ԵԽԽՎ համազեկուցողների վերջին հայտարարությունը հազիվ թե կարելի է արտառոց համարել ՝ այն պահից սկսած, երբ Հայաստանը դարձել է Եվրախորհրդի անդամ։ Այն արտառոց է նոր իրողությունների, հետհեղափոխական իրավիճակի համար։ Խնդիրն ամենևին էլ այդ հայտարարության, նույնիսկ ներքին հակասություն ունեցող այդ փաստաթղթի տարբեր ձևակերպումները չեն, որոնք անցած երկու օրերին յուրովի մանիպուլացվում են իշխանության, խորհրդարանական ընդդիմության ու հին համակարգի ներկայացուցիչների կողմից։
Խնդիրն ավելի խորքային է։ Ստարասբուրգից հնչեցված տեքստերը, որոնց մեր ականջները սովորել էին Ռոբերտ Քոչարյանի ու Սերժ Սարգսյանի իշխանավարման տարիներին, այլևս ընկալելի չեն հետհեղափոխական Հայաստանում։ Սա է իմ հիմնական վերապահումը նախօրեին ընդունված հայտարարության մասով, որն՝ իր բովանդակությամբ, ներքին կառուցվածքով, նման էր այն տեքստերին, որոնցով եվրոպացիք խոսում էին Քոչարյանի ու Սարգսյանի իշխանությունների հետ՝ խրախուսելով և նախատելով, հորդորելով և միջամտելով։ Հեղափոխությունը պարտավոր էր փակել նման ուղերձների դուռը՝ դրանք դարձնելով անցյալ, հին համակարգերին բնորոշ տեքստեր։
Հեղափոխությունից հետո առաջին անգամ այս հայտարարությունը գալիս է վկայելու այն մասին, որ Հայաստանի իշխանությունը հանցավոր անփություն ու անկարողություն է դրսևորել՝ երկրի ներքին հիմնահարցերը բացառապես երկրի ներքին ինստիտուտների և կառուցակարգերի ճանապարհով լուծելու հարցում, ինչն էլ հանգեցրել է ԵԽԽՎ-ի կողմից նման արձագանքի։ Այս վիճակն ինքնին վկայում է այն մասին, որ հեղափոխության օրակարգն ամբողջովին ռեալիզացված չէ, ինչը դարձյալ կասկածի տակ է դնում Հայաստանի սուվերենությունն ու սուբեկտությունը։
Նախկին համակարգի սեգմենտները, մասնավորապես՝ ՀՀԿ-ն ու ՀՅԴ-ն, ԵԽԽՎ-ում ակտիվ լոբբիստական աշխատանք են իրականացրել Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության դեմ ու համազեկուցողների հայտարարությունը կամ դրա որոշ ձևակերպումներ դրա դրսևորումներից են։ Անշուշտ, երկար կարող ենք քննարկել նախկին համակարգն ամբողջացնող ուժերի վարքագիծը, սակայն նրանց գործունեությունը լեգիտիմացվել է գործող իշխանության անարդյունավետ, ապաշնորհ քաղաքականության հետևանքով։ Ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներին, քաղաքական, տնտեսական նոր հարաբերություններին փոխարինելու է եկել «սև-սպիտակ»-ի անբովանդակ հակադրությունը, ինչի հետևանքով հին համակարգը լեգիտիմացրել է ընդդիմություն լինելու, իշխանության վերադառնալու ռևանշիստական տրամադրությունները։
Եվ վերջապես՝ ինչո՞վ են զբաղված Հայաստանի ԱԳՆ-ում, ինչո՞ւ արդյունավետ չի աշխատում ԵԽԽՎ-ում մեր պատվիրակությունը, ինչո՞ւ է Հայաստանի խորհրդարանում միայն ֆորմալ առումով գործում եվրաինտեգրման մշտական հանձնաժողովը։ Սրանք հռետորական հարցեր չեն և հուսանք, որ իշխանությունն առաջիկայում հանգամանալից կանդրադառնա սրանց՝ ի վերջո, բոլորիս հավաստիացնելով, որ հեղափոխության արժեքները կապիտալիզացված են նաև արտաքին քաղաքականության մեջ։
ԵԽԽՎ վերջին հայտարարությունը պետք է սթափեցնի բոլորիս, որովհետև մեր քաղաքական համակարգի անկատարությունը դարձյալ ճանապարհ է բացում արտաքին միջամտությունների, այն միջավայրի վերկանգնման համար, որը բնորոշ էր հին համակարգին։ Դա վտանգավոր ճանապարհ է, որը հանգեցնելու է հեղափոխության օրակարգի չեղարկմանը։ Պետք է ստեղծել արդյունավետ գործիքակազմ՝ երկրում առաջացած ճգնաժամը քաղաքական և իրավական գործիքակազմով հանգուցալուծելու համար՝ գերակա համարելով ինքնիշխանության օրակարգը։
