«Մենք միշտ ունեցել ենք ու ունենալու ենք պաշտպանության նախարար, Գլխավոր շտաբի պետ, որը բարձագույն զինվորական է, ու նման դեպքերում հենց նա է որոշումներ կայացնում, իսկ Գլխավոր շտաբի պետը երբեք ժամանակավոր պաշտոնակատար չի լինում»,- հայտարարել է ԱԺ պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Հրայր Թովմասյանը՝ ասելով, որ քանի դեռ իրավիճակը չի հասնում ռազմական լարման, պատերազմի հայտարարման փուլի, վարչապետը ըստ էության անելիք չունի հակամարտության, այսպես ասած, ռազմական մասում:
Թովմասյանի այդ հայտարարությունը ըստ էության 2018 թվականի պլանային կամ սցենարային մոտեցումների որոշակի բացահայտում է կամ քողազերծում, կոդազերծում, որի մասին մենք էլ առիթներ ունեցել ենք դիտարկումներ անելու դեռևս խորհրդարանական ընտրություններից առաջ: Թովմասյանի հայտարարությունը հատկանշական է այն պատճառով, որ դրա հեղինակը պարզապես ՀՀԿ ներկայացուցիչ չէ, այլ մարդ, որը անմիջական մասնագիտագաղափարական մասնակցություն է ունեցել կառավարման և իշխանության ձևավորման նոր մոդելի մշակման գործընթացում, ըստ այդմ, այսպես ասած, խորքային պատկերացում ունի դրա քաղաքական նշանակության և ազդեցության վերաբերյալ:
Դրան զուգահեռ՝ խոսքն էլ առնչվում է Ղարաբաղյան հակամարտության, այսպես ասած, ռազմական բաղադրիչին և ըստ այդմ՝ ներքաղաքական, ներիշխանական վիճակի վրա դրա ազդեցությանը, ինչը նշանակում է, որ խոսքը վերաբերում է Հայաստանի իշխանության համար հիմնարար գործոններից մեկին:
Ամեն ինչ, անշուշտ, փոխկապակցված է՝ քաղաքականը, ռազմականը, քաղաքացիականը, տնտեսականն ու անգամ մշակութայինը, սակայն խնդիրը հենց այն է, թե ինչպես են կապակցվում այդ ամենը՝ բազմաբևե՞ռ համակարգով, թե՞ բրգաձև, այսպես ասած՝ ուղղահայաց: Խորհրդարանական կառավարման մոդելի պայմաններում ներդրվում է փաստորեն կապակցման, այսինքն՝ իշխանական համակարգի ձևավորման բևեռային մոդելը՝ տարբեր բևեռների, կենտրոնների միջոցով: Իսկ դա նշանակում է, որ դրանք փոխադարձաբար զսպում, հակակշռում են միմյանց:
Թովմասյանը փաստացի հայտարարում է, որ Հայաստանի համար կարևորագույն և թերևս ոչ միայն կարևորագույն, այլև ըստ էության թելադրող գործոնի՝ հակամարտության ռազմական բաղադրիչի մասով վարչապետը չունի անելիք, եթե չկա հայտարարված պատերազմ, անելիքը պաշտպանության նախարարինն ու ԶՈՒ ԳՇ պետինն է: Այդպիսով, 2018 թվականի ապրիլից հետո պաշտպանության նախարարի կարգավիճակը դե ֆակտո ստանում է փաստացի առավել առանցքային քաղաքական նշանակություն, քան վարչապետի կարգավիճակը: Իհարկե, այստեղ արդեն հիմնարար գործոն է դառնում այն, թե ովքեր են լինելու այդ կարգավիճակները զբաղեցնող անձինք, և ինչպիսին է լինելու նրանց, այսպես ասած, քաղաքական կշիռը, նաև կշիռը համակարգի ներսում:
Այդ տեսանկյունից, եթե առաջնորդվենք ներկայիս ստատուս քվոյով, այսինքն՝ վարչապետ Կարեն Կարապետյան և պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյան, ապա 2018-ի ապրիլից հետո էլ այդ ստատուս քվոն պահպանվելու դեպքում իշխանությունը փաստացի պահպանվում է ոչ թե կառավարության, այլ ՀՀԿ գործկոմի միջոցով՝ նվազագույնը որպես «իշխանական արբիտրաժ», որը կհանգուցալուծի վարչապետի և պաշտպանության նախարարի «վեճերը»:
