«Կցանկանայի հավատալ, որ նախատեսվող շրջագայությունը մասամբ կկայանա». Հայկ Կազազյան

Մեր այսօրվա զրուցակիցն իր ողջ գործունեությամբ հերքում է այն կարծիքը, որ դասավանդում են միայն այն անհատները, ովքեր իրենք չեն կարողացել հասնել հաջողության։ Համաշխարհային ճանաչում վայելող ջութակահար Հայկ Կազազյանը դասավանդում է Մոսկվայի Չայկովսկու անվան պետական կոնսերվատորիայում՝ միաժամանակ շրջագայելով Ռուսաստանի բազմաթիվ քաղաքներում և արտերկրում: Այսօր նա մեր հյուրն է և կներակայացնի մշակույթի ոլորտին վերաբերող իր դիտարկումներն ու առաջիկա շրջագայության վերաբերյալ նորությունները:

https://www.youtube.com/watch?v=TG8KN0fo7y8

Բազմաթիվ միջազգային մրցույթների դափնեկիր, ջութակահար Հայկ Կազազյանն իր երաժշտական կարիերան սկսել է Հայաստանում: Յոթ տարեկանում Հայկն ընդունվեց Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոց: 1995 թվականին՝ «Amadeus-95» մրցույթում հաղթելուց հետո, նա սկսեց դեբյուտային մենահամերգներով հանդես գալ արտերկրում: Ուսումը նա շարունակեց Գնեսինների անվան երաժշտական դպրոցում, ինչից հետո ընդունվեց Մոսկվայի կոնսերվատորիա, որտեղ էլ ներկայումս դասավանդում է: 2006-2008 թթ. սովորել է Լոնդոնի Թագավորական երաժշտական քոլեջում՝ պրոֆեսոր Ի. Ռաշկովսկու ղեկավարությամբ:

– Դուք ելույթ եք ունեցել բեմերում, որոնց նվաճումը շատ երաժիշտներ համարում են իրենց կարիերայի բարձրագույն նպատակ: Կարո՞ղ եք նկարագրել այն զգացողությունը, որ երաժիշտն ունենում է Քարնեգի հոլում կամ Բարբիկան կենտրոնի բեմում հանդես գալիս:

Դա ոգեշնչում է, մի տեսակ արտառոց ներքին վիճակ, կատարվածի կարևորության և նշանակալիության գիտակցում և պարզապես մեծ հաճույք՝ նման գեղեցիկ դահլիճներում ելույթ ունենալուց:

– Մասնակցել եք բազմաթիվ միջազգային մրցույթների, որոնցում զբաղեցրել եք պատվավոր հորիզոնականներ: Ըստ Ձեզ՝ ինչ է սովորում երաժիշտը՝ մասնակցելով տարաբնույթ մրցույթների:

Մրցույթները շատ կարևոր են այն կատարողների համար, որոնց մասնագիտական ուղին դեռ զարգացման սկզբնամասում է: Սա հիանալի առիթ է ելույթ ունենալու հսկայական լսարանի ու պրոֆեսիոնալ ժյուրիի առջև: Երկրորդ հավասարապես կարևոր կետը մրցույթին նախապատրաստվելու մեջ է, ինչը հսկայական աշխատանք է պահանջում, քանի որ հաճախ մրցույթներում ահռելի ծրագիր է պահանջվում և այն պետք է հասցնես կատարելության։ Այս ամբողջ գործընթացը ստիպում է կատարողին աշխատել, փորձել ու, համապատասխանաբար, զարգանալ ավելի ու ավելի արագ տեմպերով: Հենց այդ գաղափարներն էին ինձ առաջնորդում, երբ պատրաստվում էի մրցույթների:

– Կարո՞ղ եք հիշել այն խորհուրդները, որոնք առավել հաճախ եք տալիս Ձեր ուսանողներին:

Ամենակարևոր խորհուրդը` կոնսերվատորիայում ուսանելու տարիներին սովորել՝ ինչպես պետք է ճիշտ սովորել, դառնալ ինքդ քո ուսուցիչը, ոչ թե անել միայն այն, ինչ ասում է դասավանդողը: Կատարե՛ք, բայց գիտակցելով, թե ինչու է այդպես, և ոչ այլ կերպ: Սա հնարավորություն է տալիս ավարտելուց հետո շատ ավելի արագ զարգանալ և կարողանալ դա անել սեփական ուժերով, առանց ուսուցչի:

– Ձեր հարուստ կարիերայի ընթացքում ելույթ եք ունեցել տարբեր երկրների տասնյակ նվագախմբերի հետ: Ի՞նչ եք խորհուրդ տալիս ուսանողներին, որպեսզի նրանք բավականաչափ ճկուն գտնվեն տարբեր կոլեկտիվների հետ աշխատելու համար:

Նախ՝ կարևոր է նյութի կատարյալ իմացությունը: Այսինքն՝ կարևոր է ոչ միայն դասարանում միասին սովորած սոլո մասերի, այլև տվյալ ստեղծագործության մեջ նվագախմբի մասերի ու կատարողական առանձնահատկությունների իմացությունը, քանի որ դասարանում ուղեկցում է դաշնամուրային նվագը, որը ոչ բոլոր գործերում է ամբողջովին փոխարինում սիմֆոնիկ նվագախմբին: Առաջին իսկ փորձից հետո կարող են խնդիրներ առաջանալ, որոնք չէին առաջանա դասարանում՝ դաշնամուրի նվագակցությամբ նվագելիս: Երկրորդ՝ կարևոր է դիրիժորի և կոլեկտիվի հետ հաղորդակցվելու ունակությունը, քանի որ հաճախ դիրիժորները նախանձախնդրությամբ են վերաբերվում մենակատարի որոշ ցանկություններ՝ հատկապես նրանց, որ ուղղված են նվագախմբին:

– Չնայած աշխարհում ստեղծված ոչ միանշանակ իրավիճակին՝ հանդիսատեսը սպասում է Ձեր ռուսաստանյան շրջագայությանը: Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք վերջինիցս:

Այո, կցանկանայի հավատալ, որ նախատեսվող շրջագայությունը մասամբ կկայանա: Դժբախտաբար, աշխարհում տիրող տխրահռչակ իրավիճակի պատճառով Մոսկվայում և Կալինինգրադում համերգներն արդեն չեղյալ են հայտարարվել: Հուսով եմ, որ դրանք կհետաձգվեն ավելի ուշ ամսաթվերի: Բայց համերգներ են սպասվում Բրյանսկում, Բառնաուլում, Կրասնոդարում, Չելյաբինսկում, Կոստրոմայում, Տամբովում:

Սպասելիքները յուրահատուկ են: Կա զգացողությունը, երբ դու կարծես հայտնագործող լինես, քանի որ քաղաքներում առաջին անգամ ես կատարում որոշակի ստեղծագործություններ. այս պարագայում՝ հանրահայտ կոմպոզիտոր Ալեքսեյ Շորի գործերը: Շատ ոգեշնչված եմ ստեղծագործությունների պրեմիերան կատարելու հնարավորության համար: Անցյալ տարվա պրեմիերայից հետո առաջարկ ստացվեց վերադառնալ նույն քաղաքներ, բայց արդեն Ա. Շորի այլ ստեղծագործությամբ:

Այս համերգների առանձնահատկությունը կլինի նաև այն, որ Ա. Շորի ստեղծագործություններին զուգահեռ, կլինեն այնպիսի աշխատանքներ, որոնք բազմիցս կատարվել են և հայտնի են հանրությանը:

– Հաճա՞խ եք համագործակցում Մշակույթի աջակցության եվրոպական հիմնադրամի հետ: Ո՞ր համատեղ նախագծերն եք համարում հիշարժան։

Մի քանի տարի է, ինչ համագործակցում եմ Մշակույթի աջակցության եվրոպական հիմնադրամի հետ: Կոնստանտին Իշխանովի նախագահած հիմնադրամի միջոցառումները միշտ ունեն կազմակերպվածության բարձր մակարդակ, մասնակից արտիստներ, անձնակազմ և ամենակարևորը՝ հիանալի և դրական մթնոլորտ: Հատկապես հիշարժան էր հիմնադրամի կողմից կազմակերպված շրջագայությունը Լատինական Ամերիկայում 2019 թվականին: Ելույթ ունեցա մաեստրո Դմիտրի Յաբլոնսկու ղեկավարած «Կիևի վիրտուոզներ» նվագախմբի հետ։ Շրջագայության ծրագրում ընդգրկված էր 5 երկիր և 9 քաղաք: Անջնջելի տպավորություններ ստացանք:

– 2013 թվականի Ձեր հարցազրույցներից մեկում նշել եք, որ համերգների ժամանակ տեսնում եք հիմնականում տարեց մարդկանց: Այսքան տարիներ անց փոփոխություն նկատո՞ւմ եք: Ինչպե՞ս համառոտ կնկարագրեք Ձեր ունկնդրի կերպարը:

Գիտեք, հիմա այլ կերպ կպատասխանեի այս հարցին: Ամենուր հանդիսատեսն իր առանձնահատկություններն ունի։ Կարծում եմ՝ շատ կարևոր է, թե ով է կազմակերպում միջոցառումը: Ամեն կազմակերպություն և ամեն արտիստ ունի իր ունկնդիրը: Նա կարող է լինել երիտասարդ, կամ ոչ: Ուրախ եմ, որ իմ լսարանի մեջ կան տարբեր տարիքի, մասնագիտությունների և հետաքրքրությունների մարդիկ: Հանդիսատեսս միշտ սպասում է իմ համերգներին, հետաքրքրված է, այցելում է: Կարծում եմ՝ մեր օրերում ունկնդիրը սպասում է որևէ նոր բանի: Սա հուշում է, որ մարդիկ հետաքրքրություն ունեն դասական երաժշտության նկատմամբ՝ ինչպես մեծ դասականների, այնպես էլ ժամանակակից հեղինակների երաժշտության: Վստահ եմ, որ ժամանակի ընթացքում հանդիսատեսը երիտասարդանալու է, քանի որ ապագան դասական երաժշտության մեջ է, ինչպես նաև երաժշտության այլ նշանակալի ժանրերի:

– Հաճա՞խ եք լինում Հայաստանում: Ի՞նչ ներուժ եք տեսնում արտերկրում հայկական մշակույթի խթանման գործում: Ձեր համերգների և շրջագայությունների ծրագրերում ներառո՞ւմ եք հայ երգահանների ստեղծագրծություններ:

Լինում եմ, իհարկե, բայց կցանկանայի ավելի հաճախ գալ: Աշխատում եմ այդ ուղղությամբ: Ինչ վերաբերում է հայկական մշակույթին, ապա կարծում եմ, որ հայ մշակութային գործիչները, այդ թվում՝ երաժիշտները, ճանաչված և գնահատված են աշխարհի շատ երկրներում, ինչն արդեն իսկ վկայում է, որ հայկական մշակույթի հանրահռչակումը ճիշտ ուղիով է գնում:

Դրան նպաստում է այն փաստը, որ մեր հայրենակիցներից շատերը չեն ապրում հայրենիքում և հնարավորություն ունեն իրենց սեփական անձով փառավորելու Հայաստանի մշակույթն այն երկրներում, որտեղ նրանք ելույթ ունենալու հնարավորություն ունեն՝ ներառյալ հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործություններ կատարելը, ինչը ես նույնպես անում եմ հնարավոր բոլոր դեպքերում:

Օրինակ՝ Խաչատրյանի ջութակի կոնցերտը կատարել եմ աշխարհի բառացիորեն բոլոր անկյուններում: Այս տարի նախատեսում եմ նվագել Բաբաջանյանի ջութակի կոնցերտը, որը, ցավոք, գրեթե անհայտ է, ինչն արժանի է ափսոսանքի, քանի որ ստեղծագործությունը շատ արժանիքներ ունի: Այն պայծառ է, վիրտուոզ և հագեցած հայկական ազգային երաժշտության ոգով: