«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ, քաղաքագետ Դավիթ Ստեփանյանը։
-Պարոն Ստեփանյան, ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն ընդունել է ԵՄ տեխնիկական գնահատման խմբի անդամներին։ Խումբը Հայաստան է գործուղվել ԵՄ նոր քաղաքացիական առաքելության տեղակայման հնարավորությունը դիտարկելու համար: Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս առաքելության մասին, ինչքանո՞վ է այն այս փուլում կարևոր։
-ԵՄ դիտորդական առաքելության կարևորությունը շատ դժվար է թերագնահատել։ Ես հույս ունեմ, որ նոր դիտորդական առաքելություն կտեղակայվի և մոնիթորինգի կենթարկի ամբողջ հայ-ադրբեջանական սահմանը։Այստեղ անչափ կարևոր է հաշվի առնել երկու հայտարարություն, որն արվել է դեկտեմբեր ամսին.առաջինը Բայրամովի հայտարարությունը, մյուսը՝ հենց Ալիևի։ Երկու հայտարարություններում էլ նրանք հիշատակեցին այսպես կոչված անկլավները։ Բայրամովն ասաց, որ 8 գյուղերը, որոնք հիմա գտնվում են Հայաստանի տարածքում, դրանք ադրբեջանական գյուղեր են իրականում այն պարզ պատճառով, որ այնտեղ ժամանակին ապրել են ադրբեջանցիներ։ Իհարկե բավականին անհեթեթ է հնչում, բայց այնումենայնիվ մենք գիտենք, որ դեմարկացիայի ու դելիմիտացիայի հանձնաժողովի աշխատանքներում այդ հարցը ևս ներառված է և Ադրբեջանը այո՛ Հայաստանից պահանջում է 8 գյուղ։ Մենք նաև գիտենք, որ երբ Ադրբեջանն ինչ-որ բան է պահանջում, այն հիմնական գործոնը, որով նա փորձում է ազդել հայկական կողմի վրա, ուժի կիրառումն է։ Հիմա այս առումով շատ կարևոր է, որ այդ մոնիթորինգային առաքելությունն իրոք տեղակայվի հայ-ադրբեջանական սահմանին և Ադրբեջանն այդ լծակը չունենա և դեմարկացիայի ու դելիմիտացիայի աշխատանքները, եթե այնուամենայնիվ իրականանալու են, իրականանան բնականոն կերպով՝ առանց ուժի կիրառման, առանց ճնշման։
-Բայրամովը նաև նշել էր, որ նոր դիտորդների տեղակայման համար Ադրբեջանը ևս պետք է իր համաձայնությունը տա։ Հնարավո՞ր է Բաքուն դեմ արտահայտվի։
-Իրականում այդ հայտարարությունն էլ է անհեթեթ։ Դիտորդները տեղակայվում են Հայաստանի տարածքում, և ես կուզենայի, որ Բայրամովը ներկայացներ գոնե մեկ արգումենտ, թե ինչու դա չպետք է լինի։ Նրանք կարող են թույլ չտալ, որպեսզի իրենց տարածքում տեղակայվի, իսկ Հայաստանի Հանրապետության տարածքի հետ կապված նրանք որևէ լիազրություն չունեն։ Իհարկե նրանք կփորձեն խոչընդոտել, նաև Եվրոպայում իրենց Էներգակիրների, փողի հաշվին, բայց այն, որ Ադրբեջանը որևէ լիազորություն այդ հարցում չունի՝ միանշանակ է։
-Իսկ Ռուսաստանը կարո՞ղ է խոչընդոտել՝ հաշվի առնելով, որ նախկին դիտորդների տեղակայումն էլ մեծ ոգևորությամբ չընդունեց։
–Ռուսաստանը ևս շահագրգռված է, որպեսզի այդ մոնիթորինգը չիրականացվի, որովհետև դա ուղիղ հարված է ռուսական առաքելությանը՝ այնպես, ինչպես դա տեսնում են Ռուսաստանում, նաև Գենշտաբում պահվող քարտեզներին, որի մասին Պուտինը ակնարկել է։ Թե այդ ինչ քարտեզներ են, այդպես էլ չհասկացա։ Բայց ես նաև չեմ կարծում, որ Ռուսաստանն այսօր որևէ հնարավորություն ունի արևմուտքի ու Եվրոպայի վրա ճնշում գործադրելու համար։
-Բայց կարող է Հայաստանի վրա ճնշում գործադրել։
-Այո՛,Ռուսաստանը կարող է Հայաստանի վրա ճնշում գործադրել, բայց ես հույս ունեմ, որ մեր ղեկավարությունը այնքան ողջամիտ կլինի, որ տեղի չի տա այդ ճնշումներին, որովհետև դա կյանքի ու մահվան հարց է։ Մենք պետք է հասկանանք, որ եթե Ադրբեջանը ստանա նույնիսկ մեկ գյուղ այդ ութ գյուղերից, (այդ գյուղերը ռազմավարական նշանակություն ունեն), Հայաստանը կվերածվի երկրորդ Լաչինի միջանցքի։ Նրանք, իզուր չէ, որ պահանջում են այդ գյուղերը։ Նրանա շատ լավ հասկանում են, որ ստանալով այդ գյուղերը, կստանան գերիշխող դիրք այն ճանապարհների վրա, որը մեզ կապում է Վրաստանի և Իրանի հետ։ Այնպես որ մեզ համար դա գոյաբանական խնդիր է և այդ խնդիրը պետք է լուծվի հօգուտ մեզ, մենք այլընտրանք չունենք։ Այս առումով Եվրոպան փորձում է մեզ օգնել։