Սպասելի էր, որ անկախության տոնի զորահանդեսին ռուսական ստորաբաժանման մասնակցության դեմ բողոքող քաղաքացիները և մամուլը պետք է ստանար ՙօտարի պատվեր կատարող՚ որակումը: Երբ իշխանությունը որևէ հակափաստարկ չունի այս կամ այն քննադատության հանդեպ, ՙօտարի պատվերը՚ դառնում է իշխանության փրկօղակը: Բայց պետք է նկատել նաև, որ իշխանության այդ փրկօղակը պարզապես ծակ է, որովհետև այսպես ասած ՙօտարի՚ կամ ՙթշնամու՚ պատվեր կատարում է Հայաստանի իշխանությունը, ընդ որում՝ նույնիսկ երկակի ՙպատվեր՚: Խոսքը հենց անկախության տոնի զորահանդեսի ընթացքում ռուսական ստորաբաժանման մասնակցության և դրա իշխանական արդարացումների մասին է: Նախ՝ այդ իրավիճակը հասկանալու համար փորձենք հասկանալ, թե ինչ խնդիր է լուծում զորահանդեսը:
Զորահանդեսը լուծում է պետության այցեքարտի խնդիր: Իհարկե, լավագույն տարբերակը կլինի այն, որ պետության այցեքարտը լինի ոչ թե զորահանդեսը, այլ ժողովրդավարական պետական կարգը, տնտեսական, համակարգային և տեխնոլոգիական ձեռքբերումները: Հայաստանի պարագայում այդպիսի հնարավորություններ, մեղմ ասած, ստեղծված չեն, և այցեքարտը մնում է զորահանդեսը: Բայց միևնույն է, դա էլ մեր պետության այցեքարտն է, որը անկախության քսան տարին թողել է հետևում և առաջ է գնում դեպի ապագա: Եվ այդ իմաստով անկախության օրվան նվիրված ռազմական շքերթն իր մեջ կրում է մեսիջներ այն մասին, թե դեպի ինչպիսի ապագա է գնում Հայաստանը: Պետք է հասկանալ դրա տարբերությունը: Մի բան է, երբ դու առօրյա կյանքում կնքում ես միջազգային տարբեր պայմանագրեր, գալիս ես տարբեր միջպետական համաձայնությունների, անդամագրվում ես միջազգային կառույցների և ներգրավվում ես տարբեր արտաքին քաղաքական նախաձեռնություններում, և բոլորովին այլ բան է, երբ դու քո այցեքարտն ես ներկայացնում անկախության տոնի օրը:
Այդ օրը դու ասում ես` սա ես եմ, իսկ մնացյալ օրերին, այդ ՙդու՚-ն լինելով հանդերձ, համագործակցում ես այլ պետությունների հետ: Ահա թե ինչու զորահանդես-այցեքարտի ժամանակ գոնե Հայաստանը պետք է լինի բացառապես ՙես՚, ոչ թե ՙես ու ռուսները՚: Մինչդեռ Հայաստանը բոլորին ցույց է տալիս, թե՝ ՙԵրբ ասում եմ՝ ես, ուրեմն ՙԱրուսն՚ էլ հետս ա՚: Եվ դա ոչ թե պաշտպանվածության վկայություն է, այլ, ըստ էության, անկանխատեսելիության, վասալության: Այսինքն՝ ես ոչ թե Ռուսաստանի հետ համաձայնության եմ եկել իմ անվտանգության հարցերում, այլ ՙՌուսաստանն եմ ես՚:
Իհարկե, հազիվ թե զորահանդեսի կազմակերպիչներն ու գաղափարախոսները հասկացած լինեին այդ ամենը, եթե ռուսները նրանց տային հասկանալու իրավունք, բայց մեր հասարակությունը պետք է հասկանա այդ տարբերությունն ու պատկերացնի, որ այդպիսով, փաստորեն, մենք մեր անկախության, մեր բանակի զորահանդեսով կատարել ենք ՙօտարի՚ պատվեր: Տվյալ դեպքում դա ռուսական պատվեր է, ինչպես նաև կարելի է ասել թուրք-ադրբեջանական, որովհետև թուրքերն ու ադրբեջանցիներն են փորձում տարածաշրջանում առաջ մղել այն գաղափարը, որ Հայաստանն իրականում չի կարող կովկասյան տան լիարժեք սուբյեկտ լինել և կառուցողական դիրքորոշում ունենալ, քանի որ Հայաստանի իրական վարքը որոշում է Ռուսաստանը: Մեր զորահանդես-այցեքարտով իշխանությունը, փաստորեն, թուրք-ադրբեջանական այդ ՙիդեա-ֆիքսը՚ հաստատող մեսիջ է հղում տարածաշրջանին: Հետևաբար, եթե որևէ մեկն այս պարագայում օտարի և թշնամու պատվեր է կատարել, ապա դա եղել է իշխանությունը` զորահանդեսի այդ ռուսիֆիկացման գաղափարով, դրա իրականացմամբ և հետագա ինքնարդարացումներով:
