Այսօր Ազգային ժողովում 76 կողմ և 41 դեմ ձայների հարաբերակցությամբ ընդունվեց ՀՀ կառավարության 2013-2017 թվականների գործունեության ծրագիրը: Այսօր ճիշտ ժամանակն է հանրագումարի բերել այն բոլոր աշխատանքները, որ կատարվել է կառավարության կողմից 2008թ. ընդունված ծրագրի կատարման ուղղությամբ:
Եվ այսպես, 2008թ. հաստատված կառավարության ծրագրում 5 գերակայություն էր նշված` 1. Ազգային անվտանգության և ակտիվ տնտեսական քաղաքականության միջոցով կայուն զարգացման ապահովում, 2. Արդյունավետ պետական, տեղական ինքնակառավարման և մասնավոր հատվածի կառավարման համակարգի ձևավորում և կորպորատիվ կառավարման մշակույթի արմատավորում, 3. Կրթության և գիտության զարգացում, 4. Տարածքային համաչափ զարգացում, 5. Հայաստանի քաղաքացիների սոցիալական պաշտպանվածություն: Ի՞նչ է արվել այս կետերի ուղղությամբ նախորդ 5 տարիներին:
1. Ամբողջությամբ ձախողվել է կայուն զարգացումը, տեղի է ունեցել ճիշտ հակառակը` մակրոտնտեսական վայրիվերումներ` ՀՆԱ անկում (14.1%-ով` 2009-ին), սոցիալական բևեռվածության աճ: Ավելի ուշ կխոսենք այն մասին, թե որքանով է հիմնավոր անկումը համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի հետ կապելը:
2. Այս կետում կառավարությունը խոստացել էր նաև «պետական և տեղական ինքնակառավարման ինստիտուտների կողմից մատուցվող ծառայությունների որակի էապես բարձրացում»` էլեկտրոնային կառավարման համակարգի ներդրմամբ: Սա միակ բանն է, որի ուղղությամբ ինչ-որ քայլեր կատարվեցին. օրինակ` հարկային համակարգում ներդրվեց հաշվետվությունների էլեկտրոնային տարբերակով ներկայացման եղանակը:
3. Կրթության և գիտության զարգացման ուղղությամբ գրեթե ոչինչ չի արվել. համեմատած 2003-2007 թվականների հետ, երբ մեր դպրոցական ու կրթական համակարգում լուրջ փոփոխություններ տեղի ունեցան և ներդրվեց բոլոնյան համակարգը, 2008-2012-ին ոչինչ չարվեց: Գիտության զարգացման մասին ընդհանրապես խոսք չկա. գիտությանը հատկացվող գումարները շարունակեցին չգերազանցել ՀՆԱ-ի 0.25%-ը, ինչի պարագայում կարելի է խոսել միայն գիտության աստիճանական մահվան մասին:
4. Տարածքային համաչափ զարգացման ուղղությամբ կառավարությունը ոչ միայն ընդհանրապես չի աշխատել, այլև արել է ամեն ինչ` Երևանի ու մարզերի անհամաչափությունները մեծացնելու համար: Բացի այն, որ Երևանի քաղաքապետարանին բյուջեից դոտացիաներ հատկացվեցին (ինչը անհեթեթություն է, քանի որ այստեղ է կենտրոնացած երկրի ֆինանսների 80-90%-ը, իսկ նորմալ երկրներում խոշոր քաղաքներին դոտացիաներ տրամադրելու պրակտիկա ընդհանրապես չկա), ամեն տարվա բյուջեում նաև «Սուբվենցիաներ ուղղված Երևանի քաղաքային համայնքի ծրագրերի իրականացմանը աջակցելուն» տող նախատեսվեց, որով տարեկան 6-7 մլրդ դրամ լրացուցիչ գումարներ տրվեցին Երևանի քաղաքապետարանին:
Օրինակ` այս տարվա բյուջեով 6,6 մլրդ դրամ է նախատեսված (2013թ. բյուջեի մասին օրենքի հավելված 1, աղյուսակ 18), որից` ա. Երևանի քաղաքապետարանի աշխատակազմի պահպանման համար` 600 մլն դրամ, բ. Երևանի փողոցների ընթացիկ նորոգման և ճաքալցման աշխատանքների համար` 3,3 մլրդ դրամ, գ. Երևան քաղաքի արտաքին լուսավորության ցանցի շահագործման և պահպանման աշխատանքների համար` 1,7 մլրդ դրամ: Ինչո՞ւ պետք է ուրիշ համայնքները աշխատակազմ պահեն իրենց հարկերի ու դոտացիաների հաշվին, իսկ Երևանը` պետբյուջեի: Ինչո՞ւ պետք է մյուս համայնքները իրենց փողոցը ճաքալցնեն իրանց եկամուտներով, իսկ առանց այն էլ «փողի վրա նստած» Երևանը պետբյուջեի փողերի հաշվին: Երբ բազմաթիվ աղքատ ու փոքր քաղաքներ ու գյուղեր ստիպված էին բավարարել իրենց ծախսերը իրենց հավաքած հարկերով ու դոտացիաներով, Երևանը առավել ևս պարտավոր էր բավարարվել հարկերով ու դոտացիաներով: Ավելին, եթե նույնիսկ մյուս համայնքներին տրվեին սուբսիդիաներ, ապա Երևանին ոչ միայն որևէ սուբսիդիա չպետք է տրվեր, այլև պետք է իսպառ վերացվեր պետբյուջեից դոտացիաներ տրամադրելու արատավոր ավանդույթը:
5. ՀՀ քաղաքացիների սոցիալական պաշտպանվածությունը նույնպես այն ուղղություններից է, որում վատթարացում է նկատվել: Մասնավորապես` աղքատությունը 23%-ից հասավ 35%-ի:
Այսպիսով, գրեթե ամբողջությամբ ձախողվել է Տիգրան Սարգսյանի գլխավորած կառավարության ներկայացրած նախորդ ծրագիրը: «Կառավարության գործունեությունից ակնկալվող հիմնական արդյունքներ» բաժնում նշված էր ՀՆԱ տարեկան 8-10% աճ (այսինքն` 5 տարում 50-60% աճ), ներդրումների տարեկան ծավալների առնվազն 10% աճ, ոչ գյուղատնտեսական զբաղվածության 10% աճ, աղքատության նվազեցում մինչև 12% և այլն: Մինչդեռ մեր ՀՆԱ-ն 2007-ի համեմատ աճեց ընդամենը 6%-ով (աշխարհի միջին ՀՆԱ-ն` 13%-ով), ներդրումները մոտ 2 անգամ նվազեցին, աղքատությունը 12-ի փոխարեն հասավ 35%-ի և այլն:
Համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի հետ այս ամենը կապելը տեղին չէ ոչ միայն այն պատճառով, որ աշխարհը շատ ավելի քիչ անկում գրանցեց ու արագ վերականգնվեց, այլև այն պատճառով, որ մենք ավելի քան 2 մլրդ դոլար վարկեր վերցրեցինք, որը լիուլի բավարար էր անկում թույլ չտալու համար:
