Պետք է ասպարեզ գան նոր ուժեր՝ նոր մտքերով, նոր մոտեցումներով

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Լոռու նախկին մարզպետ Վիգեն Խաչատրյանը:

– Պարոն Խաչատրյան, հետընտրական շրջանում միացել էիք Րաֆֆի Հովհաննիսյանի գլխավորած շարժմանը, ընդհուպ Ազատության հրապարակում ելույթ ունեցաք, դատապարտեցիք կեղծված ընտրությունները: Հիմա, երբ շատերի գնահատմամբ` շարժումն անարդյունավետ ավարտ ունեցավ, պայքարի ռազմավարության մեջ ի՞նչն էր սխալ:

– Ընտրություններից հետո ես այն համոզման էի, որ ընդդիմության թեկնածուն՝ ի դեմս Րաֆֆի Հովհաննիսյանի, արժանացել է ժողովրդի վստահությանը և գտնում էի, որ պետք է ամեն ինչ արվի, որ ընտրությունների արդյունքներն օբյեկտիվ ներկայացվեն և չխեղաթյուրվեն: Այդ իմաստով ես հիմա էլ նույն կարծիքին եմ, որ հայտարարված արդյունքները չեն համապատասխանում մեծամասնության կամքի արտահայտմանը և ցանկացած քայլ այդ ուղղությամբ ես՝ որպես քաղաքացի, կողջունեմ և կաջակցեմ: Իսկ թե ինչպիսի բնույթ պետք է կրի պայքարը` իհարկե մեծ մասամբ կախված է հաղթող կողմից, և չեմ կարող կանխագուշակել, չգիտեմ՝ Րաֆֆի Հովհաննիսյանն իր հետագա գործունեությունն ինչպես է կառուցելու, հետևաբար չեմ կարող ասել, թե աջակցության ինչպիսի դրսևորումներ կարող են լինել:

– Իսկ ինչպե՞ս եք պատկերացնում հետագա զարգացումները, մանավանդ, որ մայիսի 5-ին ավարտվում է ընտրությունների այս փուլը:

– Քանի որ հետընտրական գործընթացների ակտիվ մասնակից չեմ եղել և բավականին երկար ժամանակ ակտիվ քաղաքականությունից հետ քաշված վիճակում եմ, որևէ պատկերացումներ կամ դեղատոմսեր չունեմ, որ առաջարկեմ: Մարդիկ անում են այն, ինչ կարող են անել, և եթե դու ծրագրերի մշակման կամ գործողությունների կառուցման ակտիվ մասնակից չես, դժվար է գնահատել, ես ընդամենն անհրաժեշտության պարագայում իմ համեստ կարողությունների սահմաններում աջակցել եմ և կշարունակեմ աջակցել ցանկացած ուժի, որը կարտահայտի հասարակության կամքի դրսևորման արդյունքները:

– Մայիսի 9-ին միաժամանակ երկու հանրահավաք կա, որի՞ն եք մասնակցելու:

– Թող երկու հանրահավաք լինի մեկ օրում, ի՞նչ վատ է…Ես որևէ խնդիր չեմ տեսնում:

– Ըստ Ձեզ, ամենատրամաբանական զարգացումը ո՞րը կլիներ, որ շարժումը չէր տանի փակուղի:

– Դժվարանում եմ ասել, նորից եմ կրկնում, ես հանդես եմ եկել որպես քաղաքացիական ակտիվ դիրքորոշում ունեցող անհատ՝ իմ համեստ կարողություններով, և քանի որ ծրագրերի մշակման, քննարկման մասնակիցը չեմ, ինձ դժվար է կանխատեսումներ անել կամ դեղատոմսեր առաջարկել: Ես տասը և ավելի տարի հետքաշված եմ ակտիվ քաղաքական կյանքից և մասնակցության ակտիվ դրսևորումներ չեմ ունեցել: Երբ Դուք օգտագործում եք Րաֆֆիի հետ բառակապակցությունը, գերագնահատում եք իմ մասնակցության արժեքն ու չափանիշները: Ես եղել եմ աջակցող և պատրաստ եմ նորից աջակցել, ոչ ավելին: Ես կարծում եմ, որ պետք է ասպարեզ գան նոր ուժեր՝ նոր մտքերով, նոր մոտեցումներով, ինչը կլինի ողջունելի:

– Սակայն մենք տեսնում ենք, որ քաղաքական ուժերը մեկ պլատֆորմի կամ մեկ օրակարգի շուրջ միավորվելու խնդիր ունեն: Ինչո՞ւ չի ստացվում միասնություն, ամբիցիանե՞րն են շատ:

– Ավագանու ընտրություններին ընդդիմության միասնական ցուցակ չկազմվեց, բայց ակնհայտ է, որ բոլոր մասնակիցները, բացառությամբ «Օրինաց երկրի», բավականին հստակ իրենց դիրքորոշումն արտահայտում են այն իմաստով, որ քաղաքական իշխանությունը Երևանում պետք է փոխվի, այստեղ կարծես թե միասնական են: Որքան տեղյակ եմ, հիմնականում դա է տեղի ունենում, մեկը մի քիչ ավելի խիստ, մեկը մի քիչ ավելի մեղմ, բայց միաձայն բոլորը շեշտում են, որ պետք է իշխանության քաղաքական կողմը փոխվի, այսինքն՝ ՀՀԿ-ն չպետք է ստանա Երևանը կառավարելու հնարավորություն: Որքանո՞վ է դա անկեղծ` կերևա ավագանու ձևավորումից հետո, որովհետև նրանք հնարավորություն կունենան կազմել միասնական կոալիցիա: Թե ՀՀԿ-ն որքան ձայն կստանա ավագանու ընտրություններին, մենք տեսնում ենք, որ արդեն կանխատեսումներ կան 50 տոկոս և ավելի, սա շատերի մոտ թերահավատություն և առնվազն ծիծաղ է առաջացնում: Սա նշանակում է, որ ՀՀԿ-ն վախենում է կոալիցիայի հնարավոր ձևավորումից և փորձում է կանխորոշել ընտրությունների արդյունքները: Թե ինչու միասնական ցուցակ չկազմվեց, դա ունի իր բացատրությունը, երբեմն նաև արդարացումը: Մեր պայմաններում երևի թե դժվար է գալ համաձայնության, բայց որ նրանք միանշանակ, բացի երբեմն կշտամբանքներից, միմյանց առանձնապես չեն քննադատում և խփում են մի կետի, որ քաղաքական իշխանությունը Երևանում պետք է փոխվի, ես էլ եմ այն համոզման, որ դա օգտակար կլինի Երևանի հանրության համար, որպեսզի Երևան քաղաքում ՀՀԿ-ն զրկվի իշխելու հնարավորությունից, որովհետև նրանք ավելի շատ իշխում են, քան կառավարում:

– Իշխանությունն էլ կարծես քայլեր է ձեռնարկում` ընդունելով, որ այսպես այլևս հնարավոր չէ, ոստիկանական համակարգում են փոփոխություններ նկատվում, չեք կարծո՞ւմ, որ կա փոփոխությունների գոնե ցանկություն:

– Ակնհայտ է, որ չկա փոփոխությունների ձգտում: Եթե խոսքը գնում է նրա մասին, որ մի քանի հոգի իրար վրա կրակում են, հետո կրակողներին բռնում են, կամ որ եթե ոստիկանական կադրեր են տեղաշարժվում, դա որևէ երաշխիք կամ ազդանշան չէ, թե ինչ-որ բան է որոշվել փոխվի, որովհետև հիմնական փոփոխությունը պետք է վերաբերեր ղեկավարման կերպին ու բովանդակությանը: Այդ առումով ոստիկանությունն ընդամենը սպասարկող համակարգ է, և այնպես չէ, որ ոստիկանությունն է որոշում բարեփոխումների ընթացքն ու բովանդակությունը: Եթե մենք փոփոխությունները կապենք ոստիկանության հետ, ես կարծում եմ, մենք շատ սխալված կլինենք: Հետևեք խորհրդարանի աշխատանքներին, իշխող վերնախավի  պահվածքին ու արտահայտություններին, նրանք ոչ թե չեն ուզում փոխվել, այլ համոզված եմ, որ նրանք երբեք չեն էլ կարող փոխվել: Նախագահական ընտրություններից անցել է երկուսուկես ամիս, ի՞նչ է փոխվել…Մի՞թե իրադարձություն կարելի է համարել այն, որ դեսպանատներ են բացվում և դեսպաններ նշանակվում:

– Ապրիլի 9-ին կանխվեց արյունահեղությունը…

– Ապրիլի 9-ին կար արյունահեղության վտանգ, և մենք չպետք է ուրախանանք, որ այդ արյունահեղությունը չեղավ, մենք պետք է տխրենք, որ վտանգ կար:

– Բայց կանխվեց վտանգը:

– Առիթը չպետք է լիներ, առիթը մնաց չէ՞, չվերացավ առիթը: Ընտրությունների անարդարությունը ուղղելու որևէ ցանկություն, որևէ քայլ չեղավ, կոծկվեց, և առաջ անցանք, նույնը հավանաբար սպասվում է Երևանի ավագանու ընտրություններին: Ինչպես է լինում, որ բնակարանի տիրոջից անկախ` ընտրությունների օրը հայտնաբերվում է տան վրա գրանցված 20-30 հոգի մարդ, և ոչ ոք պատասխան չի տալիս: Ենթադրենք` քսան բնակարան հայտնաբերվեց, իսկ քանի՞ հարյուրը չհայտնաբերվեց, ինչպե՞ս է լինում, որ դպրոցի տնօրենները նախապես ցուցակներ են գրում, իսկ իշխող կուսակցության ղեկավարը ասում է՝ դա նորմալ է, այսինքն` ոչինչ չի փոխվել, և չի էլ կարող փոխվել:

– Պարոն Խաչատրյան, Գուրգեն Արսենյանի հետ աշխատել եք, կուզեի իմանալ՝ նրան գործունեությունը ներկայումս որքանո՞վ եք ընդդիմադիր գործունեություն համարում:

– Ասեմ, որ նրա քաղաքական գործունեությունն իր բովանդակությամբ միշտ է ընդդիմադիր եղել: Եթե մարդիկ կառչում են Գուրգեն Արսենյանի առանձին հայտարարություններից, դա հասկանալի է, և երբեմն որոշ քաղաքացիների մոտ դա կրում է էմոցիոնալ բնույթ, բայց եթե վերլուծում ենք Գուրգեն Արսենյանի քաղաքական գործունեությունը, ես հինգ տարի եղել եմ նրանց խմբակցության խորհրդականը խորհրդարանում, ընդգծված ընդդիմադիր խմբակցություն էր՝ վեց-յոթ հոգով 20-25 հոգանոց խմբակցության ահռելի աշխատանք էին կատարում: Գուրգեն Արսենյանի ելույթները խորհրդարանում իրենց բովանդակությամբ, խորությամբ, նպատակաուղղվածությամբ ավելի ընդդիմադիր դժվար էր պատկերացնել: Հիմա, եթե մենք անդրադառնանք նրա քվեարկություններին, ելույթներին, կզգանք, որ գործ ունենք ընդդիմադիր քաղաքական գործչի հետ, որը յուրովի է արտահայտում իր ընդդիմադիր կեցվածքը: Այսինքն՝ կարծես թե ընդունված շաբլոնից դուրս է, բայց բովանդակային առումով հստակ ընդդիմադիր կեցվածք ունի: Ընդ որում՝ եթե հաշվի առնենք նրա տնտեսական կարգավիճակը, այդ կարգավիճակն ունեցող այն հազվագյուտ անձերից է, որոնք աչքի են ընկնում իրենց գրագիտությամբ, պատրաստվածությամբ: Ի դեմս Գուրգեն Արսենյանի՝ ես նաև ճանաչում եմ մի մարդու, որն ահռելի գրականություն է ընթերցել, պատմական, տնտեսական, քաղաքական, արվեստի հարցերով Գուրգեն Արսենյանը միայն հաճույք է պատճառում, որովհետև ահռելի գիտելիքներ ունի, մարդ, որը օր չկա, որ չընթերցի, գործարար շերտում նման անձնավորությունները շատ չեն: Ընդ որում՝ մեկ ուրիշ առանձնահատկություն կա, որը իրավունք է տալիս նրան ընդդիմադիր մնալու. ըստ էության նա երբեք օրենքի հետ խնդիր չի ունեցել, ավելին՝ լինելով պատգամավոր, լինելով խմբակցության ղեկավար և այլն, դա երբևէ չի արտահայտվել իր բիզնես ոլորտի ընդլայնման խնդիրների հետ: Ես գտնում եմ, որ Գուրգեն Արսենյանը եզակի քաղաքական գործիչներից է, որի գործունեությունը միշտ միտված է եղել ապագային, և երբեք նա նպատակ չի հետապնդել իր դիրքերը ամրապնդել և օգտվել իշխանական կառույցներին մասնակցությունից: Վստահ կարող եմ ասել, որ, ցավոք սրտի, նման մարդիկ քիչ են Հայաստանում, որոնք ունեն տնտեսական հնարավորություններ, որոնք ունեն իրենց տնտեսական հնարավորությունները տասնապատկելու հնարավորություններ, իսկ Գուրգեն Արսենյանը դա մի կողմ դրած` անընդհատ փորձում է մասնակցել և ազդել քաղաքական պրոցեսների վրա՝ հօգուտ հասարակության և պետության:

– Սակայն ԲՀԿ–ն չի ընկալվում որպես ընդդիմադիր ուժ, հասարակական վստահության խնդիր կա:

– ԲՀԿ կառույցը որպես այդպիսին իրականում չի նույնացվում գործող իշխանության հետ: Իհարկե, նաև չի ընդունվում որպես ընդգծված ընդդիմադիր կեցվածք ունեցող մարդկանց մի հավաքական ուժ, բայց չեմ կարծում, որ Գուրգեն Արսենյանն է որոշում ԲՀԿ-ի քաղաքական կեցվածքի աստիճանը, որովհետև նա ուրիշ կուսակցության՝ Միավորված աշխատանքային կուսակցության ղեկավարն է, որը ԲՀԿ-ի հետ միասին մասնակցեց խորհրդարանական ընտրություններին ոչ թե որպես դաշինք, այլ անհատ: Մինչև իսկ Օսկանյանի այն պնդումները, որ ԲՀԿ-ն հստակ պետք է հայտարարի իրեն որպես ընդդիմություն, պետք է ենթադրել, որ հեշտությամբ չի տրվում նման կարծիքների արտահայտման որոշումները, որովհետև ԲՀԿ-ն իր բովանդակությամբ խնդրահարույց է, բայց եթե այդ կուսակցության ելույթները լսեք, ասում են, որ աշխատելու այս կերպը ընդունելի չէ: Մյուս կողմից` ես հասկանում եմ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի դիրքորոշումը, որ ասում է՝ պետք է կամուրջներ կառուցել բոլոր նրանց հետ, ովքեր գոնե արտահայտվում են այս այլանդակ վիճակը փոխելու օգտին, որովհետև վիճակը իրոք այլանդակ է, այլասերվածության ավելի լուրջ աստիճան դժվար է պատկերացնել, իշխանության այլասերվածությունը հասել է գագաթնակետին:

Մեր առօրյայում գոյություն ունեցող խնդիրների լուծումը ոչ թե պետք է փնտրենք ընդդիմադիր ուժերի կեցվածքի մեջ և ենթադրենք՝ ով է իրական ընդդիմություն, ով է ոչ իրական ընդդիմություն, այլ պետք է անընդհատ շարունակենք պնդել, որ այս որակի իշխանությունը հանդուրժելի չէ, մնացածը ժամանակի խնդիր է, և այս որակի իշխանությունը ապագա չունի ոչ իր համար, ոչ հասարակության: Ինձ վերջերս հարցնում են՝ ով է իրական ընդդիմությունը… իրական ընդդիմությունը նա է, ում հասարակությունը քվե է տալիս, ընտրության արդյունքում է երևում իրական իշխանությունը, ընտրության արդյունքում է երևում կեղծված իշխանությունը: