Հայկ Կոնջորյանի ֆուտուրիստական հարցազրույցը Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ:
– Պրն. Էրդողան, Դուք մինչ այս, Հայաստանում եղե՞լ էինք:
– Ոչ:
– Բայց Արևմտյան Հայաստանում եղել եք:
– Նկատի ունեք Արևելյան Անատոլիայու՞մ:
– Ոչ, նկատի ունեմ Արևմտյան Հայաստանում:
– Չեմ կարող մտաբերել այդպիսի բան:
– Ձեր հիշողությունը շատ կարճ չէ՞:
– Մենք հիշում ենք այն, ինչ օգտակար է հիշել:
– Մի օր, մենք կվերադարձնենք մեր հողերը:
– Դուք նախ և առաջ մտածեք, թե ինչ պետք է անեք այն հողերով, որ արդեն վերադարձրել եք:
– Նկատի ունեք Արցա՞խը:
– Այո(ծիծաղում է): Հայկական երկրորդ պետությունը:
– Ինչու՞ եք ծիծաղում: Դա կոչվում է մեկ ազգ` երկու պետություն: Ինչպես ձեր մոտ:
– Մեզ մո՞տ:
– Այո, օրինակ` Թուրքիան և թուրքական Կիպրոսը:
– Ծիծաղալին այն է, որ դուք ընդօրինակում եք մեզ, բայց ի վնաս ձեզ:
– Այսի՞նքն:
– Անկե՞ղծ:
– Անկեղծ:
– Այս մասը կհանե՞ք հարցազրույցից:
– Այո:
– Կիպրոսը մեր պատմական հայրենիքը չէ: Մենք կարող ենք թեկուզ 10 այդպիսի պետություն ստեղծել օտար հողերում և դա միայն օգտակար է մեզ համար: Իսկ Արցախը ձեր պատմական հայրենիքն է: Դուք ձեր հայրենիքում ստեղծում եք երկու առանձին պետություն ու հպարտանում դրանով:
– Բայց դա դիվանագիտություն է:
– Այո, շատերն են կռվով հող նվաճում, իսկ դվանագիտությամբ կորցնում նվաճածը:
– Դուք գիտե՞ք, որ երկու օրից ապրիլի 24-ն է:
– Այո: Իսկ վաղը ջահերով երթն է կարծեմ:
– Այո, ճիշտ ե՛ք:
– Դուք մասնակցելու՞ եք:
– Այո:
– Կարո՞ղ եմ մի բան խնդրել:
– Խնդրե՛ք:
– Եթե չեմ սխալվում, դուք այդ օրը այրում եք Թուրքիայի դրոշը:
– Այրում ենք:
– Այդ դեպքում` հանեք ձեր հագի թուրքական շորերը և այրեք դրոշի հետ:
– Ինչպե՞ս թե:
– Այո այո: Մեր արտադրած հագուստնեը հագած` այրում եք մեր դրոշը: Հիմարությու՜ն:
– Մենք այդպես մեր բողոքն ենք հայտնում:
– Այո, իհարկե: Գալիս եք հանգստանում Անթալիայում, իսկ հետո գեղեցիք արևայրուքով վերադառնում և դատապարտում ցեղասպանությունը Արարատի ֆոնի ներքո:
– Դուք ասացիք Ցեղասպանությու՞նը:
– Ի՞նչ:
– Հենց նոր ասացիք Ցեղասպանությունը:
– Չի կարող պատահել: Ես այդպիսի բան չասացի:
– Մի՛ հերքեք պրն. Էրդողան, ես լսեցի:
– Իսկ ի՞նչ օգուտ, եթե ես նույնիսկ խոստովանեմ:
– Դա մեկ քայլ առաջ կլինի:
– Մեկ քայլ առաջ դեպի ուր:
– Դեպի Ցեղասպանության ճանաչումը, դատապարտումը, հատուցումը:
– Եթե նույնիսկ ես խոստովանեմ, դա ոչինչ չի փոխի: Դուք ոչիչ չեք կարող անել: Իսկ ձեր իշխանությունները կկանգնեն փաստի առաջ և չեն իմանա ինչ անեն:
– Ինչու՞ եք այդպես ասում:
– Ճանաչելն ամենից հեշտն է: Դժվաը սկսելու է դրանից հետո: Դուք պատրաստ չեք այդ ամենին: Եվ առաջին հերթին` պատրաստ չեն ձեր իշխանությունները: Նրանք սրտի խորքում չեն ցանկանում, որ մենք ճանաչենք:
– Բայց չէ՞ որ պետք է ճանաչել, որ սերունդները դաս քաղեն պատմությունից:
– Պատմության դա՜ս: Ամենաշատը դուք` հայերդ եք խոսում պատմության դասից, բայց ամենաքիչը դուք էք սովորում այդ դասը:
– Պատմությունից դաս չքաղելը կարող է բերել ավելի մեծ աղետների:
– Օրինա՞կ:
– Օրինակ` Հիտլերը ասում էր, թե ով է հիմա հիշում հայերի ցեղասպանության մասին: Դրա համար էլ կոտորեց միլիոնավոր հրեաների:
– Սխալվում եք, Հիտլերը սովորել էր պատմության մյուս դասը` կարելի է Ցեղասպանություն գործել և մնալ անպատիժ:
– Բայց ճշմարտությունը մի օր կհաղթի:
– Ի՞նչ: Ճշմարտությունը նման է պոռնիկի` վճարիր նրան և կանի քո համար ամեն բան:
– Ոչ ոչ: Ես խոսում եմ իրական ճշմարտության մասին:
– Նրա մասին շատերն են խոսում, բայց ոչ ոք դեռ չի տեսել:
– Դուք այդպես էլ չեք փոխվում:
– Մենք ովքե՞ր:
– Դուք` թուրքե՛րդ:
– Իսկ ինչու՞ պետք է մենք փոխվենք: Մենք իրագործում ենք մեր նպատակները, հզորանում, զարգանում: Եվ սա այն բանի շնորհիվ, որ չենք փոխվում: Մեր տեսակն է այսպիսին, և այն ինչ այսօր ունենք, այդ տեսակի շնորհիվ է: Բայց չէ՞ որ դուք էլ չեք փոխվում: Դուք միշտ պահանջում եք, որ փոխվի աշխարհը, իսկ դուք մնում եք նույնը: Երբ Աբդուլ Համիդը հեռացավ, դուք մտածում էիք, թե մենք փոխվել ենք, դարձել ավելի «լավը»: Բայց հետո եկան Երիտթուրքերը և տեսաք, թե ինչ արեցին: Հետո Երիտթուրքերը հեռացան և եկավ Մ. Քեմալը, ու դուք նորից մտածեցիք թե մենք փոխվել ենք: Իսկ հիշու՞մ եք, թե ինչ արեց Քեմալը: Հիմա Քեմալը չկա, մենք ենք եկել ու դուք կրկին մտածում եք, որ մենք փոխվել ենք կամ որ պետք է փոխվենք: Ձեր դժբախտությունն այն չէ, որ մենք չենք փոխվում, այլ այն, որ դուք չեք փոխվում:
– Փաստորեն, դուք հիշու՞մ եք այս ամենը:
– Մենք սովորել ենք դասը:
– Ո՞ր դասը:
– Որ դուք չեք սովորում ձեր դասը:
– Բայց մենք հզոր պատմություն ունենք, մշակույթ:
– Դուք ոչինչ էլ չունե՛ք:
– Ի՞նչ:
– Դուք այսօր ոչինչ չունեք ու ձեր պատմությունն ու մշակույթն էլ ոչնչով չեն օգնում ձեզ:
– Երբ մենք ժամանակին հռոմեացիների հետ քաղաքակրթություն էինք ստեղծում, ու՞ր էիք դուք:
– Մենք հիմա այստեղ ենք, իսկ հռոմեացիները գետնի տակ: Դուք փոխարենը ողջերի հետ շփվել սովորելու, հպարտանում եք մեռածների հետ ձեր անցյալով:
– Մենք հպարտ ենք մեր անցյալով` Տիգրան Մեծ, Մաշտոց, Նարեկացի:
– Իսկ մենք հպարտ ենք ձեր ներկայով: Անուններ չտամ: