«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ, ժողովրդագրագետ Արտակ Մարկոսյանը։
-Պարոն Մարկոսյան, վերջերս ներկայացրել էիք ՀՀ բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները 1992-2020թթ.։ Մտահոգություններ են հնչում, որ ժողովրդագրական պատկերի կտրուկ փոփոխություն է սպասվում 44-օրյա պատերազմից հետո, որ Սյունիքի լարվածությունն էլ կնպաստի արտագաղթի տեմպերի մեծացմանը։ Ի՞նչ պատկեր ունենք վերջին ամիսներին։
-Ժողովրդագրական առումով առաջին եռամսյակի կտրվածքով բավականին լավ ցուցանիշներ ունենք, մասնավորապես 2021-ի հունվար-մարտ ամիսներին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ծնունդների թիվն աճել է բացարձակ թվով՝ 1500-ով, կամ 13,3 տոկոսով։ Սա 2014թվականից ի վեր ծնունդների առումով գրանցված ամենաբարձր ցուցանիշն է։ Փաստացի կորոնավիրուսն այնքան ազդեցություն չի ունեցել ծնունդների թվաքանակի աճի վրա, և պետք է սպասենք տարվա երկրորդ կիսամյակից հետո՝ հասկանալու՝ կոնկրետ պատերազմի ազդեցությունը ծնունդների վրա։ Բայց կարծում եմ, որ պատերազմը ևս պետք է ոչ այնքան մեծ ազդեցություն թողած լինի և կարծում եմ այս տարի նույնպես ՀՀ-ում գրանցվելու է ծնունդների թվաքանակի աճ։
-Սյունիքում ստեղծված իրավիճակը առհասարակ մարզերից արտագաղթը մտահոգիչ չի դարձնի՞։
-Լուրջ խնդիր ունենք նաև ներքին միգրացիայի հետ կապված, քանի որ երբ ասում ենք ծնունդների թիվն աճել է, միևնույն ժամանակ պետք է նշենք, որ կոնկրետ ծնունդների թիվն աճել է Երևան քաղաքում, մնացած մարզերում մենք բավականին լուրջ խնդիր ունենք այս պահի դրությամբ։ Եվ կոնկրետ Արարատի, Արմավիրի մարզերում ունենք ծնունդների լուրջ անկում։ Նախորդ տարի է դեռևս գրանցվել տարեկան կտրվածքով, այս տարի ևս առաջին երեք ամիսներին այդ անկումը շարունակվում է։ Եվ կա լուրջ ուսումնասիրություն անցկացնելու անհրաժեշտություն, դեռևս պարզ չեն անկման պատճառները՝ արտաքի՞ն, թե ներքին միգրացիայի հետևանքով է, որովհետև հասկանում ենք, որ այսօր շատ լուրջ խնդիր է նաև ներքին միգրացիան, քանի որ մարզերից ներհոսք կա դեպի մայրաքաղաք։ Սա շատ մտահոգիչ է, փաստացի մարդաթափվում են մարզերը։ Եվ Երևան քաղաքի բնակչությունն է աճում, նախորդ տարի 8000-ով աճել էր Երևան քաղաքի մշտական բնակչության թիվը։ Սյունիքում նախորդ տարի մոտավորապես 1400-ով նվազել էր մշտական բնակչության թիվը։ Եվ շատ լուրջ ուսումնասիրություն պետք է իրականացվի՝ հասկանալու և՛ պատերազմի, և՛ այս գործընթացների ազդեցությունը ժողովրդագրական և միգրացիոն գործընթացների վրա, որովհետև շատ կարևոր է լինելու հասկանալու համար, թե ինչ ազդեցություն է թողել, և նաև մշակել համապատասխան ծրագրեր, որպեսզի կարողանանք հակազդել դրանց, միևնույն ժասմանակ մշակել զարգացման ծրագիր, որն այս պարագայում շատ կարևոր է լինելու։
-Այսինքն՝ այնպիսի ծրագիր, որը մարդու կյանքը մարզում կդարձնի գայթակղի՞չ։
-Մարզային կյանքը պետք է լինի ամենակարևորը։ ԱՅո, բոլոր հիմնական ենթակառուցվածքային ծրագրերը պետք է ուղղվեն մարզեր, մասնավորապես գյուղեր և քաղաքնեոր, որովհետև չզարգացնելով մազրերը մենք չեն կարող հույս ունենալ, որկուեննանք բավարար չափով տնտեսական աճ։Որովհետ և միայն Երևան քաղաքի հաշվին հուսալ, որ մենք բավարար տնտեսական աճ կունենա,ք այլևս անիրատեսական է։ Եվ մմեր հիմնական զարգացման ուղղությունը պետք է լինեն ՀՀ մարզերը, ինչպես քաղաքային, այնպես էլ գյուղական բնայկավայրերում։Ե վ դա պետք է լինի առաջիկա հինգ տարիների համար հիմնական ուղենիշը և բոլոր ծրագրերը պետք է հիմնականում ուղղել մարզային բնակավայրեր։
-Սյունիքի անորոշությունը, անվտանգության խնդիրը կարո՞ղ է արդյոք Սյունիքից Երևան ներքին արտագաղթը մեծացնել։
-Ընդհանուր առմամբ, պետք է հաշվի առնենք, որ Սյունիքում աշխատատեղերի առումով այդքան խնդիր չկա, որովհետև այնտեղ են գտնվում Հայաստանի խոշորագույն հանքարդյունաբերական ձեռնարկությունները և նաև կենսամակարդակի առումով այն ամենաբարձր կենսամակարդակ ունեցող մարզերից է, ամենաբարձր աշխատավարձերը Սյունիքի մարզում է, աշխատատեղեր Կապանում, Քաջարանում, Ագարակում, գյուղերի առումով խնդիր կա, բայց հստակ ուսումնասիրություն է պետք, թե ինչ է փոխվել։ Պետք է շատ լուրջ ուսումնասիրության արդյունքում պարզել։ Եվ եթե պետք է, ապա հակազդման միջոցառումներ իրականացնել, և տնտեսական խրախուսման ծրագրեր նույնպես պետք է իրականացնել։
