2022 թվականի մարտի 24-ին Moody’s Investors Service-ը (“Moody’s”) վերանայել է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության վարկունակությունը՝ հաստատելովBa3 տեղական և արտարժույթով երկարաժամկետ թողարկողների, ինչպես նաև արտարժույթով չապահովված բարձր ցուցանիշների համար։ Միևնույն ժամանակ, Moody’s-ը փոխել է կանխատեսումը կայունից դեպի բացասական: Վերջին անգամ միևնույն վարկունակության վարկանիշ Հայաստանը գրանցել էր 2015 թվականին, երբ դարձյալ Ռուսաստանի տնտեսությունն անկումային վիճակում էր։
ՀՀ վարկունակության Moody’s-ի բացասական գնահատականը պայմանավորված է աճող ռիսկերով, քանի որ Հայաստանի տնտեսական աճի կարճաժամկետ և երկարաժամկետ հեռանկարը մեծ կախվածություն ունի Ռուսաստանի տնտեսական իրավիճակից։ Մասնավորապես՝ 2022 թվականի համար կանխատեսվում է ՌԴ տնտեսության 5-10 տոկոսի չափով անկում։
2021 թվականին Հայաստանի արտահանումը Ռուսաստան կազմել է 845 մլն ԱՄՆ դոլար կամ ՀՆԱ-ի մոտ 6 տոկոսը, միաժամանակ Ռուսաստանից ստացվող տրանսֆերտները նույնպես զգալի են՝ կազմելով 867 մլն ԱՄՆ դոլար կամ ՀՆԱ-ի մոտ 6 տոկոսը: Ուշագրավ է, որ Moody’s-ը կանխատեսում է, որ 2022 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ-ի իրական աճը կնվազի մինչև 1,8 տոկոսով, իսկ 2023 թվականին՝ մոտ 3 տոկոսով. նախկին կանխատեսումը կազմում էրտարեկան 5-5,5 տոկոս աճ:Օրերս ՀՀ կենտրոնական բանկը նույնպես վերանայեց Հայաստանի տնտեսական աճի վերաբերյալ իր կանխատեսումը՝ 5,3 տոկոսից իջեցնելով 1,6-ի։
2022 թվականին Հայաստանիվարկունակության նվազման վրա ազդելու է նաև Ռուսաստանից եկող տրանսֆերտների կրճատումն ու ռուբլու արժեզրկումը: Մասնավորապես՝ Moody’s-ն ակնկալում է, որ 2022 թվականին տրանսֆերտների ընդհանուր ծավալը (ներառյալ այլ աղբյուրներից) կկրճատվի 20-30 տոկոսով, հակառակ ավելի վաղ կանխատեսումների, համաձայն որոնց՝ տրանսֆերտները կմնային մոտավորապես նույն մակարդակի վրա: Սա ուղղակի կհանգեցնի տնային տնտեսությունների սպառման կրճատման: Զուգահեռաբարարտահանումը նույնպես կկրճատվի Ռուսաստանի ցածր պահանջարկի պատճառով՝ հետագայում ազդելով իրական ՀՆԱ-ի աճի վրա:
Moody’s-ն այն տեսակետին է, որ Ռուսաստանի նկատմամբ միջազգային պատժամիջոցները կպահպանվեն երկար ժամանակ: Հետևաբար, Ռուսաստանից տրանսֆերտները և արտահանումները դժվար թե վերականգնվեն նախկին մակարդակին: Ինչևէ, Հայաստանի տնտեսությանկայունությունը կախված կլինի, թե ՀՀ կառավարությունըորքան արդյունավետ կդիմակայի առաջացած մարտահրավերներին։
Moody’s-ը նշում է նաև, որ հարկաբյուջետային կոնսոլիդացիան կկասեցվի, այսինքն՝ Հայաստանի պարտքային բեռը միջնաժամկետ կտրվածքով ավելի բարձր մակարդակի վրա կկայունանա, քան նախկինում պլանավորվում էր՝նկատի ունենալով եկամուտների վրա ազդող ավելի անբարենպաստ տնտեսական հեռանկարները: Հայաստանի տնտեսության ավելի ցածր աճի պատճառով Moody’s-ը կանխատեսում է, որ 2022 և 2023 թվականներին պետական բյուջեի դեֆիցիտը կմնա անփոփոխ՝ կազմելով ՀՆԱ-ի 4-4,5 տոկոս։ Այն դեպքում, երբ նախկինում ակնկալվում էր, որ 2022-ին դեֆիցիտը կնվազեր մինչև 3 տոկոս։
Moody’s-ը գնահատում է, որ 2022-2024 թվականներին պետական պարտքը կկայունանա ՀՆԱ-ի շուրջ 62-63 տոկոսի շրջանակում՝ 2021-ի ՀՆԱ-ի 60,3 տոկոսի փոխարեն: ՀՀ կառավարությունը դեռևս չի հայտարարելտնտեսությանաջակցման լրացուցիչ ծախսերի մասին, որը հավելյալ ծախսեր կպահանջի՝ ավելացնելով պետական պարտքը։Հարկ է հիշեցնել, որ 2022 թվականի փետրվարի 28-ի դրությամբ ՀՀ պետական պարտքը կազմել է 9 մլրդ 324,3 մլն ԱՄՆ դոլար։
Ամփոփելով՝ Moody’s-ը հայտարարում է, որՀայաստանի հարկաբյուջետային քաղաքականությունն ունի արժութային բարձր ռիսկեր, քանի որ պետական պարտքի 70 տոկոսնարտարժութային է: Հետևաբար, դրամի կտրուկ արժեզրկումը կդժվարեցնի պետական պարտքի սպասարկումը, միևնույն ժամանակ կավելացնի բանկային հատվածի ռիսկերը՝ հաշվի առնելով Հայաստանի տնտեսության դոլարիզացիայի բարձր մակարդակը:
