«Առաջին լրատվական»–ի զրուցակիցն է «Հելսինկյան նախաձեռնություն-92» Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության և մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը։
-Սամվել Բաբայանը վաղը` մայիսի 15-ին, Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում հանրահավաք է հրավիրել։ Ի՞նչ կարծիք ունեք այդ մասին, ստեղծված իրավիճակում Արցախում մեկը մյուսին հաջորդող հանրահավաքներն ինչքանո՞վ են արդյունավետ, մանավանդ եթե չի ստացվում դրանք մարդաշատ անցկացնել։
–Ես ծայրաստիճան բացասական եմ վերաբերում Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում անցկացվող արցախցիների հավաքներին։ Նախավերջին անգամ, Լաչինի միջանցքի շրջափակման ամենապիկ ժամանակահատվածում, իշխանությունների կոչով հավաքվել էր շուրջ 80 հազար մարդ, որը դարձավ մեր ժողովրդի՝ պետականությունը պաշտպանելու և իր հայրենիքում ապրելու կամքի դրսևորումն ու ընտրությունը։ Մնացած բոլոր հանրահավաքները, հավաքները հանդիսանում են արժանապատիվ և ապահով կյանքի անվան տակ հանրահավաքներ անցկացնելու գաղափարի արժեզրկում։ Օրերս տեղի ունեցած վերջին հանրահավաքը մեր հասարակության քաղաքական և հոգևոր մտքի ու կամքի դեգրադացիայի սկիզբն էր, Սամվել Բաբայանի կոչով մայիսի 15-ին նախատեսված հաջորդ հանրահավաքը լինելու է այս դեգրադացիայի շարունակությունը։ Ցավոք սրտի, երկրի բնակչության մեծամասնությունը և քաղաքական ու հասարակական ուժերը, զրկված լինելով Արցախի առջև ծառացած գոյության հիմնախնդիրների արդյունավետ ապաշրջափակման և հանգուցալուծման գաղափարից, խնդրի այլ լուծում չեն տեսնում, քան երկրի պետականության հիմքներին սպառնացող հանրահավաքներն ու հավաքները։
Նկատեմ նաև, որ որոշ անբարեխիղճ քաղաքական գործիչներ, տեսնելով իշխանությունների խոցելիությունը երկրի առջև ծառացած խնդիրները լուծելու հարցում, հանրահավաքների ու հավաքների միջոցով, փորձում են օգտագործել այդ գործիքը՝ շանտաժի ենթարկելու իշխանություններին սեփական եսասիրական նպատակների համար։ Իշխանությունները, պետք է խոստովանեմ, նրբանկատություն են դրսևորում նման մարդկանց նկատմամբ և անողնաշար են իրենց գործողություններում կենսական հարցեր լուծելիս, և իրենց նման պահվածքով դրդում են հասարակության որոշ ազդեցիկ մարդկանց սրել իրավիճակը՝ հետապնդելով ոչ թե պետականամետ մոտեցումներ, այլ անձնական շահեր։ Կրկին նշում եմ, ցավոք, Արցախի իշխանությունները և ողջ քաղաքական վերնախավը գտնվում են տոտալ դեգրադացիայի մեջ, և ոչ մի ուժ ի վիճակի չէ գնահատել Ղարաբաղի առջև ծառացած իրական մարտահրավերները և, ըստ մարտահրավերների, դրսևորել այնպիսի վարքագիծ, որը կարող է ստիպել աշխարհին պարտադրել ագրեսորին փոխել ագրեսիվ օրակարգը։
-Ձեր կարծիքով՝ որը՞ պետք է լինի այն հիմնական ուղերձը, որ արցախցին այսօր պետք է հասցնի միջազգային հանրությանը, որովհետև կոչերը տարբեր են ու նպատակների առումով միասնականություն չկա։
–Կարծում եմ, որ Արցախի և, առաջին հերթին, Հայաստանի ղեկավարության բոլոր ջանքերը պետք է ուղղված լինեն խնդրի դիվանագիտական ճանապարհով լուծմանը։ Պետք է մատնանշեմ արտերկրում Հայաստանի և Արցախի գրեթե բոլոր դիվանագիտական ներկայացուցչությունների բացարձակ միջակությունն ու անարդյունավետությունը։ Գաղտնիք չէ, որ արտերկրում դեսպաններն ու նրանց աշխատակիցները հիմնականում զբաղվում են բիզնեսով, բայց ոչ պետական գործերով։ Հայաստանի և Արցախի ԱԳՆ-ների անբարոյականությունն ու վերահսկողության բացակայությունն արդարացում չունի։ Դիվանագիտական կորպուսը անդադար ռեժիմով՝ օր ու գիշեր, պետք է աշխատի այն երկրների կառավարությունների հետ, որտեղ նրանք հավատարմագրված են, ինչպես նաև իրենց բնակության երկրների դիվանագիտական կորպուսի, միջազգային միջկառավարական կառույցների, միջազգային ՀԿ-ների ու ամբողջ աշխարհի լրատվամիջոցների հետ։ Մեր թշնամին՝ Ադրբեջանը, այսպես է աշխատում. Հայաստանի դիվանագիտական կորպուսում տիրող նման խայտառակությանը պետք է վերջ տալ։ Բացի այդ, Հայաստանն ու Արցախը պետք է առավելագույնս ներգրավեն սփյուռքի հնարավորությունները ինչպես Հայաստանի և Արցախի շահերը լոբբինգի, այնպես էլ արհեստական ինտելեկտի, ինչպես նաև կիրառական ավանդական գիտությունների կիրառմամբ նոր զինատեսակների ստեղծման գործում, որոնք կարող են ապահովել երկու պետությունների հզորությունը։ Եվ մենք պետք է միջազգային հանրությունից պահանջենք մերժել երկակի ստանդարտները, իսկ ցանկացած գործընկերոջ հետ հարաբերություններ կառուցելիս ելնենք բացառապես սեփական պետության շահերից։ Եվ եկել է պահը, որպեսզի դադարեցնենք մեր հասարակություններում զոհի գաղափարախոսությունը սերմանել։ Մենք ի վիճակի ենք փոխել պատմության անցանկալի ընթացքը հանուն մեր ժողովրդի։ Մենք ունենք այս ներուժը, մենք կարողանում ենք մարդկությանը զարմացնել մեր նվաճումներով, ինչպես դա եղել է 1992-1994 թվականներին:
Հայաստանն ու Արցախը չպետք է գործիք լինեն համաշխարհային և տարածաշրջանային խաղացողների շահերի համար, մենք ինքներս ունակ ենք անկանխատեսելի խաղացողի վերածվել։
