«Ժամանակ» օրաթերթի տեղեկություններով՝ երեկ տեղի է ունեցել ՀԱԿ վարչության նիստը, որի ժամանակ որոշում է կայացվել չմասնակցել դեկտեմբերի 9-ին նշանակված արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին: Կուսակցությունը որոշում է կայացրել հօգուտ չմասնակցության, քանի որ մեծամասնություն են կազմել մասնակցելու դեպքում ձախողում կանխատեսողները։
Տվյալ պարագայում՝ ՀԱԿ-ի որոշումը, իհարկե, բխում է ռեալ պոլիտիկի տրամաբանությունից, որովհետև թավշյա հեղափոխությունն այս կուսակցության համար որակապես վիճակ է փոխել։ Մի կողմից՝ ՀԱԿ-ի էլեկտորատի համար Նիկոլ Փաշինյանը, այսպես ասած, օտար չէ ու կուսակցության շատ համակիրներ վերակողմնորոշվել են Փաշինյանի կուսակցության ուղղությամբ․ պատահական չէ, որ «Իմ քայլի» ցուցակում քիչ չեն մարդիկ, որոնք ասոցացվում են ՀԱԿ-ի հետ։ Մյուս կողմից՝ ՀԱԿ-ը գործում էր Սերժ Սարգսյանի իշխանությանը հակադրվելու ռեժիմում ու նրա հեռացումից հետո դժվար է նոր նիշ գտնելը, մանավանդ՝ նույնիսկ Մարտի 1-ի բացահայտման պահանջն այլևս ակտուալ չէ։ Իհարկե, ՀԱԿ-ի քաղաքական արխիվացումը կորուստ է քաղաքական համակարգի համար, օրինակ՝ ԼՂ խնդրում քաղաքական օրակարգի ձևավորման տեսանկյունից։ Եվ առհասարակ՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի թիմը շահեկանորեն մյուսներից տարբերվել է հենց քաղաքական ուղերձներ ձևակերպելու կարողությամբ։
Արամ Կարապետյանի «Նոր ժամանակներ» կուսակցությունը նույնպես չի մասնակցելու խորհրդարանական ընտրություններին։ Իհարկե, ՆԺԿ-ի պարագայում սա նորություն չէ, սակայն թվում էր՝ հեղափոխությունը կարող է նոր հեռանկարներ բացել կուսակցությունների համար, որոնք նախկինում հանդիպել են քրեաօլիգարխիայի հարուցած խոչընդոտներին։
Սակայն տրամագծորեն այլ կարծիքի է Արամ Կարապետյանը, որը, ի դեպ, հեղափոխության օրերին բավականին ակտիվ էր։ «Չի կարելի մասնակցել մի բանի, որ գոյություն չունի… Ամեն ինչ՝ հին, կարգախոսները՝ նոր… Միայն՝ կարգախոսները… Ով ուզում է ամեն գնով դառնալ պատգամավոր, պահպանել իշխանությունը՝ սխալվում եք… ու շուտով դրանում կհամոզվեք…»,- գրել է նա իր ֆեյսբուքյան էջում:
Արամ Կարապետյանը, ըստ էության, բարձրացրել է ակտուալ մի խնդիր․ դա այն է, որ հեղափոխությունը որակապես չի փոխել հայաստանյան քաղաքականությունը։
Դա, անշուշտ, ունի մի քանի խորքային պատճառներ։ Հեղափոխությունն ինքնին ոչ թե քաղաքական մտքի արգասիք էր, այլ հասարակության՝ տարիներով կուտակված դժգոհության հետևանք։ Ապրիլ-մայիս ամիսներին ամենադրամատիկ օրերին անգամ մենք հարթակից չենք լսել քաղաքական ուղերձներ, թերևս՝ բացառությամբ արտաքին քաղաքականության վեկտորը չփոխելու խոստման, որը, մեծ հաշվով՝ այնքան էլ համահունչ չէր շրջադարձային իրադարձությունների համատեքստին։ Այս առումով՝ դժվար է ասել, թե արդյո՞ք Հայաստանում տեղի ունեցածը արժեքների հեղափոխություն էր։
Նույնիսկ հեղափոխության հաղթանակից հետո կոնյունկտուրային լուծումները գերակայեցին քաղաքական դեղատոմսերին, տրամաբանությանը, ինչի հետևանքով հին համակարգը, առնվազն՝ որպես մտածողություն, կամ հարաբերությունների համակարգ, չվերացավ։
Ժամանակավոր կառավարությունը, մեծ հաշվով՝ հեղափոխության և հին համակարգի կոմպրոմիսի դրսևորում էր, ինչի հետևանքով Հայաստանի քաղաքական համակարգը շատ թանկ է վճարելու, որովհետև լեգիտիմացվել են ՀՀԿ-ի մասնակցությունը ընտրություններին, Գագիկ Ծառուկյանի «հեղափոխական» հավակնությունները, հնարավոր է դարձել հոկտեմբերի 2-ի խռովությունը, Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումների կրկնակի տապալումը։
Այս համատեքստն արդեն իսկ հուշում է, որ Նիկոլ Փաշինյանի թիմը ձախողել է հեղափոխության արդյունքների կապիտալիզացիայի քաղաքական, ինստիտուցիոնալ հիմքերի նախապատրաստումը։
Այս իմաստով՝ իսկապես Հայաստանում քաղաքականությունը շարունակում է կարգախոսային բնույթ կրել։
88-ի հեղափոխությունը շատ մեծ դեր խաղաց Հայաստանի ու Արցախի կյանքում, սակայն ժողովրդավարական Հայաստանն այդպես էլ մնաց կարգախոս՝ ի վերջո հանգեցնելով հակահեղափոխության ռևանշին։
Թավշյա հեղափոխությունից հետո կարգախոս է մնացել նաև նոր Հայաստանը՝ առայժմ չդառնալով քաղաքական բովանդակության, արդյունավետ կառավարման ու համակարգի խորհրդանիշ։
Այնպիսի տպավորություն է, որ հեղափոխական դեժավյու ենք ապրում՝ առանց քաղաքականության, ինչը, ի վերջո, առաջացնում է վտանգավոր վակուում հենց պետության համար։
