Ֆիննախը բացահայտեց վարչապետի հերթական սուտը. արտաքին պարտքն անցել է վտանգավոր շեմը

Ընդհանուր արտաքին պարտք/ՀՆԱ (%) ցուցանիշով Հայաստանն արդեն իսկ ներկա պահին զգալիորեն գերազանցում է պարտքի «վտանգավոր» շեմերը: Նման սենսացիոն խոստովանություն է արված եվրապարտատոմսերի թողարկման վերաբերյալ կառավարության ընդունած հայեցակարգում:

Այսպես, Հայաստանի ընդհանուր արտաքին պարտքը (և՛ պետական, և՛ մասնավոր արտաքին պարտքերը միասին) ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2012 թվականին կազմել է 75%, իսկ 2013-ին կկազմի 75.6%: Մինչդեռ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի ու այլ կազմակերպությունների վերլուծություններում որպես պարտքի վտանգավոր շեմ նշված է այդ ցուցանիշի 40-60%-ը (այս մասին ասվում է նույն հայեցակարգում): Ընդ որում` զգալիորեն գերազանցված են պարտքի ծանրությունը բնութագրող բոլոր հիմնական շեմերը: «Ընդհանուր արտաքին պարտքի սպասարկում/արտահանում» ցուցանիշի թույլատրելի շեմը 25%-ն է, Հայաստանի դեպքում այդ ցուցանիշը 2012-ին կազմել է 41%, 2013-ին կկազմի 43%: «Պարտքի սպասարկում բյուջեի եկամուտների նկատմամբ» ցուցանիշի թույլատրելի շեմը 35%-ն է, մեր ցուցանիշը 2012-ին կազմել է 46.2%, 2013-ին կկազմի 49.3%: «Պարտք/Արտահանում» ցուցանիշի շեմը` 200%, մեր ցուցանիշը 2012-ին` 292%, «Պարտք/Եկամուտներ»-ի շեմը` 300%, մեր ցուցանիշը 2012-ին` 329%:

Նախկինում վարչապետը և կառավարության մյուս ներկայացուցիչները միշտ հայտարարում էին` մեր արտաքին պարտքը թույլատրելի սահմաններում է: Նրանք հիմք էին ընդունում միայն արտաքին պետական պարտքի մեծությունը` անտեսելով մասնավորը: «Մեր երկրի արտաքին պարտքը կազմում է ՀՆԱ 40, իսկ Հունաստանում` 140%-ը: Այդ առումով մենք բարվոք վիճակում ենք»,- հայտարարել էր Տիգրան Սարգսյանը մոտ մեկ տարի առաջ` հավելելով, որ մեր արտաքին պարտքը միջին ծանրության է (http://armenpress.am/arm/print/682587/):

Ի դեպ, պարտքի «վտանգավոր շեմ» ասվածը այն սահմանն է, որից սկսած արտաքին պարտքը տնտեսական աճի վրա բացասական ազդեցություն է ունենում: Նվազում է (կամ ավելի քիչ է աճում) 1 շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն, ներդրումները, արտադրողականությունը: Դատելով մեր պարտքի ահռելի չափերից` կարելի է ենթադրել, որ վերջին տարիների ցածր տնտեսական աճը (ի դեպ, մեր տեղեկություններով` այդ աճի իսկությունն էլ լրջորեն կասկածի տակ է դրվում հաճախ հենց ՀՀԿ-ական պատգամավորների, օրինակ` Վարդան Այվազյանի կողմից) զգալիորեն պայմանավորված էր նաև արտաքին պետական պարտքով:

Իսկ ի՞նչ կլինի, եթե 2014-ից թողարկվեն 500 մլն դոլարի եվրապարտատոմսեր: Քանի որ այդ թողարկմամբ մարվելու է մեկ այլ արտաքին պարտք` ՌԴ նկատմամբ ՀՀ ունեցած պարտքը, ապա լրացուցիչ բացասական ազդեցությունը շատ նշանակալի չի լինի: Բայց եթե թողարկվի, ասենք, 750 կամ 1 մլրդ դոլարի եվրապարտատոմսեր (ինչի հնարավորությունը քննարկված է հայեցակարգում), ապա իրավիճակը շատ ավելի ծանր կլինի: «Արտաքին պարտքի ավելացման ազդեցությունը Հայաստանի արտաքին պարտքի և հարկաբյուջետային կայունության վրա գնահատելու համար որպես հիմնական սահմանափակում դիտարկվել է միջնաժամկետ հատվածում 6% տնտեսական աճ ապահովելու անհրաժեշտությունը, ինչը կառավարության գործունեության ծրագրում նպատակադրված 5-7 տոկոս տնտեսական աճի միջին մակարդակն է: Այս սահմանափակման ներքո գնահատվել է, որ 500 մլն դոլար ծավալով նոր պարտքի ներգրավումը Եվրապարտատոմսերի միջոցով, չնայած տնտեսական աճի նվազման ուղղությամբ որոշակի ազդեցությանը (որը գնահատվել է 0.3-0.4 տոկոսային կետ), չի խաթարում 6% տնտեսական աճի ապահովումը: Չնայած այս հանգամանքին, արտաքին պարտքի ավելացումը` Եվրապարտատոմսերի թողարկման արդյունքում որոշակի բացասական ազդեցություն է ունենալու ինչպես արտաքին պարտքի օրենսդրությամբ սահմանված և միջազգայնորեն ընդունված շեմերի գերազանցման, այնպես էլ հնարավոր ռիսկերի նկատմամբ զգայունության բարձրացման առումով»,- ասված է Եվրապարտատոմսերի թողարկման վերաբերյալ կառավարության ընդունած հայեցակարգում:

Լուսանկարը՝ PanARMENIAN Photo-ի