«Եթե ճնշումները մեծ լինեն Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ, ապա դա տարբերակ է, որ միշտ կարելի է օգտագործել, և ցանկացած պահի կարող ենք հայտարարել, որ Հայաստանը չի կարող ներկայացնել Արցախը»,- օրերս ասուլիսում ասել է ՀՀ-ում Արցախի ներկայացչության խորհրդարանական-խորհրդատու Գառնիկ Իսագուլյանը և հիշեցրել իշխանության հայտարարությունները, թե Հայաստանը Արցախի կողքին է, բայց Արցախի փոխարեն չէ:
Իսագուլյանը, իհարկե, չի մանրամասնել, թե խոսքն ինչ ճնշումների մասին է, բայց, ըստ էության, բացահայտել է հայկական դիվանագիտության պահեստային տարբերակը հնարավոր ֆորս-մաժորի դեպքում:
Հնարավոր լայնածավալ պատերազմի վերսկսման դեպքում իրադարձությունների նման ընթացքը միանգամայն կանխատեսելի է, մանավանդ՝ Հայաստանի իշխանություններն ակնարկել են, որ այդ պարագայում ճանաչելու են Արցախի անկախությունը: Սակայն այդ պարագայում խոսքն ավելի շատ բանակցային գործընթացի դադարեցման և նոր ստատուս-քվոյի ստեղծման մասին է, որի բնույթը կանխորոշելու են պատերազմական գործողությունները:
Միանգամայն այլ վիճակ կլինի, եթե Իսագուլյանն ակնարկում է բանակցային գործընթացում հնարավոր դիվանագիտական ճնշման մասին։ Այդ պարագայում՝ Հայաստանի հրաժարումը բանակցություններից, նույնիսկ դրանցում Արցախի ներգրավման նպատակով, կդիտվի որպես դեմարշ, բանակցային գործընթացը տապալելու փորձ՝ դրանից բխող հետևանքներով:
Իհարկե, բոլորս ենք ցանկանում Արցախի լիարժեք մասնակցությունը բանակցային գործընթացին, սակայն անհրաժեշտ է սթափ դիտարկել դրա հնարավորությունը։ Այն իրատեսական չէ այսօրվա ստատուս-քվոյի պարագայում, մանավանդ, երբ, ըստ էության, չկա կարգավորման գործընթաց, ու Հայաստանն ու Ադրբեջանը չեն կարողանում համաձայնեցնել անգամ տեխնիկական հարցեր։ Եթե այսօր Հայաստանը բարձրացնի բանակցային գործընթացին Արցախի մասնակցության հարց, ապա դա, ըստ էության, նշանակում է ստատուս-քվոյի փոփոխության փորձ, ինչը կլեգիտիմացնի պատերազմ սանձազերծելու Բաքվի մտադրությունը: Արցախի բանակցային սուբյեկտայնության վերացման հարցում Ռոբերտ Քոչարյանի արկածախնդրությունն էապես սահմանափակել է Երևանի մանևրելու հնարավորությունը:
Բացի այդ, ԼՂ խնդրում ներկայիս ստատուս-քվոյի միջազգային ամրագրումը Հայաստանի դիվանագիտության առաջնահերթությունն է և դրան է ուղղված նաև Վիեննայի պայմանավորվածությունները կյանքի կոչելու Հայաստանի պարբերական պահանջները: Հայաստանի դիվանագիտությունը պետք է մտածի ոչ թե դեմարշների, այլ միջազգային հարթակներում մեր պահանջների լեգիտիմությունն ապահովելու մասին:
