1in.am «Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՀՀ ոստիկանապետ Ալիկ Սարգսյանը:
– Պարո՛ն Սարգսյան, ինչո՞ւ հասարակությունը չի վստահում ոստիկանությանը: Մարդու իրավունքների պաշտպանին ուղղված բողոքների մի մասը վերաբերում են ոստիկանության աշխատակիցների կողմից կատարված բռնություններին: Նման բնութագրիչ օրինակ է հանդիսանում Պաշտպանին ուղղված հետևյալ դիմումը. անձը հայտնել է, որ ՀՀ ոստիկանության բաժնի աշխատակիցների կողմից ծեծի ենթարկվելու հետևանքով ստացել է գլխի վնասվածք (վերք-քերծվածքի տեսքով), սակայն հետագայում ոստիկանությունից հայտնել են, որ վնասվածքն առաջացել է ձեռնաշղթաների միջոցով իրեն քորելու հետևանքով:
Մեր համաքաղաքացիներն ու իրենց փաստաբանները բազմիցս հայտնել են, որ անձինք անհիմն տարվում և պահվում են ոստիկանության բաժիններում, և նրանց արգելում են փաստաբանների հետ հանդիպել: Որոշ դեպքերում միայն Պաշտպանի միջամտությունից հետո են վերականգնվել անձանց խախտված իրավունքները: Ոստիկանության բաժիններ բերման ենթարկված անչափահասների նկատմամբ ևս ծեծ, բռնություն, սպառնալիքներ և նվաստացնող այլ արարքներ են տեղի ունենում, որին անդրադարձել է ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամն՝ իր 2010թ. հրապարակած զեկույցում:
– Ճիշտն ասած՝ չգիտեմ կոնկրետ որ դեպքի մասին է, եթե խոսքը վերաբերում է ՀԱԿ երիտասարդ ակտիվիստներին: Իսկ ընդհանրապես ես տեղյակ եմ՝ մի քանի անգամ բողոքներ եղել են, որ անձը անտեղի բերման է ենթարկվել բաժին, ինչու չէ՝ մամուլում քննադատություն է եղել, որ պաշտպանի իրավունքներ են խախտվել և այլն, և այլն: Բազմաթիվ անգամ տարբեր էպիզոդներով ծառայողական քննություններ են նշանակվել, շտաբը ստուգել են մինչև վերջ: Այնպես չէ, որ մամուլում որևէ հայտարարություն, որևիցե փաստարկ տեղադրելուց հետո ուղղակի նայենք և ուշադրություն չդարձնենք: Հենց «Առաջին լրատվական»-ը մի ոստիկան էր նկարել, որը կոպիտ էր խոսել քաղաքացիների հետ: Դա էլ եմ հանձնարարել, ոստիկանին շտապ հրավիրել , պարզել անձը, պարզել թե նրա ծառայողական բնութագիրը ինչպիսին է, ինչ որակների է տիրապետում, որ աչքի է ընկել կոնկրետ այդ օրը մարդկանց հետ կոպիտ վերաբերմունքի համար: Ես չեմ ասում, թե նրան կպատժեմ, աշխատանքից կհեռացնեմ, բնականաբար, նա հրաժարվելու է, որ այդպիսի բան է եղել: Փաստը միայն նշված էր, որ կոպիտ է վերաբերվել, բայց ծառայողական քննությունը կարծես մարդկանց մի քիչ ձգում է, որը կարծես նախազգուշական թեմա լինի, ու եթե հաջորդ անգամ դու հայտնվես նման առիթով, արդեն մենք հետևություն կանենք: Ինչ վերաբերում է պաշտպանի իրավունքները խախտելուն` այս պահին ընդամենը ՀԱԿ-ի հետ կապված խոսակցություններ կան, որի մասին, խոսելով Ռուբեն Սահակյանի (ՀՀ փաստաբանների պալատի նախագահ-խմբ.) հետ, քննարկել ենք այդ հարցը, դատախազությունը համապատասխան ստուգումներ է կատարում, մեզ մոտ ծառայողական քննություն են կատարել: Պաշտպանի իրավունքների խախտում, որպես այդպիսիսն, Կենտրոնի բաժնում չի արձանագրվել, որովհետև նախապես պաշտպանը եղել է բաժնում, դրանից հետո մյուս պաշտպաններն են եկել: Հիմա իրենք պնդում են, որ 10-15 րոպե իրենց նստեցրել են առանձին կաբինետում: Ամեն դեպքում նայեք՝ ինչքան ժամանակ ունի ոստիկանը մարդու հետ աշխատանք կատարի, որից հետո պաշտպանը ներգրավվի: Խնդրում եմ՝ այդ փաստն էլ նայեք, եթե բերման են ենթարկել` 2 ժամ ժամանակ ունի:
-Հասարակական վստահությունը կարևո՞ր է ոստիկանության համար: Այն վերականգնելու, այս անվստահության մթնոլորտը փոխելու, մարդկանց վերաբերմունքը, ակնածանքը վերադարձնելու համար ի՞նչ է արվում: Հիմա հասարակական տարբեր նախաձեռնություններ կան, որոնք չափազանց զգայուն են ոստիկանական համակարգում կատարվող անարդարությունների նկատմամբ, սոցիալական ցանցերում բուռն քննարկումներ են տեղի ունենում, կառավարության նիստերի օրը բողոքի ակցիաներ են կազմակերպվում և այլն: Ի՞նչ է արվում այս շարժումների, նախաձեռնությունների հետ առավել բաց աշխատելու ուղղությամբ:
– Հասարակական վստահությունը շատ կարևոր է: Ես չգիտեմ նկատելի է, թե չէ, բայց, այնուամենայնիվ, իմ կողմից նման հրահանգ արդեն տրվել է, բազմաթիվ անգամ զգուշացրել եմ ուշադրության տակ վերցնել, որպեսզի մեր աշխատանքը լինի շատ ավելի թափանցիկ` հասարակ ժողովրդին, լայն խավերին, ինչու չէ՝ լրագրողներին, որպեսզի բոլորը կարողանան դա տեսնեն, իրենք արձանագրեն, իրենք զգան իրենց ակնարկներով, որպեսզի կարողանանք պաշտպանված լինել: Ինչ վերաբերում է, որ այսօր բաժիններում չունենք համապատասխան պայմաններ, նույն այդ տեսախցիկները, որ ցանկացած մարդուն բերման ենթարկելուց արդեն տեսագրություն լինի, արդեն հասկանալի լինի: Այս ամենը ես ընդունում եմ, իրոք, այսօր մենք խնդիր ունենք: Դա տեխնիկական զինվածության հետ է կապված: Ընդամենը ամիսներ հետո բոլոր բաժիններում տեսախցիկները տեղադրվելու են: Արդեն անձին բերման ենթարկելուց հետո միանգամից տեսագրություն կունենանք, ցանկացած ժամանակ դիմելու դեպքում մենք տեսագրությունը միանգամից կարող ենք ներկայացնել: Ավելին, հիմա հանձնարարել եմ տեսախցիկներ են գնում, բերում են բոլոր ծառայություններին բաժանեն, դեպքի վայր գնալու են տեսախցիկներով նման իրավիճակից խուսափելու և այն շտկելու համար: Ես համոզված եմ, որ ընդամենը մեկ-երկու ամիսներ անց լրատվության հետ կխոսենք միայն փաստերով: Օրինակ՝ ես կառավարությունից դուրս գալուց գիտեմ՝ մարդիկ մոտենում են կառավարության դիմաց ստիպված եմ լինելու մեկ ժամ մնալ՝ մարդկանց հարցերին պատասխանելու, ինչու չէ՝ չէի ասի վիճաբանություն, ուղղակի դիսկուսիա, երկխոսություն: Մարդիկ դիմում են ինչ-որ հարցերով, ավելի շատ ոչ ոստիկանության հետ կապված հարցերով, քաղաքապետարանի հարցերով, սոցիալական հարցերով և այլն: Նույնիսկ հիմա ես հրավիրում եմ, մեր ծառայությունում տեսախցիկով գալիս և ամբողջ տեսարանները նկարում են, որպեսզի վաղը ես ինքս պաշտպանվելու, ճիշտը ներկայացնելու հնարավորություն ունենամ: Ձեր ասածը ընդունում եմ միաժամանակ և՛ առաջարկ, և՛ խորհուրդ, և՛ համաձայն եմ, որ, իրոք, որպեսզի ժողովուրդը մեզ վստահի՝ ավելի շատ պետք է ունենանք փաստացի ներկայացնելու նյութ, ոչ թե միայն իմ խոսքը կամ մեր համապատասխան աշխատակիցների խոսքը հեռուստատեսությունից: Ինձ համար էլ հարմար չէ ամեն անգամ պնդել:
Վերջերս ես ասացի՝ «ժողովուրդ, հավատացեք, ես ճիշտ եմ ասում, պարտավոր եք ինձ հավատալ»: Արդեն երդման նման մի իրավիճակի էր հասել , որի կարիքը ընդհանրապես չկար: Ես հասկանում եմ, որ իմ խոսքն էլ պետք է լինի շատ հստակ, շատ չոր, ընդամենը մի քանի նախադասությամբ: Թող մարդիկ փորձեն հավատան կամ չհավատան, այդ կապակցությամբ ես նյութ կներկայացնեմ: Այս ամենին հիմա ուշադրություն դարձնում ենք, ընդամենը մի քիչ համբերեք: Երբ ունենանք համապատասխան տեխնիկական զինվածությունը, պայմանները՝ ես և՛ լրատվամիջոցների, և՛ հասարակության հետ հանդես կգամ միայն կոնկրետ փաստարկներով: Ես ընդունում եմ, որ, իրոք, այսօր կիսատ ներկայացնելը, խոսքով փաստերը ներկայացնելը սխալ է: Ժողովուրդը հավատը կորցրել է, որոշ մասը չի հավատում ոստիկանությանը: Սա նոր չէ: Այն գալիս է դեռևս երկար տարիներից՝ խորհրդային ժամանակներից: Հիմա որպեսզի այս ամենը տեսանելի լինի, մենք ավելի շատ խոսելու ենք փաստերով, որովհետև ցանկացած մարդ, բաժնից դուրս գալով՝ նեղացած լինելով ինչ-որ մարդկանց վերաբերմունքից, կարող է ասել գլխապտույտ ունեմ, ուղեղիս խփեցին, ճիշտ է՝ հետ չմնացի, բայց ինձ ծեծել են: Ես հետո ինչքա՞ն ժամանակ սկսեմ դրա դեմ պայքարել և ապացուցել: Չի բացառվում, որ որոշակի չարաշահումներ տեղերում լինում են:
– Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը քաղաքացիներից ստացել է յոթ բողոք, որոնցում նկարագրվում է, թե ինչպես են այդ քաղաքացիներին , նրանց ազգականներին ոստիկանները խոշտանգումների ենթարկել՝ տարբեր հանցագործությունների մասին տեղեկություններ կամ ինքնամեղադրական ցուցմունքներ կորզելու նպատակով: Ըստ Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի՝ այս գործերից մեծ մասի հետ կապված՝ քրեական կամ ծառայողական քննություն չի անցկացվել, կամ էլ ոստիկանությունը պատասխանել է, որ ներքին քննությամբ խախտումներ չեն բացահայտվել:
Կա՞ այդպիսի թիվ, թե քանի քաղաքացիների կողմից տրված դիմումների արդյունքում է ծառայողական քննություն իրականացվել, և ի՞նչ հետևություններ են արվել: Եղե՞լ են համակարգից հեռացված ոստիկաններ:
– Բնականաբար, հեռացվածը հիմա չեմ կարող կոնկրետ հիշել: Ոստիկանի ծառայողական պարտքը կատարելուց թերացումներ կան, որոնք հեռացվել են, բայց ձեր նշած փաստերով հեռացումներ չեմ հիշում, բայց ես շտապ հայտարարել եմ ձեզ գրավոր տեղեկանք: Բողոքներ են եղել՝ նույն Հելսինկյան գրասենյակը ներառյալ, և այս բողոքների կապակցությամբ այսպիսի արձագանքներ են ստացվել ոստիկանությունում: Քննություն է կատարվել, մեղադրվել են մարդիկ, թե չէ՝ ես այդ ամենը ձեզ գրավոր կասեմ, կներկայացնեմ երկու օրվա ընթացքում:
– Այսօր ոստիկանության համակարգին առնչվող ամենաաղմկոտը շարունակում են մնալ Հովհաննես Թամամյանի և Մարգար Օհանյանի գործերը: Երկուսն էլ, փաստորեն, կալանավորված են: Ընդհանուր հասարակական տրամադրություններն այսպիսին են՝ եթե այս մակարդակներում նման վիճակ է, ուրեմն վերևում մի բան այն չէ, ուրեմն կարելի է միայն ենթադրել, թե նրանցից վերևում ինչ է կատարվում: Այն թվերը, որոնք յուրացվել ու գրպանվել են որոնց մասին գրվում է, աստղաբաշխական են: Վերցնենք միայն մեքենա լվանալու փաստը, երբ ոստիկանները իրենց միջոցներով մեքենա են լվացել, իսկ բյուջեից հատկացված միջոցները գրպանվել են:
– Բենզինի մասով ասեմ, որ դրա համար քրեական գործ է հարուցված, որի համար ցավում եմ, որ կապված էր Մարգար Օհանյանի հետ: Շատ ցավում եմ, մեր հարաբերությունների մասին բոլորը գիտեին: Նորմալ ընկերական, մարդկային հարաբերություններ էին: Մարգար Օհանյանը այդ մասին արդեն գիտեր, որ քննություն է կատարվում: Մինչև իր ձերբակալումը պնդում էր, որ ես կապ չունեմ: Մի անգամ եղավ ինձ մոտ և խնդրեց, թե «այսպիսի ինֆորմացիա ունե՞ք, ես խնդրում եմ ստուգեք. ուրեմն ես էլ եմ խաբված, ինձ էլ են խաբել, ես էլ եմ վիրավորված: Ստուգեք, մեղավորներին պատժեք», դրա մասին նա ասում էր մինչև իր ձերբակալումը: Հիմա չգիտեմ ինչ կասի, բայց նա մինչև վերջին պահը հրաժարվել էր: Ես ոչ թե դրանով ինչ-որ բան եմ ակնարկում, որ ես իմանայի ինքն էր՝ կներեի, ո՛չ, դա ներելու բան չէ:
Այսօր համակարգում վառելիքի լուրջ խնդիր ունենք, լուրջ պրոբլեմ կա: Կրճատումներ ունենք, որ համակարգը չի կարողանում իրեն հասանելիք ամբողջական բենզինը ստանալ: Այս պարագայում բենզին տանել և խանգարել համակարգի աշխատանքին… էլ չեմ խոսում կոռուպցիոն ռիսկերի մասին, որ տեսուչը բենզին չստանալով՝ պիտի անպայման ձեռնաքաշությամբ զբաղվի, որպեսզի վառելիք լցնելու համար գումար աշխատի: Ես դա ներել չէի կարող, անկեղծորեն եմ խոսում: Էլ չեմ խոսում մնացած պաշտոնյաների մասին, երկրի ղեկավարի մասին, որը իր հստակ պայմանները արդեն թելադրել է, մենք էլ պարտավոր ենք այս խաղի կանոններին ենթարկվել, այլապես ինքներս հանցագործություն ենք կատարում: Բենզինի մասին ես որևէ պարզաբանում չունեմ, ինչ-որ լսել եք՝ այդ ամենը իրականություն է, իսկ ինչ վերաբերում է ավտոլվացումներին, արդեն ավարտել եմ ստուգումները, այնպես չէ, որ ամսական եղել է 30 միլիոն դրամ: Այդ ինֆորմացիան ճիշտ չէ ներկայացված: Օրինակ՝ տարեկան եղել է 30 միլիոն դրամ, մեկ անգամ եղել է 100 միլիոն դրամ, եթե չեմ սխալվում՝ 2009 կամ 2010 թվականին: Բայց ճանապարհային ոստիկանությունը միաժամանակ դրանից օգտվելու իրավունք ունի, մեքենաները պետք է մաքուր լինեն, դրա համար մենք գումար ենք նախատեսում, այնպես չէ, որ մեքենաները տանեն իրենց գումարներով լվանան: Բյուջեից այդ գումարները հատկացվում է, որ մեքենաները պետք է լվացված լինեն ու մաքուր, այլապես նրանք իրավունք չունեն դուրս գալ արտաքին ծառայության: Հնարավոր է, որ որոշ մարդիկ մեկ օր չգնան մեքենա լվալու, դա հիմա ստուգել ամբողջությամբ արդեն դժվարություն է ներկայացնում: Բայց և օպերատիվ ճանապարհով, և ուղղակի մարդկանց հրավիրել ենք, լսել ենք, համապատասխան նյութեր ենք ստեղծել մեքենաների լվացումը համապատասխան լվացման կետերում տեղի ունեցել է: Ինչ վերաբերում է ամսական 30 միլիոն դրամին, կարծում եմ ինֆորմացիան ուղղակի ճիշտ չէ:
– Մամուլում հրապարակումներ եղան, որ Մարգար Օհանյանի տեղակալը՝ Ստեփան Կարախանյանը, որի ցուցմունքների հիման վրա բերման էր ենթարկվել Օհանյանը, Հայաստանը լքել է:
– Ես գիտեմ, որ այստեղ է: Հատուկ քննչական ծառայությունը նրա խափանման միջոցը փոխեց և ստորագրությամբ բաց թողեց, որովհետև նա քննությանը համապատասխան ցուցմունքներ տվեց, պարզաբանեց, և նրա մեղքը կոնկրետ բենզինի յուրացման հետ կապված՝ ուղղակի ինքը չէր: Պատճառաբանեց, որ ես ինքս չեմ ստացել, չեմ վերցրել, այնուհետև Մարգար Օհանյանի հետ կապվեց այդ ամենը, և Օհանյանը այս պահին կալանավորված է: Հետագայում կպարզվի, թե նա ուրիշ էլ ում հետ կարող էր բենզինը օգտագործել և ինչ ճանապարհով:
– Տեղյա՞կ եք, որ Մարգար Օհանյանը Ձեր դեմ ցուցմունքներ է տալիս:
– Ո՛չ: Ես տեղյակ չեմ այդ մասին և չգիտեմ ինչի մասին պետք է ցուցմունք տա: Ես չգիտեմ:
– Դուք քանիցս ասել եք, թե ուզում եք, որ ոստիկանական համակարգը առաջընթաց ապրի, նաև Վրաստանի օրինակն եք բերել՝ նշելով, որ տարբեր ոլորտներում նրա օրինակին հետևելու խնդիր ունեք: Կարողանո՞ւմ եք հաջողության հասնել: Ասենք՝ վարորդական իրավունքների ոլորտում, անձնագրերի բաժնում՝ այնտեղ իսկապես թափանցիկ են աշխատում. մարդիկ ուղղակի չեն կարող փող աշխատել, որևէ մեխանիզմ չկա: Ի՞նչն է խանգարում քայլ անել և առաջ գնալ այդ նույն ճանապարհով նաև ոստիկանության այլ ստոարաբաժանումներում: Ի՞նչ անել, որ ՃՈ և այն ոստիկանները ովքեր քաղաքացիների հետ ուղիղ շփում ունեն անընդհատ, որակապես փոխեն մոտեցումը: Այդ մարդկանց հետ ինչպե՞ս եք վարվում:
– Ես ուղղակի հայտարարում եմ՝ հասկացողությունը, որ ներքևից գումար են շորթում, որպեսզի տանեն ղեկավարությանը` դա խստիվ արգելված է, այդպիսի բան չկա: Ամեն դեպքում, հավատացեք՝ իմ մակարդակով, ինձանից մի քիչ ներքև գտնվող պաշտոնյաների մակարդակով դա իսպառ արմատախիլ է արված: Այսքանը հայտարարում եմ ուղիղ և միշտ կասեմ այդ մասին՝ առանց որևիցե ենթատեքստ կամ մի փոքր լուսանցք թողնելու: Սա՝ վերջնականապես: Նույն վարորդական իրավունքի հետ կապված՝ արդեն տարանք կառավարություն, հստակեցրինք, պարզեցինք: Կոռուպցիայի դեմ պայքարի ամենալավագույն եղանակը, բացի այն որ պատժվում են մարդիկ, որ պիտի դրանից զգուշավոր լինեն, որ մշտապես այդ հորդորները կա, պահանջը կա, ամեն ինչ, որ չի կարելի, որովհետև կպատժվեն: Եթե առաջ մի որոշ ժամանակ կար, երբ ներողամտորեն էին մոտենում, այսօր այդ ներողամտությունը չկա: Մարդիկ պատժվում են: Եթե վարչության պետերն են պատժվում, օպեր-լիազորները կամ տեղամասային տեսուչնե՞րը ինչով կարող են պաշտպանված լինեն: Եթե նրա վարչության պետը մի օր չի կարող գա, մոտենա իր ղեկավարին և ասի՝ ես տեղյակ եմ այս մի գործից, դա կլինի իր վերջը երբ այդպիսի բան ասի: Նրանք ի՞նչով կարող են պաշտպանված լինել: Իմ կարծիքով՝ դրա դեմ պայքարի ամենալավ եղանակը սողանցքները փակելն է:
Ոստիկանը շատ շփվի քաղաքացու հետ և ժամանակ շատ ունենա, սկսեն իրար հետ բանակցել, պայմաններ միմյանց թելադրեն: Այս պարագայում կոռուպցիայի դեմ պայքար, կարծում եմ, արդյունավետ կազմակերպել չի լինի: Ես չեմ կարող իմանալ, ասենք, Թալինի բաժնում կամ չգիտեմ՝ Մեղրու բաժնում ինչ կատարվեց: Երեկ չէ առաջին օրը մեկին բռնել են, բաց են թողել: Այդ մասին ես կարող եմ հետո իմանալ, բայց արդեն պատժելը հարցի երկրորդ մասն է: Օրինակ՝ անձնագրային համակարգում ինչպես կոռուպցիայի դեմ պայքարեցինք: Փոխվեց ձևերը, անձնագիր հատկացնելու կարգը փոխվեց: Այդ նույնը ինչ որ անում էին իրենց հետ կոչվում էր կաշառք, այսօր այդ «կաշառք» կոչվածը չկա: Հստակ գրված է պատի վրա անձնագիր փոխելը մեկ օրվա ընթացքում 20 հազար դրամ, ուշանալու դեպքում, եթե մենք չենք կարողանում 20 հազարը մուծելուց հետո մեկ օրվա ընթացքում անձնագրի խնդիրը լուծենք, երկուհարյուրապատիկը մենք տուգանք ենք վճարում քաղաքացուն, իսկ այն անձնագրայինի պետը որը կուշացնի և վնաս կտա իր ծառայությանը, նա ինքնըստինքյան հայտնվում է մեր տեսադաշտում: Նա աշխատանքը շարունակելու իրավունք չունի:
Նույնը ճանապարհային ոստիկանության հետ կապված, վարորդական իրավունքի հետ կապված՝ ամենը պարզվեց, հեշտացավ: Մարդը կարող է իր մեքենայով գալ քննություն տա, իր կողմից լիազորված անձի ներկայությամբ, կողքը նստած, որպեսզի այս ամեն ինչը լինի տեսանելի: Վերջերս մոնիտորինգ ենք արել կառավարության հետ միասին՝ ինչ ժամանակահատվածում կարող ենք վարորդական իրավունքը տրամադրենք կամ փոխենք, կամ մեքենայի համարանիշ հատկացնենք և այլն, և այլն: Որպեսզի հիմա արդեն լինի սահմանաված ժամկետ, այդ ժամկետում՝ կես ժամվա, 40 րոպեի ընթացքում՝ արագ-արագ: Առաջ համարներ ընտրելու հնարավորություն կար, ընտրեին, գնային բարեխոսեին, այս համարն եմ ուզում, այն, հիմա հանում եմ ընդհանրապես աճուրդ կոչվածը: Վերացնում եմ, որովհետև կյանքը ցույց տվեց, որ աճուրդը ինքնըստինքյան, որպես այդպիսին, չի կայանում, բայց հնարավորություն է տալիս ճանապարհային ոստիկանության աշխատակցին պայմանավորվել որ համարն ես ուզում, գնա, վաղը կգաս՝ կորոշեմ, կասեմ: Վաղը չէ մյուս օրը արի՝ մի հատ պետիս հետ խոսեմ: Սա արդեն տանում է դրամաշորթման, այսինքն՝ վաղը բեր մաղարիչ կոչվածը, և քո ուզած համարը տամ: Հիմա բոլոր հաշվառման բաժիններում պատի վրա ամրացված է լինելու բոլոր համարները: Դրանից կլինեն գոհ, ցանկալի և այլն:
Քաղաքացին մտավ Մեղրու բաժնում, Սյունիքում մտավ հաշվառման կենտրոն, տեսավ իր ուզած համարը, ասեց այս համարն եմ ուզում, աղջիկը նստած կտպի միանգամից, և այս համարը կենտրոնում արդեն համարվեց վաճառված: Դրա համար իրեն տրված է կես ժամ ժամանակ: Ստացվում է, որ համարի համար փող ուզել հնարավոր չէ: Հիմա Երևանում ստեղծում ենք մեկ քննական հաշվառման կենտրոն, երեքը վերացնում ենք: Նոյեմբերի 30-ին նախատեսում եմ բացել: Առաջին անգամ եմ ասում այդ օրը: Ամեն երկուշաբթի, երեքշաբթի դիսպետչերական եմ նշանակում, շտապեցնում եմ շինարարներին, որպեսզի հասցնենք: Դա կլինի ապակեպատ: Մեկ առանձնասենյակ եմ թողնելու, էլի ապակիներով, այն էլ ղեկավարի համար, որ ինքը կարողանա աշխատի, մարդիկ մտնեն, դուրս գան: Նոր աշխատակիցները լինելու են երիտասարդներ, հին աշխատողներից, այսպես ասած՝ փորձ ունեցողներից որևիցե մեկին չեմ վերցնելու, բոլորը երիտասարդ տղաներ, երիտասարդ աղջիկներ են լինելու:
Ընտրություն եմ արդեն կատարում նստած ապակեպատ ընդհանուր սրահում քաղաքացին կմտնի, առանց որևէ քաշքշուկի ուղիղ խոսքը կասի: Սա ընդամենը հաշված կես ժամվա, ամենաշատը 40 րոպե: Քաղաքացին 40 րոպեի ընթացքում պետք է հնարավորություն ունենա լուծելու վարորդական իրավունքի հարցը, հանձնի բոլոր քննությունները, համարը ընտրի, թե որն է ուզում, մեքենան գրանցի, համարանիշը ստանա և դուրս գա, տեխանձնագիրը ստանա, ավելին մաքսայինին էլ խնդրելու եմ ծառայությունը լինի հենց այդ շենքում, որպեսզի այդ րոպեների մեջ ամեն ինչ արվի: Այս պարագայում կասե՞ք որտեղից դրամաշորթություն կլինի: Կարո՞ղ է փող վերցնել՝ չի կարող: Քաղաքացին երբ կմտնի համարը պատին կտեսնի, թեժ գիծն էլ կա: Ես ստեղծում եմ վիճակ, որ ինքը ոստիկանն էլ իմանա, որ խոսելու, գնա-արի, արևի տակ երկու ժամ սպասի, մորաքրոջս տղայի հետ սուրճ եմ խմում՝ համբերի, դրա հնարավորությունը չունի, որովհետև ունի կես ժամ կամ 40 րոպե ժամանակ: Եթե այս պարագայում քաղաքացու պահանջները չկատարվեն, հայտնվում է ծառայողական քննության մեջ և կազատվի աշխատանքից:
– Ճանապարահային ոստիկանության հարցը ինչպե՞ս եք պատկերացնում: Ասում են հասել է այնտեղ, որ ՃՈ տեսուչը կեղծ ակտ է գրում:
– Ես այդպիսի ինֆորմացիա չունեմ: Ի՞նչ ասել է «կեղծ ակտ»: Ես դրա մասին կարդացի մամուլում: Ես մի ինֆորմացիա ունեմ: Ինձ ասում են, որ, ասենք, անցել է կարմիր լույսի տակով, որը ավելի կոպիտ խախտում է, ինքն ասում է՝ արի գրեմ ռեմեն: Ռեմենով, օրինակ, մուծի 3000 և ոչ թե 20000: Հիմա նկարելուց հետո ոստիանին կանչում եմ հարցնեմ ի՞նչ խախտում է արել, և ի՞նչ եք արձանագրել: Հեռացնելով, պատժելով, ինֆորմացիա ստանալով մեկ ա կանխելու եմ: Ես իրենց տալիս եմ 200 հազար դրամ աշխատավարձ, օպերները ստանում են 140 հազար, տեղամասայինները այսքան են ստանում, չէ՞ որ ես նրանց համար արդեն ամեն ինչ անում եմ, որպեսզի նրանք ձեռնաքաշություն չանեն, մաքուր աշխատեն: Վաղը, եթե պետք լինի,էլի կբարձրացնեմ աշխատավարձը, թող բավարարվի 300 հազարով: Բայց դրանից ավել որ պահանջի՝ ես այլ պայման չունեմ:
– Իսկ եթե մարդը համակարգ մտնելու համար իքս թիվ է «ծախսել», այդ փողը ինչպե՞ս պետք է հետ բերի:
– Մի հավատացեք: Ես չգիտեմ՝ որ ժամանակներում ինչպես են իքս թվով մտել, մի հավատացեք, որևիցե մեկը գումարով համակարգ չի մտնում: Ես օրինականեր չեմ ուզում բերեմ: Նման ինֆորմացիա ունենք, բերել ենք, ստուգել ենք, մեկը ասել էր՝ փող եմ տվել, բա չհանեմ: Ընդամենը խմած մարդու ցինիկ խոսակցություն, իրեն արդարացնելու միջոց, որը արդարացվող չէ, և հեռացրեցի համակարգից այդ խոսքերի համար, վարկաբեկելու համար: Ուրիշ բաներ էլ են եղել: Ցավոք սրտի, այսպիսի դեպքեր բոլոր ժամանակներում էլ եղել են և հիմա ել կան:
-Ի՞նչ «հումքի» հետ գործ ունեք: Այդ մարդիկ գալիս-մտնում են ճանապարհային ոստիկանություն: Նրացից ոմանք պարզ անգրագետներ են: Գրել չգիտեն, ռուսերեն, էլ չեմ ասում անգլերեն չգիտեն:
– Իրոք, հնարավոր է՝ օտար լեզու չգիտեն, բայց որ բոլորը ընդունվում են բարձրագույն կրթությամբ՝ ավարտած տրանսպորտային բաժինը, Ագրարային համալսարան, Տնտեսագիտական և այլն, իրավաբաններ եմ ընդունում, եթե իրենք էլ գրել չգիտեն կամ եթե տառասխալ են թույլ տալիս, ինչու չէ՝ տասնյակ գործեր էլ հետ եմ տալիս: Կադրերի վարչություն բերում է դիմում, ասում եմ գրի, տպած դիմում չեմ ընդունում: Կարդում եմ, եթե նա արդեն տառասխալներ ունի, նա գրաճանաչ էլ չէ և բարձրագույն կրթություն ունի, բնականաբար, ես նրան նույն պահին մերժում եմ:
– Մարդիկ կան, որ այդ չափանիշներին չեմ համապատասխանում, խորհրդային ժամանակներից շարունակում են աշխատել և կամ ձեր նախորդների կողմից նշանակված՝ շարունակում են մնալ համակարգում են:
– Երբ որ ընդամենը տարիներ առաջ հայոց լեզվի ուսուցչին կանգնեցնելուց հետո ակտավորել է, մանկավարժը իր խախտման դիմաց ստորագրելու փոխարեն, տեղում կարդացել և սխալներ է ուղղել, 8-10 սխալ մի ակտի մեջ, որից հետո տակը երկուս է նշանակել և ստորագրել է: Այդ ակտը հայտնվել է, բերել հասցրել են վարչության պետի մոտ, վարչության պետը ասել է՝ ես գայիշնիկ եմ պահո՞ւմ, թե հայոց լեզվի դասատու: Ես ցավով եմ դա պատմում: Հիմա այսքան շատ փոփոխություն, ինչքան մեզանից հասարակությունն է ուզում, և նույն լրատվությունը ծանրանում է դրա վրա, ինչու՞ կա այդ փաստը: Մոսկվան միանգամից չի կառուցվել: Խնդրում եմ ըմբռնումով մոտեցեք:
– Սաակաշվիլին մեկ որոշմամբ համակարգի 75 տոկոսին կրճատեց:
– Ես հիմա 46 հոգի կրճատեցի, մի մասին վերցրեցի կադրերի տրամադրության տակ՝ չաղ լինելու պատճառով:
– Կա՞ն այդպիսի ստանդարտներ՝ քաշային, հասակի և այլն, այն ինչ արվում է Վրաստանում:
– Եվ արտաքին տեսքն ենք միանգամից նայում, ինչու չէ, անհարմար է, բայց կշռում ենք, նայում ենք քաշը, եթե ալիմենտար ճարպակալում ունի, մեր բժկական հիմնարկը տալիս է, որ այդ վիճակն է, ես նրանց արտաքին ծառայությունում չեմ պահելու: Բոլորը գիտեն: Իջեք Հրազդանի ձոր՝ նայեք , ինչքան ճանապարհային տեսուչներ կան՝ սպորտով են զբաղվում, պարապում են: Ոստիկանները պետք է լինեն ձգված, ատլետիկ տղաներ: Ես այլ կերպ ոստիկանին չեմ տեսնում: Ես ինքս էլ չեմ տեսնում, որ դեֆորմացված, փորով, հոգնած, կիսախավար աչքերով պետք է դուրս գա փողոց՝ կանգնի: Դրա հետ շփումը պրոբլեմ է: Ինձ ժամանակ է պետք, պարապ նստած չեմ: Իսկ այն, որ դուք նշեցիք հասարակության վստահությունը ոստիկանության նկատմամբ, սա, բնականաբար, իմ համար գերխնդիր է, ոչ թե նրա համար, որ նախագահն է հանձնարարել: Սա երկրի նախագահի պահանջն է, ես ուզած չուզած դա պետք է անեմ: Միաժամանակ՝ հասկանում եմ ոստիկանի հետ շփվելուց մի ոստիկանը կարող է ցեխ նետել մի ամբողջ համակարգի վրա: Ամեն ոստիկան իր ժողովրդի միջից դուրս եկած իր ժողովրդի նման է, չի կարող ոստիկանը լավ լինի, ժողովուրդը վատ և հակառակը: Այդ նույն ոստիկանը ինքն էլ ունի քույր, եղբայր, հենց եղբայրը կարող է նաև լրագրող է: Նրանք գիշերը նստում-խոսում են չէ՞, թեմաներ են քննարկում, բայց ոչ թե բացահայտ, այլ գաղտնի մի ընտանիքում խոսում են: Այդ երկուսը կարողանո՞ւմ են ընդհանուր լեզու գտնել, թե՝ ոչ: Ինչպես կարող է մի ընտանիքում մեկը խիստ ազնիվ լինի, իսկ մեկը խիստ կաշառակեր: Այդպիսի բան չի լինում: Բոլորը իրար նման են, իրար կերպ են մտածում:
Այսօր ես այս բազամահազարանոց կոլեկտիվում 300-500 հոգի չեն, որ բոլորին անհատապես ճանաչեմ և բոլորին կանչեմ խոսեմ: Նրանց ղեկավարների հետ եմ ավելի շատ շփվում: Ղեկավարները պնդում են, որ եթե մի հրաման եմ ստորագրում, ստիպում եմ, ասում եմ բոլորին հավաքեք, կարդացեք , քննարկման առարկա դարձրեք, ինքս մոտենալու եմ պատահական շարքայինին հարցնեմ այսպիսի հրաման եմ ստորագրել՝ տեղյա՞կ եք, թե՝ չէ: Դժվար է, միանգամից մի սպասեք, ժամանակ է պետք: Ես չեմ կարող մարդկանց մտածելակերպը միանգամից փոխել: Եթե դուք ինձ հիմա տաք վեց ամիս ժամանակ, ասեք վեց ամսից «կամ-կամ» ավելի լավ է ես հրաժարվեմ, ասեմ՝ չեմ կարող: Պայքարի ձևերից մեկը մեր շարքերում հայտնաբերել և պատժելն է, որին ես նորմալ եմ վերաբերվում: Մեր անձնակազմն էլ է արդեն սկսել կասկածով վերաբերվել՝ ինչո՞ւ այսպես եղավ, բա պադդերժկա ինչո՞ւ չի անում: Ես այս մարդկանց բացատրելու բան չունեմ, որ ժամանակները փոխվել են պադդերժկայի խնդիր չկա: Եթե քո անձի հետ է կապված, քո ընտանիքի, քո ծառայողական պարտքը կատարելուց որևէ պրոբլեմի մեջ ես ընկել՝ գամ քեզ օգնեմ, մինչև վերջ կողքդ կանգնեմ: Քո ինքնասիրությունը, պատիվը պաշտպանեմ, բայց դու գնաս կաշառք վերցնես՝ ես քեզ պաշտպանեմ, անունն ի՞նչ դնեմ, որ դու այսօր ապրելու խնդիր ունես, ես գիտեմ, որ խնդիր ունես: Աշխատավարձերը կբարձրանան, եթե չբարձրանա՝ իմ համար էլ լուրջ խնդիր կլինի: Մինչև 2013 թվականը անպայման բարձրանալու է:
– Դուք նախագահից, կառավարությունից ունե՞ք այդ խոստումը:
– Իհարկե՝ ունեմ: Եթե ես իմ աշխատողին հայտարարեմ, որ դու 130 հազար ես ստանալու և դրանով պիտի ապրես, էդ ընկեր մայորի կողքին մարդիկ կան, որ այդ մայորի կեսի կեսի չափ այս երկրին չեն ծառայել, ազգանվեր գործ չեն արել, բայց ապրում են նրանից լավ: Ընկեր մայորի հոգեբանությունը հասկանո՞ւմ եք, թե՝ ոչ: Այդ մայորը ծառայում է այս երկրին, գիշեր ու ցերեկ չի քնում: Պետության մարդը պետք է ապահոված լինի: Սա իմ վերջնական կարծիքն է: Պետության մարդը պետք վստահի, պետք է հավատա, պետք է իր պետության ձեռքին նայի: Ամեն րոպե պետք է հասկանա, որ իր տերը պետությունն է, ոչ թե ինչ-որ մեկը, որին բերի տարբեր ճանապարհներով ծուղակ գցի կամ ինչ-որ մեկը, որի հետ պետք է լավ լինի, դրան տեսնելուց բարևի ու հետը կանգնի, որ նրա ինչ-որ պրոբլեմի համար զանգի, խնդրի, ասի՝ երեխուս համար զեղչով թող էսինչ բանը անեն կամ զեղչով վերցնեն ուսման: Այդ ոստիկանը չի ծառայի պետությանը, դժվար կծառայի: Այդ մասին մենք բազմաթիվ անգամ խոսել ենք, և այդ մասին շատ լավ գիտի ու պատկերացնում է հանրապետության նախագահը: Ընդամենը համբերություն է մաղթում, երկրի վիճակն է այդպիսին: Չի կարող պետական պաշտոնյան ամեն ինչ ունենա, իսկ կողքի մարդը, որ մասնավոր մեկի մոտ է աշխատում`պետք է խեղճ ապրի: Մեր երկրին ավելի շատ վնաս է բերում այս բևեռացումը: Չի կարելի, որ մեկը շատ կուշտ լինի, իսկ մյուսը՝ սոված: Մեր ազգը այդպիսին ա, իրար հետ չի համընկնում:
Մենք ի՞նչ ժամանակաշրջանից ենք եկել, հետ նայենք՝ արհմիություններ, պրոֆմիություններ և այլն: Ճիշտ է՝ խաբված ենք եղել, որ եկանք հասանք այս օրը: Լավ կլիներ որ այդպես չլիներ: Ես արդեն սկսել եմ այդ հասարակարգի նկատմամբ ուրիշ վերաբերմունք դրսևորել, նախկին հասարակարգին թեկուզ միշտ պաշտպանում եմ, որովհետև Սովետական Հայաստանի համար այն մասի համար, որը պահպանվեց , չեմ ասում այն, ինչ կորցրեցինք սովետների օրոք կամ սովետական կարգեր հաստատելու պահին: Սա հայ ժողովրդի համար ամենատրագեդիկ պահն էր: Այդ տրագեդիան մենք երկար չենք կարող մարսել, ինչու չէ՝ Ղարաբաղը հենց դրա հետևանքն էր, էլ չեմ խոսում մեր եղած տարածքներից, որ բոլորը կորցրեցինք, կոմունիստներն ու թուրքերը սկսեցին իրար հետ բանակցել, և Հայաստանը այսպես ոտի տակ գնաց: Ես այդ հասարակարգը առանձնապես չեմ սիրում, Լենին պապի անունն էլ լսել չեմ սիրում, ատում եմ այդ մարդուն: Դեռ 70 տարի չգիտեինք ինչ է և Լենին պապի էինք արտասանում, շարադրություն գրում, հիմա նրա նկարը տեսնում, ներվայնանում եմ, որովհետև նա մեր ազգի թշնամին է եղել: Հիմա այս ամեն ինչը բացվեց, փաստերը եկան սեղանին, ուզում եմ ասեմ, որ համընթաց պետք է այս գործընթացը լինի:
– Թաղայինների ինստիտուտն ուզում եք վերականգնե՞լ:
– Թաղայինների չէ: Սրանք պրոֆիլակտիկայի տեսուչներ են, բայց իրականում սրանք կատարում են նույն տեղամասային տեսուչների ֆունկցիաները, որոշակի արդեն փոխված, ինչու չէ՝ շատ ֆունկցիաներ կրճատված:
– Այդ ինստիտուտը Վանո Սիրադեղյանն էր վերացրել:
– Չասենք վերացրել էր: Այն ժամանակ էլ կար տեղամասային տեսուչը, բայց այն չի կարող վերացնել ինչ-որ մեկը՝ իր տրամադրության հետ կապված, իր անձնական կարծիքն ունենալով այս ծառայության մասին: Ես էլ ծառայություններ կա, որ հատուկ վերաբերմունք չունեմ, բայց վերացնելու իրավունքը չունեմ: 70 տարի ինստիտուտներ են աշխատել դրա վրա: Հասկացել են՝ սա ինչ արդյունք է տալիս: Հիմա եվրոպական կառույցների թելադրանքով նույնը նորից հիմնադրում ենք, անունը դրել ենք համայնքային ոստիկանություն, այն ժամանակ համայնքային ոստիկանություն չէր, բայց կատարում էր նույն ֆունկիցիաները, ինչը որ տարիներ շարունակ, և պարոն Սիրադեղյանի ձեռքով վերացվեց: Հիմա նորից վերականգնում ենք: Դա չի նշանակում, որ հետ ենք գնում դեպի անցյալը: Դրա կարիքը կա, պահանջը կա ու պետք է լինի, և այն կոչվում է պրոֆիլակտիկ աշխատանք:
Հացագործության դեմ պայքարի ամենակարևոր ձևերից մեկը բացահայտումն է, բայց ավելի կարևորը կանխարգելումն է, նախապես դրա դեմն առնելը: Ժողովրդական խոսք կա. «ապրանքիդ տեր եղիր, ուրիշին գող մի սարքի»: Սա ես միշտ ասում եմ: Հարկավոր է այս պրոֆիլակտիկ կոչվածը շատ ավելի ուժեղացնել: Ես դա ավելի ուժեղացնելու եմ: Առայժմ չեմ հասցնում, բայց եկող տարի կիրականացնեմ: Հիմա ուրիշ հանցագործություններ են կատարվում` «բանդիտիզմ» կոչվածը:
– Մարտի 1-ին «Չերյոմուխա-4» կիրառած ոստիկանները և նրանց ղեկավարները դեռ շարունակո՞ւմ են մնալ համակարգում:
– Ձեր ասած հայտնի ոստիկանները չկան, ուղղակի կան մարդիկ, որոնք այլ ծառայություն են կատարում, ոչ թե արտաքին, ոչ թե պաշտոններ են զբաղեցնում: Մարդը, եթե իր պատիժը կրել է և համաներմամբ դուրս է մնացել որոշակի աշխատանքից, ես նրանց հնարավորություն եմ ստեղծել: Նրանք երկար տարիների մեր աշխատակիցներն են եղել: Մարտի 1-ը համընդհանուր ցավ է եղել բոլորիս համար, ճիշտ է այսօր ոստիկանությունն է հայտնվել այս դերում, որ ամեն ինչի համար պիտի պատասխան տա, այնուամենայնիվ, այդ ոստիկաններն էլ իրենց ծառայությունն են կատարել: Այսօր նոր-նոր մոտիվներ են պարզվում, ով իրավունք ունի օգտագործել որ տեխնիկական միջոցը: Նախկինում այս ամենը չենք ունեցել, մարդը չտիրապետելով դրան՝ բերել ամեն ինչը բարդել ենք իրենց վրա, հիմա էլ որոշում ենք պատասխանատվության ենթարկել : Հիմա նոր կանոնակարգ ենք մշակելու, ուղեցույցը բաժանել ենք բոլոր բաժիններին, տարբեր տեխնիկական միջոցներ կոնկրետ նշված է՝ ով իրավունք ունի օգտագործել, որ դեպքերում իրավունք ունի օգտագործել: Երբ ես կհիմնավորեմ, որ նա իմ ցուցումն է կատարել, ըստ սահմանված կարգի, ես էլ պետք է իրեն պաշտպանեմ: Հիմա ոստիկաններից շատերը այս ամենը չլինելու պատճառով հայտնվեցին քննության մարմինների ձեռքում, տարբեր պատասխանատվության ենթարկվեցին: Հիմա իրենց խոսացնում ես՝ ասում են բա ինչո՞ւ էիք տվել ձեռքս, ինչո՞ւ էիք ինձ ուղարկել ծառայության, որ ես պիտի չօգտագործեի՝ իմ կյանքին վտանգ էր սպառնում: Ինձ դատի տայիք, որ չեմ կարողացել օգտագործել: Նրանց մի մասը հետ է եկել համակարգ, որոշ մասին ես պահել եմ, նայելով նրանց անձնական գործերը, նրանց անցած ճանապարհը: Նրանք մնացել են ոչ իրենց նախկին աշխատանքին, որոշակի գործառույթներ վստահել եմ, նրանք նստած տեղերում աշխատում են:
– 2008 թվականի հայտնի դեպքերից հետո պետական կարգի պահպանությունը իրականացնում են կարմիր բերետավորները: Մարդիկ սովորական ոստիկանների նկատմամբ չունեն այն նույն անտագոնիզմը ինչ որ կարմիր բերետավորների նկատամամբ է: Մի դեպք են պատմում, որ երիտասարդն իր ընկերուհու հետ համբուրվելիս է եղել, ոստիկանը կանչել, արգելել է, թե ինչո՞ւ եք համբուրվում: Արգելվո՞ւմ է հասարակական վայրերում թքել, կքանստել, արևածաղիկ կեղևազրկել: Այս ամենը մտնո՞ւմ է նրանց ֆունկցիաների մեջ:
– Ոչ, չի մտնում: Դա հատուկջոկատայինների ծառայությունն է: Ցավոք սրտի, մենք ներգրավել ենք ընդհանուր արտաքին ծառայության մեջ: Նրանք այդ արտաքին ծառայություն կատարողները չեն: Հատուկ նշանակության տարբեր գործերով մենք խնդիր ունենք այսպես կոչված՝ սպեցնազի հետ:
– 2008 թվականի մարտյան դեպքերից հետո այսքան ժամանակ է անցել, չե՞ք ուզում կարմիրբերետավորների այդ ռեժիմը փոխել:
– Ես հիմա այդ ահազանգերը, որ տարբեր տեղերից լսում եմ կարմիր բերետավորների մասին, ոչ ավել, ոչ պակաս եկող շաբաթ կանդրադառնամ այս ծառայությանը, կաշխատեմ ինքս լինել տեղում և հանդիպել ու հասկանալ՝ ինչումն է խնդիրը: Չի կարելի նման բաներ արգելել: Օրինակ խորհրդակցության ժամանակ ես ասել եմ Ճանապարհային ոստիկանին որ երբեմն պետք է ներողամիտ լինել: Սա ոստիկանության պետի խոսք չէ, ճիշտ հասկացեք: Ասել եմ, տղեք ջան, ներել կարողացեք, զգուշացրեք, ճանապարհեք: Նույն այդ կարմիր բերետավորներին բազմաթիվ անգամ զգուշացրել եմ, որ քաղաքացիների հետ եղեք մեղմ: Կպարգևատրեմ այն ոստիկանին, որ տեսնեմ օգնում է, քաղաքացուն փողոցն անցնելուց: Ես ինքս եմ այդպես ապրում: Կոմունիստների ժամանակ գնում ռեստորաններում սպասում էին, որ մեկը դուրս գար խմած, տուրուդմփոց սարքեին, տանեին բաժին, և սա համարվում էր լավ աշխատանք: Տեսա՞ք՝ գործ բերեց: Ես հիմա դրա մասին չեմ էլ ուզում մտածել, որ ոստիկանը նախահարձակ է լինում, որպեսզի մարդ տանի բաժին: Ես արգելել եմ նման բան:
– Սպեցնազը ե՞րբ կդադարի քաղաքում կարգ պահպանել:
– Ես դրա վրա եմ ավելի շատ նյարդայնանում, որ արդեն այդքան ուշադրություն են գրավում: Ես միգուցե ինչ-որ բան մտածեմ, որ այդ տպավորությունը փոխվի:
– Առանց դնչկալի շանը զբոսանքի հանելու մասին. կա՞ն իրավունքի կոնկրետ նորմեր, որոնցով արգելվում են այդ գործողությունները:
– Ես որքան որ ուսումնասիրեցի և հասկացա նորմատիվային կոնկրետ այդպիսի բան չկա, բայց կան դեպքեր, որոնք հասարակության համար որոշակի վտանգ են ներկայացնում, և ոստիկանները, գնահատելով այդ վտանգը, նախազգուշացնում են: Բազմաթիվ դեպքեր ունեցել ենք, որ շունը կծել է մարդկանց: Դրա համար կրիմինալ չկա: Շանը չեն դատում, տիրոջը չեն դատում: Դրա համար ոստիկանը զգուշացրել էր: Ես դրա համար չեմ մեղադրել ոստիկանին, ճիշտ է արել, որ զգուշացրել է, քաղաքացին ըմբռնումով է մոտեցել, չի հակադրվել, շանը վերցրել և գնացել է: Վարչական օրենսգրքում կա մի բան, որ եթե վտանգ է սպառնում և ոստիկանը դա տեսնում է, ես կարող եմ կառչել այդ մասից, որ նա տեսել է վտանգը և զգուշացրել է: Ես ինքս օրեր առաջ մի տիկնոջ զգուշացրել եմ:
– ՀԱԿ ակտիվիստների և Տիգրան Առաքելյանի հետ կապված խնդիրը ինչպե՞ս պետք է հանգուցալուծվի: Ի վերջո, հիմնական մտահոգությունն այն է, որ Տիգրանի նկատմամբ Դուք հատուկ հակակրանք ունեք, և նա, ի տարբերություն իր ընկերների, շարունակում է բանտում մնալ:
– Ես մեկ անգամ հայտարարեցի, հիմա էլ եմ ասում: Նույն Տիգրանը, որ առաջին անգամ կալանքից ազատ է արձակվել, ես եմ խնդրել: Ես եմ միջնորդել, որ ջահել տղա է՝ խնդրում եմ բաց թողեք: Հետո ինձ կանչում էր դատարան, որ ես ներողություն խնդրեի, բայց թե ինչի համար, չգիտեմ: Նա մոռացել է, թե ինչպես է ազատվել: Սա բարոյական չէ իր կողմից՝ այս վարքագծի համար: Եթե ես ասեմ՝ հատուկ սիմպատիա ունեմ և գիշեր-ցերեկ ցավում եմ, որ նա հայտնվեց բանտում, բա իմ արժանապատվությո՞ւնը, իմ ոստիկանի արժանապատվությո՞ւնը: Ես էլ եմ չէ՞ վիրավորված: Ինչո՞ւ մի ոստիկան մեկին մի չոր բառ է ասում՝ 15 տարի չեն մոռանում: Ամեն անգամ ասում է այդ տականքը ինձ վիրավորեց: Սա նորմալ է՝ մարդը հիշում է, հո չի վիրավորել, ընդամենը դիտողություն է արել: Այդ դեպքում, եթե դու իմ ոստիկանի հետ արդեն բազմաթիվ անգամ ունենում ես այդ պրոբլեմը, և ինչու չէ՝ հասել ես նրան, որ ոստիականապետը գա քեզնից ներողություն խնդրի: Կարո՞ղ եմ իմանալ, ինչու պետք է ներողություն խնդրեմ: Հարգելի Տիգրան Առաքելյան, իմ կենսագրությունը նայի, քոնն էլ նայի: Ինչի՞ց ես որոշել, որ իմ կենսագրության մարդը պետք է քեզնից ներողություն խնդրի, որովհետև դու ՀԱԿ երիտասարդ թևից ես, բա ե՞ս որտեղից եմ:
– Ինչո՞ւ գործը գնաց Հատուկ քննչական ծառայություն:
– Այդպես որոշվեց: Դատախազությունից վերցրեցին գործը Հատուկ քննչական, բայց մինչ այդ ես չէի խորշում, չէի զլանում: Մերոնք այդ քննությունը կատարում էին: Ինչ վերաբերում է մյուսներին, որ բաց են թողնվել: Ես չգիտեմ, թե ինչ քաղաքական խնդիր է լուծվում դրանով կամ ինչ կապ ուներ երկխոսության հետ, ամեն դեպքում իմ կարծիքը այնպիսին չէր, որ պետք է բոլորին բաց թողնեին: Ինձ չեն հարցրել, որ բաց են թողել: Դատախազությունն է որոշել, քննչական ծառայությունն է որոշել : Ես առանձնապես չմիջամտեցի, չհակադրվեցի: Ավելին, ոստիկաններին հրավիրել եմ կաբինետ և ասել եմ՝ ներողամիտ եղեք, ոչինչ, եթե ձեր ինքնասիրությունը մի փոքր վիրավորվել է դրանից, ես ներողություն եմ խնդրում, ամեն դեպքում երկրում հանդուժողականության խնդիր կա, քաղաքական գործընթացներ կան, պետք է ըմբռնումով մոտենաք: Ոստիկանությունը, ճիշտ է, քաղաքականությամբ չի զբաղվում, բայց երկրում խնդիրներ կան, որ ուզած-չուզած պետք է հաշվի նստենք դրանց հետ: Շատ բաներ կան, որոնցով մենք զբաղվում ենք, և որ մեր գործառույթը չէ: Հիմա քաղաքապետարանը կրպակներ է ապամոնտաժում, բոլորը ոստիկաններին են մեղադրում: Կանայք ասում են՝ ինչու են սրանք միջամտում, թողեք մենք սրանց պատառոտենք, ծվատենք: Բա ոստիկանի դերը ո՞րն է: Ոստիկանին էլ է պետք ճիշտ հասկանալ: Ես ինչպե՞ս կարող եմ իմ ոստիկանին ասել մի խառնվեք, թող իրար ծեծեն, սպասեք թող կրիմինալ լինի՝ նոր բերեք բաժին: Ոստիկանը ընդամենը կանխում է, իսկ այդ կանխելը արդեն պրոբլեմ է, ուսադիր կրող մարդու միջամտություն է կոնկրետ այս գործին:
– Պարո՛ն Սարգսյան, որ Տիգրան Առաքելյանին ազատ արձակեն, Դուք կխոչընդոտե՞ք, որովհետև Դուք նշել էիք, որ նա առանձնահատուկ պատասխանատու է:
– Ընդհանրապես չեմ խոչընդոտի: Արդեն չեմ էլ միջամտում: Ոստիկանիս քիթն է կոտրել: Եթե դատախազությունը, Հատուկ քննչականը կորոշի, որ իմ ոստիկանի քիթ կոտրողին, ուսադիր կրողին, որը պետությանն է ծառայում, կարող են բաց թողնել՝ ես էլ ոչ մի բան չունեմ ասելու, բայց ես իմ կարծիքն էլ կկազմեմ: Ես չեմ վտանգավորը, իմ ոստիկանն էլ իր կարծիքը կկազմի, թե ինքն ով է այս պետության համար: Ով հաջորդ անգամ հայհոյելուց Տիգրանի նմաններին ների, ես նման ոստիականի չեմ պահի: Այստեղ նաև բարոյական խնդիր կա: Էլ ի՞նչ օրենք հարգելու մասին է խոսքը, ի՞նչ ոստիկան հարգելու: Այս ամենը մեր գլխին է ջարդվում: Ասում են՝ ոստիկանություն չկա: Տիգրանի համար ես ներողություն չեմ խնդրի, հարազատ եղբորս համար չեմ խնդրի… Եթե ինձ հարցնեն, ես կասեմ, որ սխալ է Տիգրանին բաց թողելը: Ես իմ համակարգի աչքերին չեմ կարող նայել:
