«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Հայաստանում Ուկրաինայի առաջին դեսպան, հայագետ Ալեքսանդր Բոժկոն:
– Պարոն Բոժկո, Պուտինի խորհրդական Սերգեյ Գլազևն, անդրադառնալով Ուկրաինային, հայտարարել էր, որ իրավիճակի ուժային լուծման ուշացումը մեծ վտանգներ է պարունակում: Այս օրերին միջազգայնագետները պնդում են, որ Սոչիի օլիմպիական խաղերից հետո ՌԴ–ն կկենտրոնանա Ուկրաինայի վրա՝ նույնիսկ ուժային լուծում պարտադրելով: Ներկայումս Դուք իրադարձությունների նման զարգացման հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք:
– Հետխորհրդային տարածքում ոչինչ հնարավոր չէ բացառել, այդ թվում՝ մեր ներքին գործերին բաց միջամտությունը: Ամեն ինչ կախված կլինի նրանից, թե ինչպես կզարգանա Ուկրաինայում տիրող իրավիճակը: Բայց ես լիահույս եմ, որ մեր իշխանությունների ողջամտությունը կբավականացնի դիմակայությունը վտանգավոր կետի չհասցնելու համար, քանի որ իրադարձությունների նման զարգացումը կարող է երկրի գոյությունը դնել սպառնալիքի տակ: Բայց այստեղ ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի կառուցողական դերակատարությունը շատ կարևոր է, ԱՄՆ-ն ու ԵՄ-ն արդեն ներգրավված են քաղաքական ճգնաժամից դուրս գալու համար շարունակվող բանակցային գործընթացում: Ինչ վերաբերում է ՌԴ-ին, ապա, ցավոք սրտի, նրա անկողմնակալության մասին ես չէի խոսի: Չէ՞ որ իրականում Ուկրաինայում ճգնաժամի հանգեցրեց Ռուսաստանի չքողարկված քաղաքական և տնտեսական ճնշումը, մեր երկիրը ԵՄ-ի հետ ասոցացված չտեսնելու ցանկությունը:
– Ուժային լուծման մասին խոսելիս՝ պետք է քննարկենք, թե դրանք ինչ հետևանքներ կունենան թե՛ Ուկրաինայի, թե՛ Ռուսաստանի համար: Ըստ Ձեզ՝ սա իրավիճակի լուծմա՞ն, թե՞ և՛ Ուկրաինայի, և՛ Ռուսաստանի կործանման ուղին է:
– Եթե նման բան, Աստված չանի, պատահի, որը շատ անցանկալի է, անկասկած, դա ագրեսոր երկրի համար կունենա ծանրագույն հետևանքներ: Առավել ևս, որ այդ վտանգավոր քայլը չի լուծի խնդիրը: Ներկայումս Ուկրաինայում տեղի ունեցողը քաղաքական կամ բիզնես էլիտաների հակամարտություն չէ, ինչպես շատ հաճախ փորձում են ներկայացնել, և նույնիսկ եվրաինտեգրացիոն փաստաթղթերի ստորագրման և չստորագրման հարց չէ, այլ դա հասարակության ամենաակտիվ հատվածի դժկամությունն է այսուհետ շարունակել հանդուրժել անարդարությունը իշխանությունների կողմից, որոնք լկտիաբար որոշեցին, կոպիտ ուժի կիրառմամբ «ծնկի բերել» երկիրը, սեփականաշնորհել այն: Այլ խոսքով՝ Մայդան դուրս եկածները կցանկանային ապրել գոյություն ունեցող, բայց չգործող օրենքների համաձայն: Իսկ այս խնդիրը լուծել կոչված է ինքն՝ ուկրաինական հասարակությունը:
– Ռուսաստանը բավականին հավակնոտ է Ուկրաինայի հարցում՝ ջանալով «պոկել» Ուկրաինային Եվրոպական միությունից՝ հստակ աշխարհաքաղաքական նպատակներով: Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին վստահություն էր հայտնել, որ ռուսական կայսրությունն իր գոյությունը կդադարեցնի հենց Կիևի Անկախության մայդանում, քանի որ այդ ոգեշնչումն ազդում է բոլոր երկրների ընդհանուր ապագայի վրա` և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի, և՛ Մոլդովայի, Ռուսաստանի ապագայի վրա ևս: Ըստ Ձեզ, Ուկրաինայի վերաբերյալ ռուսական ծրագրերի տապալումը ինչի՞ կհանգեցնի Ռուսաստանին հետխորհրդային տարածքում, միգուցե եվրասիական ընդլայնման քաղաքականության քայքայմա՞ն:
– Կցանկանայի հավատալ, որ Ուկրաինայի ճգնաժամային իրավիճակի դրական հանգուցալուծումը բարերար ազդեցություն կունենա ողջ հետխորհրդային տարածքի, այդ թվում Հայաստանի եվրոպական հեռանկարների վրա: Դրա հաստատումը մենք ունենք արդեն հիմա, երբ բարձրաստիճան եվրաչինովնիկները որոշել են վերանայել այն սկզբունքները, որոնք ներդրված են եվրահարևանության ծրագրում, երբ կան խոսակցություններ մեր երկրներին ԵՄ անդամակցության հեռանկարի տրամադրման մասին, երբ ԵՄ-ին ուղղված կոչեր կան արևելյան եվրոպական ավելի ակտիվ քաղաքականություն իրականացնելու վերաբերյալ, ի դեպ, այդ թվում ԱՄՆ-ի կողմից: Միևնույն ժամանակ անհիմն չեն նաև մտայնություններն այն մասին, որ մեր այս հեռանկարները ցինիկորեն «կհանձնվեն» որոշ կարկառուն եվրոպական առաջնորդների կողմից, օրինակ՝ փոխանակում ռուսական գազով:
– Մայդանը պայքարում է եվրոպական երազանքի իրագործման համար: Այս պայքարում ի՞նչ զարգացումներ եք կանխատեսում:
– Խնդիրը նույնիսկ երազանքը չէ, ավելի ճիշտ, ոչ միայն երազանքն է, այլ ապրելն արժանապատիվ երկրում, որը դառնալու բոլոր հիմքերն ունի Ուկրաինան: Բայց կարևոր է, որ օրենքը մեր երկրում հավասար լինի բոլորի համար, ինչպես նույն Եվրոպայում, որպեսզի «ժողովրդին ծառայել» բառակապակցությունը մեր քաղաքական գործիչների կողմից ընկալվի բառացիորեն, ոչ թե որպես թևավոր խոսք: Ինչպես տեսնում ենք, սրան հասնելը հեշտ չէ, ստիպված ենք լինում նույնիսկ արյուն թափել, ընդ որում` ինչպես ցանկացած պատերազմի ժամանակ, մահանում են ամենաազնիվներն ու ամենաերիտասարդները, որոնց համար էլ, մեծ հաշվով, սկսվել է այս պայքարը:
Ցավոք, արդեն հիմա երևում է, որ արագ հաղթանակի հնարավորություններn ավելի ու ավելի են պակասում թե՛ այս, թե՛ այն կողմի համար: Իշխանությունները շրջանառության մեջ են դնում բնակչության տարբեր խմբերն իրար դեմ դուրս բերելու տեխնոլոգիաներ՝ ներգրավելով քրեական տարրերին և ուժային կառույցներին հանցավոր հրամաններ իջեցնելով: Գերագույն ռադայի իշխանամետ մեծամասնությունն այնպես է խճճվել իր իսկ ղեկավարության կողմից, որ չի համարձակվում վերագործարկել իշխանությունը և քվեարկել 2004 թ. սահմանադրությունը ետ բերելու համար՝ այդպիսով հանձնելով խորհրդարանին նախագահի լիազորությունների մի մասը: Սա կարող էր ելք լինել, չէ՞ որ Յանուկովիչը կարող էր մնալ իր պաշտոնին մինչ ընտրությունները: Բայց վախը սեփական բիզնեսի և բարեկեցության համար «ժողովրդական ընտրյալների» մոտ ավելի ուժեղ գտնվեց, քան վախը սեփական երկրի ճակատագրի համար, թեև Ուկրաինան գտնվում է ֆինանսական և տնտեսական կոլապսի նախաշեմին: Ցավոք, նման դրությունը՝ «ոչ խաղաղություն, ոչ պատերազմ», կարող է հանգեցնել կշեռքի նժարը սեփական օգտին իջեցնելու փորձի: Եվ ուրեմն կրկին կարող է արյուն թափվել, և այդ ժամանակ բանակցելը, կոմպրոմիսային որոշումներ գտնելն ավելի դժվար կլինի: Այս պարագայում պարտվելու են բոլորը:
