Օգոստոսի 5-ին Ստեփանակերտում Նիկոլ Փաշինյանի ելույթի արձագանքները առավելապես կենտրոնացած էին ներքին ու արտաքին քաղաքական ասպեկտների վրա, և դրանցից որոշակի դուրս մնաց շոշափված ոչ պակաս, իսկ գուցե և գերկարևոր մի թեմա՝ Սփյուռքից «արտագաղթի» թեման: Ավելին, թեման, թերևս, առավել քաղաքական, ամենաքաղաքական է, հաշվի առնելով դրանում առկա շերտերն ու ասպեկտները: Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ բացի Հայաստան հայրենադարձությունից, պետք է խորհել նաև Սփյուռքում առկա մի խնդրի շուրջ, երբ արմատով հայերը դադարում են հետաքրքրվել իրենց արմատով ու ինքնությամբ, կտրվելով հայկականությունից օրեցօր, շերտ առ շերտ:
Ընդ որում, այդ խնդիրն ունի նաև այլ ասպեկտներ, այսպես ասած՝ ոչ առաքելական հայերի, այդ թվում՝ ընդհուպ ոչ քրիստոնյա հայերի խնդիրը: Հայաստանը, հայկական պետականությունն ու համահայկական օրակարգը պետք է ներառեն այդ ասպեկտը՝ համազգային խնդիրների և լուծումների շարք, թե՞ հրաժարվեն դրանից: Դա լրջագույն հարցերից մեկն է, որ հայ ժողովուրդը և հայկական պետականությունը պետք է դնի իր առաջ: Որովհետև դնելու պարագայում առաջանում է արժեհամակարգային առանցքի վերափոխման խնդիր, վերադասավորման, վերակառուցման խնդիր: Դա էլ իր հետ հասկանալիորեն բերելու է արդեն ներքին խմբային շահերի բախում, որովհետև ստատուս-քվոյի յուրաքանչյուր փոփոխություն կամ դրա հեռանկար առաջացնում է տվյալ ստատուս-քվոյում հարմարված խմբերի ու համակարգերի սուր դիմադրություն, ինչը, որպես կանոն, ուղեկցվում է այսպես ասած՝ ազգային դիմագծի, արժեքների, քրիստոնեական ինքնության և այլնի կորստի, խեղման «դավադրությունների» մասին աղմուկով:
Մինչդեռ, աներկբա է, որ այսպես ասած՝ ոչ քրիստոնեական, ոչ առաքելական հայկական ներուժը ոչ միայն քիչ չէ, այլ առանձնահատուկ կարևոր մի շերտ է հայկական պետականության խնդիրների և մարտահրավերների սպասարկման տեսանկյունից, որը համահայկականության տիրույթից դուրս թողնելը մեզ համար կարող է լինել ոչ միայն ճոխություն, այլ նաև վտանգավոր ճոխություն: Ի վերջո, պետք է արձանագրել նաև այն, որ համահայկականության, այսպես ասած, «ունիվերսալ» առանցքը ամենևին չի նշանակում ավտոմատ հակադրություն այն արժեհամակարգային սյուներին, այդ թվում՝ քրիստոնեական ինքնության, որ մինչ այժմ կազմել են հայ ժողովրդի, այսպես ասած, հավաքական նկարագիրն ու հոգեբանությունը: Ի վերջո, հաջողության են հասնում ազգերը, որոնք գտնում են ռեսուրսների համախմբման փոխլրացնող բանաձևերը: Իսկ դրանք հնարավոր են, որովհետև հենց այդ հնարավորն է ընկած նաև հաջողության հասած ազգերի ու պետությունների «կենսագրականի» հիմքում: