Մոսկվայում «Եդինայա Ռոսիայի» կազմակերպած միջազգային կուսակցական համաժողովում ունեցած իր ելույթում Սերժ Սարգսյանը ցինիզմ է որակել ՀԱՊԿ անդամ երկրների վարքագիծը, որոնք շնորհավորել են Ադրբեջանին Արցախի դեմ պատերազմում տարած ռազմական հաղթանակի նկատմամբ: Սարգսյանի բնորոշմամբ, որևէ կերպ հնարավոր չէ ողջախոհ կերպով բացատրել, թե ինչպես են ՀԱՊԿ անդամ երկրները շնորհավորում մեկ այլ պետության՝ ՀԱՊԿ անդամի նկատմամբ տարած հաղթանակի առնչությամբ:
Խոսքը Ղազախստանի, Կիրգիզիայի և Տաջիկստանի մասին է, որոնք Տնտեսական գործակցության Կազմակերպության անդամ են և օրերս Աշգաբադում տեղի ունեցած Վեհաժողովի հռչակագրի տեքստի տակ ստորագրած երկրներ են: Շնորհավորանքը այդ տեքստում էր: Սերժ Սարգսյանը միանգամայն իրավացի, և նույնիսկ մեղմ է իր գնահատականում: Ավելին, նա առաջին անգամ չէ, որ բավակկանին կոշտ է խոսում ՀԱՊԿ անդամների վարքագծի մասին: Ընդ որում, նա այդ մասին խոսել է նաև նախագահի պաշտոնում գործունեության ընթացքում, օրինակ 2015 թվականին ՀԱՊՊԿ մոսկովյան Վեհաժողովում:
Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց՝ այն ժամանակ, թե նույնիսկ հեռախոսը չեն վերցնում և զանգահարում Երևան, պարզելու համար, թեինչ անվտանգային վիճակ է դաշնակցի մոտ: Իսկ 2013, 14, 15 թվականներին Ադրբեջանը ըստ էության քայլ առ քայլ ավելացնում էր Արցախի և Հայաստանի սահմանների հանդեպ ագրեսիան, թելադրելով անգամ լոկալ բնույթի տևական մարտական գործողություններ, հրթիռակոծելով ու թիրախավորելով նաև ՀԱՊԿ պատասխանատվության գոտի համարվող Հայաստանի տարածքը, անգամ խաղաղ բնակավայրեր Տավուշում: Բայց, Սերժ Սարգսյանի այդ կոշշտ գնահատականները միևնույն է չէին փոխույ ՀԱՊԿ պահվածքը, հասկանալի պատճառով: Այդ պահվածքի հիմքում քաղաքականությունն էր, և պահվածք փոխելու համար Հայաստանը պետք է ունակ լիներ փոխել քաղաքականություն:
Դժբախտաբար Հայաստանն այդ հնարավորությունից կոպտորեն զրկվեց դեռևս 2013 թվականին, երբ Հայաստանին պարտադրվեց եվրաասոցացման համաձայնագրից հրաժարվելու ու ԵՏՄ անդամության որոշում կայացնելու կոպիտ տարբերակ: Հայաստանը կամ պետք է արդյյունավետ դիմադրեր դրան, կամ դրանից հետո դիմադրությունը դառնալու էր գործնականում շատ ավելի բարդ: Սակայն, Հայաստանը չունեցավ ժամանակին, այսպես ասած օպերատիվ դիմադրության կարողություն, ինչն արդեն ռազմավարական, խորքային պատճառների հետևանք էր: Խորքային այն իմաստով, որ Հայաստանի քաղաքական օրգանիզմը զուրկ լինելով դիվերսիֆիկացիայից և քաղաքական ինստիտուցիոնալ հակակշիռնների մեխանիզմից, գտնվելով զուտ իշխանության նպատակակետից բխող ներհամակարգային խմբային և կլանային հակադրության փուլում, հայտնվեց մի տրամաբանության գերակայության ներքո՝ ոչ թե անել առավելագույնը Հայաստանի շուրջ փոխվող և նեղացող ռազմա-քաղաքական միջավայրում Հայաստանի խաղի առավել մեծ տեղ ձևավորելու համար, այլ անել առավելագույնը այդ փոփոխությունը Սերժ Սարգսյանին «հանձնելու» նպատակին ծառայեցնելու համար, որպեսզի լուծվեն իշխանության համար պայքարի հետ կապված խմբային նպատակներ:
Մեծ հաշվով, թավշյա հեղափոխությունից և 44-օրյա պատերազմից հետո էլ Հայաստանի ներքաղաքական կյանք կոչվածի գերակա տրամաբանությունը նույնն է, պարզապես այժմ միտումը կամ նպատակադրումը ոչ թե՝ անգամ Հայաստանի գնով Սերժ Սարգսյանին «հանձննելն» է, այլ արդեն Նիկոլ Փաշինյանին: Իրավիճակի տարբերությունը լոկ այն է, որ այս դեպքում գործընթացները և սուբյեկտները պարփակկված չեն կառավարող համակարգի շրջանակում, քանի որ փոխվել է կառուցվածքն ու ստատուս-քվոն թավշյա հեղափոխությամբ, և դրանից բացի՝ կա լեգիտիմ իշխանություն, որն ունի հանրության ավելի քան 53 տոկոսի աջակցություն, իսկ այդ նպատակները հետապնդող քաղաքական ուժերը զիջում են զգալի: Սակայն, ամբողջ խնդիրն այն է, որ լեգիտիմությունը երկարաժամկետ քաղաքական ռեսուրս չէ այն իրավիճակում և միջավայրում, որում Հայաստանն է խորքային առումով: Հայաստանին կենսականորեն անհրաժեշտ է հնարավորինս արագ ձևավորել ներքաղաքական տրամաբանություն, որի հիմքում ոչ թե հանուն իշխանության որևէ մեկին «հանձնելն» է, այլ հանուն իշխանության ու հանուն պետության որևէ բան ստեղծելը:
