Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում առկա է մի հետաքրքիր օրինաչափություն, թեկուզ այդ բառի պայմանական կամ հարաբերական իմաստով: Հայաստանում քաղաքական դիսկուրսը առավելապես գտնվում է ներկա-նախկին հարաբերակցության դաշտում: 1998 թվականի ներիշխանական տեղափոխումից հետո գործնականում մեկ տասնամյակ քաղաքական զարգացումների օրակարգում Ռոբերտ Քոչարյանի և նրա ձևավորած իշխող նոր թիմի և նախկին իշխանության թիմի «կռիվն» էր, որը առաջին տարիներին ուներ բաց դիմակայության տեսք, հետո աստիճանաբար անցավ տողատակ, եկան նոր դերակատարներ, սակայն տրամաբանությունը մնաց նույնը և խորհրդանշական էր, որ Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահության ավարտին այն դարձյալ ուղիղ ձևով իշխանության և նախկին նախագահ Տեր-Պետրոսյանի միջև էր: Դրան հաջորդած տասնամյակում ներկա և նախկին դիմակայությունն ուներ լատենտ բնույթ, սակայն խորքային առումով այն դարձյալ հենց այդպիսին էր, պայքար Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի միջև, որն ուներ տարբեր դրսևորումներ, և ինչի գագաթնակետը 2015-16 թվականներն էին:
2018-ի թավշյա հեղափոխությունից երկու տարի անց Հայաստանը դարձյալ նախկին-ներկա բանավեճի տիրույթում գտնվող քաղաքական շրջանակի մեջ է, որն այժմ արտահայտվում է այլ դրսևորումներով ու ձևաչափերով, առավելապես տեղեկատվա-քարոզչական օրակարգում, հռետորաբանության մակարդակով, քանի որ քաղաքական առումով դաշտը խիստ բևեռացված է՝ իշխանության շատ բարձր վարկ և ընդդիմության վարկի շատ ցածր աստիճան, հեղափոխական օբյեկտիվ իրողություն: Կպահպանվի՞ քաղաքական շրջանակի այդ տրամաբանությունն ու բովանդակությունը ևս մեկ տասնամյակ, կամ թեկուզ ընտրական ցիկլ: Ինչպե՞ս խախտել այդ «օրինաչափությունը», ինչպե՞ս դուրս բերել Հայաստանը դրանից: Դա, թերևս, ժամանակի գլխավոր մարտահրավերն է, որի լուծումները գուցե քաղաքական դերի՝ նոր դերի հավակնորդ սուբյեկտները պետք է փնտրեն նաև հենց հանրության հետ շփումներում, ինչի առիթը կարող է լինել Սահմանադրական հանրաքվեն: Նաև խորհրդանշական առիթը, այն իմաստով, որ հանրաքվեի նպատակային ձևակերպումներից մեկն էլ ներկա-նախկին, այսպես ասած, պայքարը շրջելն է, «վերջին բաստիոնը» չեզոքացնելը:
Իհարկե այլ հարց է, թե որքանով է «վերջին բաստիոնի» խնդիրը քաղաքականապես ուռճացված: Տվյալ պարագայում խորհրդանշական նպատակադրումը կամա, թե ակամա առնչվում է հայաստանյան քաղաքականության երեք տասնամյակի գործնականում յուրօրինակ փակ ցիկլին, որից պետք է դուրս գալ և մտնել ներկա-ապագայի քաղաքական բանավեճի շրջանակ: Ընդ որում, խոսքը լոկ անվանական իմաստը չէ, այլ առաջին հերթին բովանդակային, գաղափարական, վարքագծային: Ի վերջո, հեղափոխությունից հետո բոլորը գործ ունեն նոր հանրության հետ, սակայն հանրությունը դեռևս գործ ունի հին քաղաքական տրամաբանության հետ:
