն չտային, թող ձեռնպահ լինեին, բայց ձեռնպահների քանակի ավելացման պարագայում կամ մեզ ձայն չտալով` տային երրորդ, չորրորդին, այդ դեպքում շատ մեծ հավանականություն կլիներ Ադրբեջանի չանցնելու համար:
– Իսկ տեղի ունեցածը ի՞նչ առավելություն կարող է տալ Ադրբեջանին Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի հարցում:
– Շատ լուրջ առավելություններ: Առավելագույնին ձգտելով` Ադրբեջանը կարող է միջանկյալ հաջողություններ ունենալ: Առավելագույնը այն է, որ փորձի ԱԽ ևս մեկ որոշում ստանալ: Այս անգամ արդեն կապված իր հիմնական դրույթների իրականացման ինտերակտիվ բնույթով արձանագրման հետ: Ասենք` անհապաղ դուրս բերել տարածքից զորքերը և այլն, և այլն: Մինչև հիմա եղած ԱԽ 4 բանաձևերը այդպես կատեգորիկ բնույթ չունեն Հայաստանի նկատմամբ: Ավելին` բավականին լուրջ մասով Ադրբեջանի նկատմամբ են պարտավորություններ սահմանում, և այստեղ մտահոգությունն այն է, որ կարող է այդ նժարը թեքվել ի օգուտ Ադրբեջանի, որովհետև իրենք արդեն ներսում են:
– Ինչևէ, եղածը արդեն եղած է: Ստեղծված իրավիճակում հնարավո՞ր է ինչ-որ բան փոխել կամ այս պարագայում Հայաստանը ի՞նչ մարտավարություն պետք է որդեգրի:
– Անհնար է փոխել, երկու տարի իրենք մնալու են ՄԱԿ-ի ԱԽ ոչ մշտական անդամ, ի՞նչ պետք է փոխենք: Ներկա պահին մեր պայքարը շատ ավելի դժվարանալու է, որովհետև սա մեզ համար շատ լուրջ մարտահրավեր է ՄԱԿ-ի ներսում:
– Այսինքն` մեզ մնում է պաշտպանողական կեցվա՞ծք որդեգրել:
– Հա, ուրիշ ոչինչ չի մնում: Այստեղ պետք է մյուսների միջոցով, ովքեր ԱԽ մեջ են, փորձենք կանխել Ադրբեջանի նկրտումները և մտադրությունները, որը երկու տարվա ընթացքում տեղատարափ անձրևի նման տեղալու է: Սա ակնհայտ է, որովհետև բոլոր միջազգային կառույցներում էլ նրանք այդպես են աշխատում: